Web Sitesi
Bir web sitesi, genellikle ortak bir alan adı ile tanımlanan ve en az bir web sunucusunda yayınlanan, çoklu ortam içeriği de dahil olmak üzere bağlantılı web sayfalarının toplamıdır. Bir web sitesine, siteyi tanımlayan tekdüze bir kaynak bulucu (URL) üzerinden, internet gibi bir genel İnternet Protokol (IP) ağı veya bir özel yerel alan ağı (LAN) aracılığıyla erişilebilir.
Web sitelerinin birçok işlevi vardır ve çeşitli alanlarda kullanılabilir. Bir web sitesi bireysel, kurumsal, kamusal veya kar amacı gütmeyen bir organizasyona ait olabilir. Web siteleri, eğlence sektörü, sosyal ağ, haber kaynağı veya eğitim gibi geniş bir konu yelpazesinde, bireysel, kurumsal veya farklı bir organizasyona dair belli bir konu üzerinde yoğunlaşarak yayın yapabilir. Kamu erişimine açık web siteleri World Wide Web' ağını oluştururken, sadece şirket çalışanları için sınırlı özel bir ağ üzerinden yayın yapan web siteleri de intranet ağını oluşturur.
Web sitelerinin yapı taşları olan web sayfaları, genellikle, Köprü Metni Biçimlendirme Dili (HTML, XHTML) aracılığıyla yorumlanan düz metin dosyalarıdır. Uygun işaretleme çengelleri ile diğer web siteleri ile bilgi bağlantısı kurabilirler. Web sayfalarına erişim ve bilgi aktarımı Köprü Metni Aktarım Protokolü (HTTP) ile mümkündür. Kullanıcı gizliliği ve güvenliğinin sağlanması için ayrıca Güvenli Köprü Metin Aktarım Protokolü anlamına gelen (HTTPS) şifreleme yöntemi de kullanılabilir. Kullanıcının web tarayıcısı uygulaması Köprü Metin Biçimlendirme Dilini kullanarak yorumlar ve sayfa içeriğini ekranda görüntüler.
Web sayfaları arasında bağlantıları köprülemek okuyucuya, genelde ana sayfada yer alan bir gezinti çubuğuyla içerik dizinine yönlendirilerek, site hakkında fikir verir. Bazı web siteleri, içeriğe erişmek için kullanıcı kaydı veya aboneliği gerektirir. Abonelik gerektiren web sitelerine örnek olarak; kurumsal siteler, haber web sitelerinin bazı sayfaları, akademik bülten siteleri, oyun siteleri, dosya paylaşım web siteleri, ilan siteleri, web tabanlı e-posta siteleri, sosyal ağ siteleri, gerçek zamanlı borsa verileri sağlayan web siteleri ve çeşitli diğer hizmetleri sağlayan siteler gösterilebilir. 2016 yılından itibaren son kullanıcılar, masaüstü ve dizüstü bilgisayarlar, tablet bilgisayarlar, akıllı telefonlar ve akıllı TV'ler dahil olmak üzere çeşitli cihazlar üzerinden web sitelerine erişebilmektedirler.
WWW nin tarihçesi
World Wide Web (WWW) 1990'da İngiliz CERN fizikçisi Tim Berners-Lee tarafından oluşturulmuştur. CERN, 30 Nisan 1993 tarihinde, World Wide Web'in herkesin kullanımına açılacağını duyurdu. HTML ve HTTP kullanıma sunulmadan önce, belirli dosyaları sunucudan almak için Dosya Aktarım Protokolü ve Gopher protokolü gibi diğer protokoller kullanıldı. Bu protokoller kullanıcıların kolaylıkla dolaşıp indireceği dosyayı seçmesini sağlayan basit bir dizin yapısında oluşturuldu . Belgeler genellikle biçim içermeyen düz metin dosyaları olarak veya kelime işlemci biçiminde kodlanarak paylaşıldı.
Web sitelerinin görevi
Web sitelerinin birçok işlevi vardır ve çeşitli alanlarda kullanılabilir.Bir web sitesi bireysel, kurumsal, kamusal veya kar amacı gütmeyen bir organizasyona ait olabilir. Web siteleri bir bireye, kuruma veya farklı bir organizasyona dair belli bir konu üzerinde yönelir. Herhangi bir web sitesi başka bir web sitesine bağlantı içerebileceği için kullanıcı tarafından algılanan bireysel site kavramı üzerine kargaşa yaşanabilir. Web siteleri HTML (Hyper Text Markup Language) ile yazılır veya HTML'ye dönüştürülür ve tarayıcı olarak adlandırılan bir yazılım programı aracılığıyla erişime açılır. Web sayfalarına, masaüstü bilgisayarlar, dizüstü bilgisayarlar, PDA'lar ve cep telefonları da dahil olmak üzere çeşitli boyutlarda bilgisayar tabanlı ve internet özellikli çeşitli cihazlardan erişilebilir. Web sitesi, web sunucusu veya HTTP sunucusu olarak da bilinen bir bilgisayar sistemi üzerinde barındırılır. Bu terimler aynı zamanda, kullanıcılarının taleplerine göre web sayfalarındaki bilgileri derleyip aktaran, yazılımları adlandırmak için de kullanılabilir. Apache, en çok kullanılan web sunucu yazılımıdır (Netcraft istatistiklerine göre) ve Microsoft IIS de yaygın olarak kullanılmaktadır. Nginx, Lighttpd, Hiawatha veya Cherokee gibi bazı alternatifler tamamen işlevsel ve hafiftir.
Statik web sitesi
Statik bir web sitesi, istemci web tarayıcısına gönderilen biçimde sunucuda depolanan web sayfalarına sahip web sitesidir. Öncelikle Köprü Metni İşaretleme Dili (HTML) ile kodlanmıştır. Basamaklı Stil Sayfaları (CSS), görünümü temel HTML'nin ötesinde kontrol etmek için kullanılır. Görseller genelde arzulanan arayüz görünümü için ana içeriği tamamlayıcı unsur olarak kullanılır. Ses veya video dosyaları da eğer otomatik olarak başlatılıyor veya etkileşim içermiyorlar ise "statik" içerik olarak kabul edilebilir. Bu türden web sitesi genellikle tüm ziyaretçilere aynı içeriği sunar. Statik bir web sitesi müşterilere dağıtılan broşürler gibi genellikle zaman içinde değişmeyen tutarlı ve standart bilgi sağlamaktadır. Web sitesi sahibi periyodik olarak güncelleme yapabilir ancak metin, fotoğraflar ve diğer içerikleri manuel düzenleyebileceği temel web sitesi tasarımı becerilerine ve yazılıma sahip olması gerekebilir. Basit formlar veya pazarlama için kullanılan klasik beş sayfalı web siteleri veya broşür web siteleri genellikle statiktir. Çünkü kullanıcıya önceden tanımlı ve statik bilgileri sunarlar. Bunlar metin, fotoğraflar, animasyonlar, ses / video; gezinme menüleriyle şirket, ürün ve hizmetler hakkında bilgiler içerebilir.
Statik web siteleri yaygın olarak 4 ayrı kategoriye ayrılan yazılımlar kullanılarak düzenlenebilir.
İçeriğin ve HTML biçimlendirmesinin doğrudan düzenleyici program içerisinde yazıldığı Not Defteri veya TextEdit gibi metin düzenleyiciler.
WYSIWYG çevrimdışı düzenleyiciler; örneğin Microsoft FrontPage ve Adobe Dreamweaver (Macromedia Dreamweaver olarak da bilinir) gibi. Web sitesi bir Grafiksel Kullanıcı Arayüzü (GUI) ile düzenlendikten sonra Hiper Metin İşaretleme Dili yazılım tarafından otomatik olarak uygulanır.
Web sayfaları, kolaylıklar, giriş, kişisel sayfalar gibi içerik yönünden zengin sunumları internet üzerinden düzenlemeye yarayan WYSIWYG çevirimiçi düzenleyiciler.
IWeb gibi, detaylı HTLM kodlama bilgisi gerektirmeyen, kullanıcıların masaüstü uygulaması olarak bir palet üzerinden görsel ve metinleri seçerek, üzerinde oynama yapmadan sunucuya aktarabilecekleri, şablon tabanlı düzenleyiciler.
Sunucu tabanlı içerik (SSI) sistemi kullanılarak yapılan, aynı gezinti menüsünün bir çok sayfada yerleştirildiği siteler de kullanıcıya statik bir biçimde bilgiyi sunduklarından dinamik değil statik site olarak değerlendirilirler.
Dinamik web sitesi
Dinamik bir web sitesi, sık sık ve otomatik olarak değişir ve güncellenir. Sunucu tarafındaki dinamik sayfalar, HTML üreten bilgisayar kodu tarafından "anında" oluşturulur (CSS, görünümden sorumludur ve dolayısıyla statik dosyalardır). Dinamik web sistemleri ve dinamik siteler üretmek için kullanılabilen CGI, Java Servlets ve Java Sunucu Sayfaları (JSP), Active Server Pages ve ColdFusion (CFML) gibi çok çeşitli yazılım sistemleri vardır. Çeşitli web uygulaması yardımcı programları ve web şablonu sistemleri, Perl, PHP, Python ve Ruby gibi genel amaçlı programlama dilleri için karmaşık dinamik web siteleri oluşturmayı daha hızlı ve daha kolay hale getirmek için kullanılmaktadır.
Bir site, kullanıcılar arasındaki anlık diyalogları gösterebilir, değişen bir durumu izleyebilir veya bireysel kullanıcıların gereksinimlerine göre kişiselleştirilmiş bir şekilde bilgi sağlayabilir. Örneğin, bir haber sitesinin ana sayfası ziyaret edildiğinde, web sunucusunda çalışan kod belirli bir veri tabanında saklanan bilgileri çekmekle beraber faklı bir sunucu üzerindeki haber kaynağından bilgileri de çekip güncel bilgiyi ekranda listeleyebilir. Dinamik siteler, HTML formları kullanarak, kaydedilen tarayıcı çerezlerini değerlendirerek veya önceki tıklama geçmişini yansıtan bir dizi sayfa oluşturarak anlık etkileşim sağlayabilir. Dinamik içeriğin diğer bir örneği, bir medya ürünü veri tabanına sahip bir perakende web sitesinin, örneğin Beatles anahtar kelimesi için bir kullanıcının arama isteği girmesine izin vermesidir. Buna karşılık, web sayfasının içeriği kendiliğinden değişecek ve Beatles ile ilgili CD, DVD ve kitap gibi ürünlerinin bir listesini gösterecektir. Dinamik HTML, web içeriğinin etkileşimli olarak nasıl değiştirileceğini web tarayıcısına bildirmek için JavaScript kodunu kullanır. Dinamik web sitelerinde kullanıcı yoğunluğu veya bağlantı kaynaklı performans düşüklüğünün önüne geçilmesinin en temel tedbiri belirli aralıklarla bir çok statik sayfa oluşturmaktır.
Multimedya ve etkileşimli içerik
İlk başlarda web siteleri sadece yazılardan ibaretti ve kısa bir süre sonra görseller eklendi. Web tarayıcı eklentileri daha sonra ses, video ve etkileşim eklemek için kullanıldı (örneğin: kelime işlemci gibi bir masaüstü uygulamasını karşılayan zengin bir internet uygulaması). Bu gibi eklentilere örnek olarak Microsoft Silverlight, Adobe Flash, Adobe Shockwave ve Java ile yazılmış uygulamalar verilebilir. HTML 5, eklentilere gereksinim duymaksızın ses ve video dosyalarını oynatabilir. JavaScript en modern web tarayıcılarında kullanılmaktadır ve web tasarımcılarına kodlar aracılığıyla sunucuyla iletişime geçip web sitesinin içeriğine etkileşimli olarak müdahale edip gerekli değişiklikleri yapma olanağı tanır. Tarayıcıdaki içerik harmanlayıcı Belge Nesnel Modeli (DOM) olarak bilinir ve bu teknik Dinamik HTML olarak bilinir. 2010 yılında revaçta olan 'Duyarlı tasarım" olarak adlandırılan teknik, kullanıcılar için cihaz tabanlı bir arayüz sağlayarak, en iyi web sitesi görüntü deneyimini yaşatmıştır. Sayfa arayüzü kullanılan cihaz veya mobil platforma göre otomatik ayarlanan 'duyarlı tasarım' web uygulaması zengin bir kullanıcı deneyimi sunmaktadır.
Web sitesinin yazılışı
Başlangıçta "Web sitesi" formunda yazılan kavram zamanla "websitesi" olarak yazılmaya başlanarak standart haline geldi. Chicago Manuel Stil ve AP Stylebook gibi tüm önemli stilistler bu değişimde rol oynadı.
Web sitesi çeşitleri
Web siteleri iki genel kategoriye ayrılabilir: Statik ve interaktif. İnteraktif siteler, Web 2.0 topluluğunun bir parçasıdır ve site sahibi ile site ziyaretçileri veya kullanıcılar arasındaki etkileşimi sağlar. Statik siteler bilgi sunar ve edinir, ancak kullanıcıların doğrudan etkileşimine olanak tanımaz. Bazı web siteleri bilgilendirme amaçlıdır veya meraklılar tarafından kişisel kullanım veya eğlence amacıyla oluşturulur. Aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok web sitesi bir veya daha fazla iş modelini kullanarak para kazanmayı amaçlamaktadır:
- İlginç içerik yayınlayarak doğrudan satış yoluyla veya bir reklam ağı aracılığıyla bağlamsal reklam satanlar.
- E-ticaret: Ürünler veya hizmetler doğrudan web sitesinden satın alınır.
- Reel sektörde faaliyet gösteren şirketlerin reklam ürünleri veya hizmetleri.
- Freemium: Temel içerik ücretsiz olarak sunulmaktadır; ancak özel içerikler için (premium) bir ödeme gerektirmektedir (örn: WordPress web sitesi).
Her biri belirli bir içerik türüne veya kullanıma yönelik birçok web sitesi çeşidi vardır ve amaca yönelik olarak çeşitli şekillerde sınıflandırılabilirler. Bu tür birkaç sınıflandırma aşağıdakileri içerebilir:
Bazı web siteleri bu kategorilerin birinde veya daha fazlasında yer alabilir. Örneğin, bir işletme web sitesi işletmenin ürünlerini tanıtabilir, ancak beyaz sayfalar gibi bilgilendirici belgeleri de barındırabilir. Yukarıdaki listeye çok sayıda alt kategori de eklenebilir. Örneğin, bir porno sitesi, e-ticaret sitesinin veya işletme sitesinin belirli bir türüdür (yani, siteye erişim için üyelikleri satmaya çalışmaktadır) veya sosyal paylaşım kapasitesine sahiptir. Bir takipçi herhangi bir ünlüye ithafen bir web sitesi yapabilir. Web siteleri mimari sınırları zorlamaktadır (örneğin, web sitesine tahsis edilen bilgi işlem gücü). Facebook, Yahoo !, Microsoft ve Google gibi çok büyük web siteleri, ziyaretçilerin birden fazla cihaz ve sistemde girişlerini kontrol edebilmek için Cisco İçerik Hizmetleri Anahtarları gibi yoğun sunucu trafiğini yönlendirebilen ekipmanlar kullanmaktadır. 2011'in başında, Facebook 9 veri merkezi ile yaklaşık 63.000 sunucu kurmuştur.
1995 yılından beri Web büyümesini takip eden bir internet izleme şirketi olan Netcraft, Şubat 2009'daki raporunda, Ağustos 1995'te sadece 19.732 web sitesine kıyasla, 2009 yılında alan adları ve içeriği bulunan 215.675.903 web sitesinin bulunduğunu bildirdi. Eylül ayında 1 milyar web sitesine eriştikten sonra NetCraft tarafından Ekim 2014 Web Sunucusu Raporu'nda ve internet Canlı İstatistikler sonuçları bir dönüm noktasıdır. Daha önce 1 milyara ulaştığı açıklanan web sitesi sayısının, bizzat World Wide Web'in mucidi olan Tim Berners-Lee tarafından yapılan açıklamaya göre düşüş gösterdiği ve bunun sebebinin de faal olarak kullanılmayan web sitelerinin sayısındaki dalgalanmalar olduğu belirtilmiştir. Mart 2016'da web sitelerinin sayısı tekrar 1 milyarı aştı ve o zamandan beri artmaya devam etmektedir.