Zorunlu Eğitim
Zorunlu eğitim nedir?
Zorunlu eğitim, herkes için gerekli olan ve yasalar tarafından dayatılan bir eğitim dönemini ifade eder. Bu eğitim modeli, ülkeye bağlı olarak bir okulda veya evde gerçekleşebilir.
Zorunlu eğitimin tarihçesi
Antik Dönem'de zorunlu eğitim
Antik çağlarda zorunlu eğitimden bahsedilmemiştir. Bununla birlikte, örnekler genelde kraliyet, dini ve askeri örgütlenmelerle ilişkilidir. O dönemde bahsedilen zorunlu eğitim modern düşüncelerinden büyük ölçüde farklıdır.
Antik Yunan'da zorunlu eğitim
Platon'un Devlet adlı eseri, (MÖ 424-348) Batı entelektüel düşünce dünyasında zorunlu eğitim kavramının popüler hale gelmesini sağlamıştır. Platon'un mantığı basitti. İdeal şehir, ideal kişiler gerektirir ve ideal kişiler, ideal bir eğitimden geçmelidir. Platon'un fikirlerinin popülerleşmesi, Rönesans'ın yayılması ve Aydınlanma Çağı'nın doruğa ulaşması ile Marsilio Ficino'nun (1433-1499) Platon'un eserlerini tercüme etmesiyle başladı. Aydınlanma felsefecisi Jean-Jacques Rousseau, Emile ve Eğitim Üzerine adlı çalışmalarıyla tanınmıştı. Kamu eğitimine dair iyi bir fikir edinmek için Platon'un Devlet adlı eserini okumuştu. Jean-Jacques Rousseau eser hakkında; "Bu siyasi bir tez değil, sadece başlıkları düşünerek bu kitabı yargılıyorlar ama şimdiye kadar eğitim üzerine yazılmış en iyi eserdir." ifadelerini kullandı.
Sparta'da 6 ila 7 yaş arasındaki çocuklar evlerini terk edip askeri okullara gönderildi. Okul eğitimi çok ağırdı ve "gaddar bir eğitim dönemi" olarak ifade ediliyordu. 18-20 yaşları arasındaki Spartalı erkekler fitness, askeri yetenek ve liderlik becerilerinden oluşan bir testi geçmek zorunda kaldılar. Bir öğrencinin başarısızlığı, yurttaşlık (perioidos) ve siyasi haklardan mahrum edilmesi anlamına geliyordu. Sınavı geçmek, erkekliğe ve yurttaşlığa geçiş hakkıydı. Orduda 60 yaşına kadar bir asker olarak hizmet ettikten sonra, ailesiyle birlikte yaşamak için emekliye ayrılabilecekti.
Yahudiye'de zorunlu eğitim
Antik çağlardan beri Yahudiye'deki her ebeveyn, çocuklarına en azından gayri resmi olarak eğitim vermek zorundaydı.Yüzyıllar boyunca kentler, kasabalar ve köyler geliştikçe Haham denilen sınıf öğretmenleri ortaya çıkmıştır. Talmud dini metnine (Bava Batra 21.a) göre, MS 1. yüzyılda Yahudi eğitim kuruluşları hakkında, bilge Jashua ben Gamla tarafından övgüyle bahsedilmiştir. Jashua ben Gamla, her şehirde okullar kurulmasını sağlamış ve 6-7 yaş arasındaki çocukların zorunlu eğitim görmesini resmileştirmiştir.
Ortaçağ Döneminde zorunlu eğitim
Orta Meksika'da 1428'den 1521'e kadar hüküm süren Aztek Üçlü İttifakı, evrensel bir zorunlu eğitim sistemini uygulayan ilk devlet olarak bilinmektedir.
Erken Modern Çağ'da zorunlu eğitim
Protestan Reformu, ilk olarak bugünkü modern Almanya'ya bağlı bazı bölgelerde, daha sonra Avrupa ve Amerika Birleşik Devletlerinde, erkek ve kız çocukları için, zorunlu eğitim sisteminin kurulmasına teşvik etmiştir.
Martin Luther'in "An die Ratsherren aller Städte deutschen Landes" (1524) adlı eseri, tüm cemaatlerin İncil'i kendi başlarına okuyabilmeleri için zorunlu eğitim çağrısı yapmıştır. Kutsal Roma İmparatorluğu'nun Güney-Batı bölgelerinde yaşayan Protestanlar, kısa bir süre sonra bu çağrıya uydular. 1559'da Alman Württemberg, erkekler için zorunlu eğitim sistemini kurdu. 1592'de, Alman Dukalığı Pfalz-Zweibrücken, kızlar ve erkekler için zorunlu eğitim sistemine izin veren dünyanın ilk toprakları haline geldi ve ardından 1598'de Kutsal Roma İmparatorluğu'nun özgür şehri olan ve şu anda modern Fransa'nın bir parçası olan Strasbourg tarafından bu uygulama hayata geçirildi.
İskoçya'da, 1616'da yürürlüğe giren Okullaşma Kanunu, cemaat üyeleri tarafından yapılan ödemeler doğrultusunda her cemaate okul kurma yetkisi verdi. İskoç Parlamentosu, kanunu 1633 Eğitim Yasası ile onayladı ve gerekli finansmanı sağlamak için yerel toprağa dayanan bir vergi sistemi oluşturdu. Kilise cemaatlerinin gerekli olan çoğunluk desteği sağlandı, ancak vergi kaçırma boşluğu 1646 Eğitim Yasası'nın oluşmasının sinyallerini verdi.1661'de yaş konusunda ortaya çıkan karışıklık, 1633 yasasının daha az zorunlu pozisyonuna dönüş yapma anlamına geliyordu. Bununla birlikte, 1696'da çıkarılan yeni bir Kanun, her cemaate zorunlu olarak bir okul kurmayı, gerektiğinde bir zorlama aracı olarak para cezaları, haciz ve doğrudan hükumet uygulamasıyla müdahil olmasını öngören bir yasa çıkarıldı.
Amerika Birleşik Devletleri'nde, Luther ve diğer Reformcuların ardından, 1620'de Plymouth Kolonisini kuran Ayrılıkçı Kongregasyonalistler, ailelere çocuklarına okuma ve yazmayı öğretmeyi zorunlu kıldılar. Massachusetts Körfezi Kolonisinde 1642, 1647 ve 1648'de Massachusetts Okul Kanunları adı altında yapılan üç yasama, genel olarak Birleşik Devletler'de zorunlu eğitimin ilk adımları olarak görülmektedir. Özellikle 1647 kanunu, 50'den fazla aileye sahip her kasabada bir öğretmen tutmalarını ve 100'den fazla ailenin olduğu her kasabada bir okulun kurulmasını şart koşuyordu. Puritan'ın öğrenme gayreti, eğitim kurumlarının erken ve hızlı yükselişine yansımıştır; örneğin Harvard College, 1636 gibi erken bir tarihte kurulmuştur.
Prusya, 1763 yılında modern zorunlu eğitim sistemini uygulamaya koymuştur. Bu program, 1763-5'te Büyük Frederick tarafından çıkarılan bir Kararname olan Generallandschulreglement ismiyle tanıtılmıştır. Johann Julius Hecker tarafından yazılmış Generallandschulreglement, tüm genç vatandaşların, kız çocukların ve erkek çocukların 5 - 14 yaşları arasında eğitim görmesini ve devlet tarafından sağlanan bir ders kitabı müfredatı aracılığıyla din, şarkı söyleme, okuma ve yazma temelinde temel bir bakış açısı sağlamasını istemiştir. Öğretmenlerden ve eski askerlerden, yerel vatandaşların ve belediyelerin katkılarının yanı sıra yaşamak için İpek böceği yetiştirmeleri istenmiştir.
Avusturya, Macaristan ve Bohemian Crown (Çek) topraklarında, zorunlu ilköğretim sistemi 1774 yılında Maria Theresa İmparatoriçesi tarafından getirildi.
Modern Çağ'da zorunlu eğitim
Avrupa'da zorunlu eğitim
Prusya modeline dayanan zorunlu eğitim sistemi, kademeli olarak diğer ülkelere yayılmıştır. Danimarka, Norveç, İsveç'in yanı sıra Rus İmparatorluğu'na bağlı olan Estonya, Finlandiya ve Letonya tarafından hızlıca kabul edilmiş, ancak Rusya bu modeli reddetmiştir.
Birleşik Krallık, üst sınıfın eğitim ayrıcalıklarını savunması nedeniyle zorunlu eğitim sistemini kurma sürecini yavaşlatmıştır. İngiltere ve Galler'de, 1870 İlköğretim Eğitim Yasası, yeterli koşulları bulunmayan bölgelerde okul açarak zorunlu eğitimin yolunu açmıştır. 1880'de Eğitime katılım, 10 yaşına kadar zorunlu hale getirilmiştir. 1996 Eğitim Yasası, 5 ila 16 yaş arasındaki çocukların tam zamanlı eğitim görmelerini zorunlu kılmıştır. Ancak, okula devam zorunlulukları yoktu; Kanunun 7. bölümü, evde eğitim verilmesine izin vermiştir.
Fransa, Birleşik Krallık gibi zorunlu eğitim sunma konusunda yavaş davranmıştır. Bunun nedeni olarak, laik devlet ve Katolik Kiliseler arasında bir çatışma çıkması ve sonuç olarak Anti-klerikalizm savunucuları ve Katolik politik partilerin arasında bir gerilime yol açması gösterilebilir.1881'de kabul edilen Jules Ferry Kanunlarının ilk bölümü, ilköğretimi kızlar ve erkekler için ücretsiz yapmıştır; yerel idare ve departmanlar bunun finanse edilmesi konusunda ortak bir sorumluluğu vardı.1882'de Jules Ferry Kanunlarının ikinci bölümü, 13 yaşına kadar kız ve erkek çocukları için eğitimi zorunlu hale getirmiştir. 1936'da üst yaş sınırı 14'e, 1959'da 16'ya çıkarılmıştır.
Amerika Birleşik Devletleri'nde zorunlu eğitim
1852'de, Massachusetts, çağdaş evrensel eğitim yasasını yürürlüğe koyan ABD'nin ilk eyaletidir. Özellikle, Massachusetts Genel Mahkemesi, her şehirde bir dil bilgisi okulu kurulmasını zorunlu kılmıştır. Çocuklarını okula göndermeyen ailelere para cezası uygulanmış ve hükumet yetkilileri, aileler hakkında "çocukların eğitimi için uygun değildir" kanaatine varırsa hem çocukları başka bir yere gönderebilecek hemde ailelerinden uzaklaştırma yetkisine sahip olabilecekti.
Amerika Birleşik Devletleri'nde Massachusetts geleneğine katılımın yaygınlaştırılması, özellikle de Yerli Amerikalıları entegre etme süreci General Richard Henry Pratt tarafından üstlenildi. Pratt, Amerika'daki demografik azınlıkların hükumet okullarına katılmaları için, Fort Marion, Augustine, Florida'daki savaş esir kampında Yerli Amerikalılar üzerinde geliştirilen teknikler kullandı. İlk prototipi, Pennsylvania'daki Carlisle Yerli Endüstri Meslek Okuluydu.
1918'de Mississippi, zorunlu eğitim yasasını yürürlüğe koyan en son eyalet oldu.
1922'de Oregon seçmenleri, 8-16 yaşları arasındaki tüm çocukların Devlet Okulu'na katılmasını gerektiren Oregon Zorunlu Eğitim Yasasını yürürlüğe koyma girişiminde bulundu. Yasa, bir il müfettişinden özel eğitim almak için yazılı onaya sahip olan insanları, zihinsel veya fiziksel olarak uygun olmayan ve bir devlet okulundan belirli bir mesafe uzaklıkta yaşayan çocukların dışında herkesi kapsıyordu. Kanun, halk oylamasıyla geçti ancak daha sonra Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi tarafından "çocuklar, devletin yarattığı saf varlıklar değildir" gerekçesiyle anayasaya aykırı olduğuna karar verildi. Bu dava, özel okulların ABD'de ticaret yapma ve eğitim verme hakkı olup olmadığına dair var olan tartışmayı da çözmüştür.
Asya'da zorunlu eğitim
Japonya'da zorunlu eğitim, 1868'de Meiji Restorasyonundan kısa bir süre sonra başladı. Başlangıçta Prusya eğitim sisteminden çok etkilenmiştir. II. Dünya Savaş'ından sonra, eğitim sistemi büyük oranda yeniden inşa edilmiş ve yeni eğitim modeli büyük oranda Amerikan modelinin etkisinde kalmıştır.
Ülkelerin zorunlu eğitim süreleri
Aşağıdaki tablo, zorunlu eğitimin hangi yaşlarda başladığını ve bittiğini ülkeden ülkeye göstermektedir.
| Ülke | En düşük yaş aralığı | En yüksek yaş aralığı |
|---|---|---|
| Macaristan | 3 | 16 |
| İsrail | 3 | 18 |
| Lüksemburg | 4 | 16 |
| İsviçre | 4-6 | 15 |
| Avustralya | 5 | 15/17 |
| Bulgaristan | 5 | 16 |
| Kıbrıs | 5 | 15 |
| Jamaika | 5 | 16 |
| Letonya | 5 | 16 |
| Hollanda | 5 | 18 |
| Birleşik Krallık | 5 | 18 |
| Amerika Birleşik Devletleri | 5-8 | 15-18 |
| Arjantin | 6 | 18 |
| Avusturya | 6 | 15 |
| Belçika | 6 | 18 |
| Kanada | 6 | 16 |
| Çin | 6 | 15 |
| Hırvatistan | 6 | 15 |
| Mısır | 6 | 14 |
| Fransa | 6 | 16 |
| Almanya | 6 | 16 |
| Haiti | 6 | 11 |
| Hong Kong | 6 | 17 |
| Hindistan | 6 | 14 |
| Endonezya | 6 | 15 |
| İran | 6 | 12 |
| İtalya | 6 | 16 |
| Japonya | 6 | 15 |
| Malezya | 6 | 12 |
| Maldivler | 6 | 15 |
| Meksika | 6 | 18 |
| Fas | 6 | 15 |
| Norveç | 6 | 15 |
| Portekiz | 6 | 18 |
| Rusya | 6 | 17 |
| Slovenya | 6 | 15 |
| İspanya | 6 | 16 |
| Suriye | 6 | 15 |
| Türkiye | 6 | 18 |
| Uruguay | 6 | 14 |
| Zimbabve | 6 | 16 |
| Brezilya | 7 | 14 |
| Finlandiya | 7 | 15 |
| Polonya | 7 | 18 |
| Singapur | 7 | 15 |
| İsveç | 7 | 16 |
| Tayvan | 7 | 18 |
Zorunlu eğitimde kayıtlı öğrenci sayısı
2006 yılında UNESCO, nüfus artışı ve zorunlu eğitimin yaygınlaşması nedeniyle, önümüzdeki 30 yıl içerisinde insanlık tarihine kıyasla daha fazla insanın örgün eğitim alacağını hesaplamıştır.
Zorunlu eğitime eleştiriler
Zorunlu eğitim çeşitli gerekçelerle eleştirilmiştir:
- Özgürlük ve bağımsızlığı ihlal eder.
- Bir kişinin çocuğunu okula gönderip göndermemesi bireysel bir tercih olmalıdır.
- Çocuk haklarına zarar vermektedir.
- Ebeveynlerin haklarını çiğnemektedir.
- Diğerkamlığa yönlendirmez ve bireyci yapar.
- Örtülü olarak otoriteye itaati öğretir.
- Çocukların bireysel gelişimleri dayatılan bu yapı içerisinde gelişemez.
- İşçi ve tüketicilerden oluşan pasif ve itaatkar bir nüfus yaratır.