Yargı

Yargı nedir?

Yargı (yargı sistemi ya da mahkeme sistemi olarak da bilinir), yasaları devlet adına yorumlayan ve uygulayan mahkeme sistemidir. Yargı, aynı zamanda, uyuşmazlıkların çözümünde bir mekanizma sağlar. Bazı uluslarda, güçlerin ayrılığı ilkeleri altında, yargı genellikle yasa yapmaz (yasa yapma, yasama organının sorumluluğundadır) veya yasayı uygulamaz (uygulama, yürütmenin sorumluluğundadır); yasayı yorumlar ve onu her vakanın gerçeklerine uygular. Diğer uluslarda yargı, yasama organı tarafından çıkarılan Yasal Hukukun aksine, diğer hakimlerin takip etmeleri için emsal oluşturarak, Ortak Hukuk olarak bilinen kanunu hazırlayabilir. Yargı çoğunlukla kanunen eşit adaletin sağlanmasıyla görevlidir.

Birçok yargı bölgesinde, yargı kolu, yargı denetimi sürecinde kanunları değiştirme yetkisine sahiptir. Yargı denetim yetkisine sahip mahkemeler, birincil mevzuat, anayasa hükümleri veya uluslararası hukuk gibi daha yüksek bir normla uyuşmayan devlet yasalarını ve kurallarını feshedebilir. Yargıçlar anayasanın yorumlanması ve uygulanması için kritik bir güç oluştururlar ve bu nedenle fiili olarak ortak hukuk ülkelerinde anayasa hukuku organı oluştururlar. Bir halkın ''Hukukun Üstünlüğünü'' sosyal yapılarda yürürlükteki norm olarak tesis etmesi ve muhafaza etmesi için, görev yeminine bağlılığını kınamaksızın tarafsız ve özenli yasal akademisyenlerin seçiminde ve/veya atamasında büyük özen gösterilmelidir. Yasa hükmedecek ve kabul bulacaksa, genel olarak mahkemeler adaletle hareket etmelidir. Bu, yargılama alanına tabi olanları, bu çerçevede doğasında bulunan kültürel uygunluğun en büyük varsayımı haline getirmek demektir.

ABD'de son on yılda yargı (yargıçlar), anayasa tarafından kurulan ekonomik haklar ile ilgili konularda aktifleşti, çünkü "ekonomi, uygun yasal yorumla ilgili sorular hakkında fikir verebilir." Geçiş döneminde politik ve ekonomik sistemleri olan birçok ülke, anayasalarını devletin ekonomik politikasından kopmuş soyut yasal belgeler olarak ele almaya devam ettikçe, yürütme ve yasama kollarının ekonomik faaliyetlerine ilişkin adli denetim uygulaması da artmaya başladı.

1980'lerde, Hindistan Yüksek Mahkemesi neredeyse on yıl boyunca, Hint Anayasası'nın birkaç maddesinin çok geniş bir yorumunu kullanarak fakirler ve mazlumlar adına kamu yararına yönelik dava açmaya teşvik edilmişti.

Birçok geçiş döneminde ve gelişmekte olan ülkede yargının bütçesi neredeyse tamamen yürütme tarafından kontrol edilmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde, yargı sisteminin kritik bir mali bağımlılık oluşturması nedeniyle, güçlerin ayrılmasını zayıflatmaktadır. Hükümetin yargı harcamaları da dahil olmak üzere uygun milli servet dağılımı anayasal ekonomiye tabidir. Yargıdaki yolsuzluğu iki yöntem arasında ayırmak önemlidir: Devlet (bütçe planlaması ve çeşitli ayrıcalıklar vasıtasıyla) ve özel.

"Yargı" terimi, müşterek olarak, bir yargının temelini oluşturan yargıçlar, sulh yargıçları ve diğer hakemler gibi personelin (bazen bir "kürsü" olarak adlandırılır) yanı sıra sistemin sorunsuz çalışmasını sağlayan personeli de ifade etmek için kullanılır.

Bazı ülkelerde ve yargı bölgelerinde, yargı kolu, savcılar, devlet avukatları, kamu denetçileri, kamu noterleri, adli polis hizmeti ve adli yardım görevlileri gibi ek kamu hukuku uzmanları ve kurumlarını içerecek şekilde genişletilmektedir. Bu kurumlar bazen mahkemeleri düzenleyen aynı yargı yönetimince yönetilir ve bazı durumlarda yargı kolunun yönetimi de avukatlar ve özel noterlik daireleri gibi özel hukuk meslek mensuplarının idaresi yetkisine sahiptir.

Yargının tarihçesi

Fransız Devrimi'nden sonra milletvekilleri yasanın hâkimler tarafından yorumlanmasını durdurdu ve yasayı yorumlamasına müsaade edilen tek organ yasama organı oldu. Bu yasak daha sonra Napolyon Kanunu tarafından devrildi.

Sivil yargı alanlarında halihazırda hâkimler, kanunu, ortak hukuk yargılamaları ile hemen hemen aynı ölçüde yorumlamaktadır; ancak bu, kanun yapmak için sınırlı gücü doğrudan tanıyan ortak hukuk geleneğinden farklıdır. Örneğin, Fransa'da, Yargıtay ya da Danıştay'ın içtihatları, içtihat hukuku ile pratikte eşittir. Bununla birlikte, Louisiana Yüksek Mahkemesi iki hukuk prensibi arasındaki asıl farkı not eder: Tek bir mahkeme kararı, bakış kararının (emsal davayı izleme prensibi) ortak hukuk ilkesi için yeterli temeli sağlayabilir; bununla birlikte, "karara bağlanan bir dizi dava, hepsi birlikte, içtihat hukuku için temel oluşturur.'' Dahası, Louisiana Temyiz Mahkemesi, içtihat hukukunun yetkili olamayan ve bakış kararının seviyesine çıkmayan ikincil bir hukuk kaynağı olduğunu açık bir şekilde belirtmiştir.

Yargının görevleri

Ortak hukuk mahkemelerinde, mahkemeler yasayı yorumlar. Buna, anayasalar, tüzükler ve düzenlemeler dahildir. Ayrıca yasama organının kanun yapmadığı yerlerde, önceki içtihat kanununa dayanarak kanun hazırlarlar (ancak sınırlı bir anlamda, belirli davaların gerçekleriyle sınırlıdır). Örneğin, ihmalkar haksız fiil, en yaygın kanuni yargı bölgelerindeki yazılı hukuktan türetilmemiştir. Ortak hukuk terimi, bu tür bir hukuka atıfta bulunur.

Sivil yargı bölgelerinde, mahkemeler kanunları yorumlar ancak kanun oluşturmaları yasaktır ve bu nedenle, yargılanması gereken davadan daha genel kararlar vermemektedir. Hukuk felsefesi içtihat hukukunda da benzer bir rol oynamaktadır.

Birleşik Devletler mahkeme sisteminde Yüksek Mahkeme, federal Anayasanın yorumlanmasına ilişkin nihai otoritedir ve tüm tüzük ve düzenlemelerin yanı sıra çeşitli devlet yasalarının anayasaya uygunluğu buna göre oluşturulur. ABD federal mahkeme sisteminde federal davalar, ABD bölge mahkemeleri olarak bilinen duruşma mahkemelerinde, ardından temyiz mahkemelerinde ve daha sonra Yüksek Mahkeme'de görülmektedir. Dava dosyalarının %98'ini ele alan eyalet mahkemelerinin isim ve organizasyonları farklı olabilir. Dava mahkemelerine "ortak savunma mahkemeleri", ''temyiz mahkemeleri'', "yüksek mahkemeler" veya "federe mahkemeler" denebilir. Devlet ya da federal yargı sistemi, ilk derece mahkemesiyle başlar, ardından temyiz mahkemesine başvurulur ve son çare mahkemesinde sona erer.

Fransa'da, yasanın yorumlanmasıyla ilgili son yetkili, idari davalar için Danıştay, hukuk ve ceza davaları için Yargıtay'dır.

Çin Halk Cumhuriyeti'nde, yasanın yorumlanmasıyla ilgili nihai otorite Ulusal Halk Kongresi'dir.

Arjantin gibi diğer ülkelerde, alt mahkemeler, temyiz mahkemeleri, ceza mahkemesi (ceza kanunu için) ve bir Yüksek Mahkeme'den oluşan karışık sistemler bulunmaktadır. Bu sistemde Yüksek Mahkeme daima son makam olmakla birlikte, ceza davaları, medeni kanunun öngördüğü gibi dört aşamalıdır. Mahkemede toplam dokuz yargıç oturur. Bu sayı birkaç kez değiştirilmiştir.

Yargı sistemleri

Japonya'da yargı sistemi

Japonya'nın hakim seçme süreci Amerika Birleşik Devletleri ve Meksika'daki süreçten daha uzun ve katıdır. Asistan hakimler, eğitimini Wako'da bulunan Hukuk Eğitimi ve Araştırma Enstitüsü'nde tamamlayanlardan atanır. Görevlendirildikten sonra, asistan hakimler beş yıl görev yapana kadar hala yalnız kalmaya hak kazanamayabilirler. Japonya Yüksek Mahkemesi tarafından atanırlar. Hakimlerin, bir savcı ya da avukat olarak uygulamalı işlerde on yıllık bir tecrübeye sahip olmaları gerekmektedir. Japon yargı kolunda Anayasa Mahkemesi, sekiz yüksek mahkeme, elli bölge mahkemesi, elli aile mahkemesi ve 438 seri mahkeme bulunmaktadır.

Meksika'da yargı sistemi

Meksika Yüksek Mahkemesi yargıçları, Meksika Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve daha sonra Meksika Senatosu tarafından ömür boyu hizmet etmek üzere onaylanır. Diğer yargıçlar, Yüksek Mahkeme tarafından atanır ve altı yıl hizmet verir. Federal mahkemeler Yüksek Mahkemenin 21 hakimi, 32 devre mahkemesi ve 98 bölge mahkemesinden oluşmaktadır. Meksika Yüksek Mahkemesi Mexico City'de bulunmaktadır. Yüksek Mahkeme Hakimleri, 35-65 yaşları arasında olmalıdır ve aday gösterilmesinden önceki beş yıl içinde bir hukuk diplomasına sahip olmalıdırlar.

Amerika Birleşik Devletleri'nde yargı sistemi

Birleşik Devletler Yüksek Mahkemesi yargıçları, Birleşik Devletler Başkanı tarafından atanır ve Birleşik Devletler Senatosu tarafından onaylanır. Meksika'da olduğu gibi, yargıçlar emekliliğe kadar bir yaşam boyu hizmet ederler. Birleşik Devletler Yüksek Mahkemesi, Washington, DC'de bulunmaktadır. Birleşik Devletler federal mahkeme sistemi 94 federal adli bölgeden oluşur. 94 bölge daha sonra on iki bölgesel devreye bölünür. Birleşik Devletlerin Yüksek Mahkemeye bağlı olduğu düşünülen beş farklı mahkeme türü vardır: Birleşik Devletler iflas mahkemeleri, Federal Devre Temyiz Mahkemesi, Birleşik Devletler Uluslararası Ticaret Mahkemesi, Birleşik Devletler Temyiz Mahkemeleri ve Birleşik Devletler Bölge Mahkemeleri.