Türkiye

Türkiye hakkında bilgi

Türkiye, resmi olarak Türkiye Cumhuriyeti, Avrasya'da, ufak bir parçası Güneydoğu Avrupa'nın Balkan Yarımadası içinde bulunan, çoğunlukla Batı Asya'daki Anadolu toprakları üzerinde yer alan kıtalar arası bir ülkedir. Türkiye, çeşitli kültürel mirasları ile demokratik, laik, üniter ve parlamenter bir cumhuriyettir. Türkiye sekiz ülke ile sınır komşusudur; batıda Yunanistan, kuzeybatıda Bulgaristan, kuzeydoğuda Gürcistan, doğusunda Ermenistan, Azerbaycan'ın eksklav Nahçivan Bölgesi ve İran, güneyinde ise Suriye ve Irak ile sınır komşusudur. Batısında Ege Denizi, kuzeyinde Karadeniz ve güneyinde Akdeniz'le çevrilmiştir. Marmara Denizi, Boğaziçi ve Çanakkale Boğazını birbirine bağlarken Trakya ve Anadolu'yu böler, Asya ve Avrupa'yı birbirinden ayırır. Türkiye'nin konumu tarih boyunca jeopolitik ve stratejik öneme sahip olmuştur.

Türkiye, Kaba Taş Devrinden beri Asuriler, Yunanlılar, Trakyalılar, Frigyalılar, Urartular ve Ermenilerin yanı sıra çeşitli antik Anadolu medeniyetlerine ev sahipliği yapmıştır. Büyük İskender'in fethinden sonra, Roma İmparatorluğunun hakimiyetinin devam ettiği ve Bizans İmparatorluğuna geçişin yaşandığı bir süreçte bölge Helenleşti. Selçuklu Türkleri, 11. yüzyılda bölgeye göç etmeye başladıktan sonra 1071'de Malazgirt Savaşı'nda  Bizanslara karşı zafer kazanmasıyla Türkleştirme sürecini başlatmışlardır. 1243 yılında Moğol istilasına kadar Rûm Selçuklu Sultanlığı Anadolu'yu yönetmiş ardından küçük Türk beyliklerine bölünmüşlerdir.

14. yüzyılın ortalarında Osmanlılar Anadolu'yu birleştirmeye başlamışlar; ardından Güneydoğu Avrupa, Batı Asya ve Kuzey Afrika'nın çoğunu kapsayan bir imparatorluk kurmuşlardır. Erken çağda Avrasya ve Afrika'da büyük bir güç haline gelmişlerdir. İmparatorluk 16. yüzyılda, özellikle Kanuni Sultan Süleyman döneminde (1520-1566) iktidarının zirvesine ulaşmıştır. Osmanlılar iki yüz yıl boyunca güçlü ve etkili kalmıştır. Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları (1683-99) ve Rus-Türk Savaşı (1768-74) gibi önemli gerilemeler, Osmanlıları sahip oldukları askeri gücü ve zenginliği kaybetmeye ve Avrupa'da ki stratejik bölgeleri devretmeye zorlamıştır.19. yüzyılda Osmanlı devletini modernize etmeyi amaçlayan Tanzimat reformları, pek çok alanda yetersiz kalmış ve imparatorluğun dağılmasını durduramamıştır. 1876'da kurulan ve 1878'de II. Abdülhamid tarafından askıya alınan Osmanlı Anayasası ve Meclis, 1908'de Jön Türk Devrimi ile restore edilmiştir. Aynı yıl Bulgaristan bağımsızlığını ilan etmiş ve Avusturya-Macaristan Bosna-Hersek'i ilhak etmiştir. Trablusgarp Savaşı (1911-1912), Balkan birliğinin Balkan Savaşını (1912-1913) çıkarmasını teşvik etti. Bu gelişme, İmparatorluğun, Avrupa'da kalan bölgelerinin çoğunu kaybetmesine neden oldu ve Türklerin Anadolu'ya kitlesel göçüyle sonuçlanan Rus-Türk Savaşı'ndan bu yana (1877-77) Balkan yarımadasında Türklerin gördüğü en büyük etnik temizliği tetiklemiştir. Bu kayıplarda yaşanan hayal kırıklığı, 1913'te Bâb-ı Âli isyanına yol açmıştır. Ardından I. Dünya Savaşı'na girilmiş ve savaştan yenik ayrılmıştır.

Mustafa Kemal Atatürk ve meslektaşları tarafından işgalci Müttefiklere karşı başlatılan Kurtuluş Savaşı (1919-1922), 1922'de monarşinin kaldırılmasına, 1923'te Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasına yol açmıştır. Atatürk ilk Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Türkiye'nin resmi dili Türkçedir. Bu doğal olarak nüfusun % 84,5'inin Türkçe konuşmasına yol açmıştır. Anketlere göre, ülkedeki vatandaşların %78,1 ila %81,3'ü kendilerini etnik olarak Türk diye tanımlamıştır. Ülkede Ermeniler, Rumlar, Kürtler, Çerkezler, Araplar, Arnavutlar, Boşnaklar, Gürcüler gibi birçok azınlık vardır. Kürtler nüfusun yaklaşık %18'ini oluşturan en büyük etnik azınlık grubudur. Vatandaşların büyük çoğunluğu Sünni Müslümanken, Alevi Müslümanları en büyük dini azınlık grubunu oluşturmaktadır. Bunu Yahudi ve Hristiyanların çeşitli mezhepleri izliyor. Türkiye, NATO'nun ilk BM'nin ise charter üyesidir ayrıca OECD, AGİT, İKT ve G-20'nin kurucu üyesidir. 1949'da Avrupa Konseyi'nin ilk üyelerinden biri olan Türkiye, 1963'te AET'nin yardımcı üyesi oldu, 1995'te AB Gümrük Birliği'ne katıldı ve 2005'te Avrupa Birliği ile üyelik müzakerelerine başladı. Türkiye'nin büyümekte olan ekonomisi ve diplomatik girişimleri bölgesel bir güç olarak tanınmasına yol açmıştır.

Türkiye adının kökeni

Türkiye ismi etnik olarak Türk ismine dayanır. "Türk" ya da "Türük" teriminin etnik olarak ilk kullanımı, Orta Asya Göktürk'lerin Eski Türk kitabelerinde bulunmaktadır. Türkiye kelimesinin kullanımı ilk olarak 14. yüzyılın sonlarında ortaya çıkmıştır ve Orta çağ Latincesinde Turchia'dan türemiştir.

Bu ismin Yunanca kökeni Tourkia (Yunanca: Τουρκία), Bizans İmparatoru ve bilgini VII. Konstantin'in De Administrando Imperio adlı kitabında çoğunlukla Türk kelimesinden Macarları kast etmesine rağmen yine de kullanılmıştır. Benzer şekilde, Orta çağ Hazar İmparatorluğu, Karadeniz ve Hazar Deniz'inin kuzey kıyılarındaki bir Türk devleti olarak, Bizans kaynaklarında Tourkia (Türkler Toprakları) olarak anılmaktadır. Orta çağ Arapları Memluk Saltanatını el-Dawla-ı Turkiyye (Türkiye Devleti) olarak bahsetmekteydiler. Osmanlı İmparatorluğu, zaman zaman Avrupalı akranları arasında Türkiye ya da Türk İmparatorluğu olarak anılmıştır.

Türkiye tarihi

Tarih öncesi Anadolu ve Doğu Trakya

Modern Türkiye'nin çoğunu kapsayan Anadolu yarımadası, dünyanın en eski kalıcı yerleşim yerlerinden biridir. Anadolu'da, en azından Neolitik Çağ'dan Helenistik Dönem'e kadar birçok antik Anadolu halkı yaşamıştır. Bu halkların çoğu, Hint-Avrupa dil ailesinin en geniş dalı olan Anadolu dillerini konuşmuşlardır. Nitekim, bazı araştırmacılar, Hint-Avrupa'ya ait Hitit ve Luwian dillerinin antikliği göz önüne alındığında, Anadolu dillerinin Hint-Avrupa dillerini yaydığı hipotezini merkez olarak kabul etmişlerdir. Doğu Trakya olarak da adlandırılan Türkiye'nin Avrupa parçası, en az kırk bin yıldır yerleşimin olduğu bir bölgedir ve MÖ 6000 yıllarına kadar Neolitik Çağ içinde yer aldığı biliniyor.

Göbekli Tepe, insan üretimi en eski dini yapılardan biri olarak bilinir. MÖ 10.000 yıllarına ait bir tapınaktır. Çatalhöyük, yaklaşık olarak MÖ 7500 yıllarından 5700 yıllarına kadar var olan Güney Anadolu'daki en büyük Neolitik ve Kalkolitik yerleşim yerlerinden biridir. Bugüne kadar bulunmuş en büyük ve en iyi korunmuş Neolitik yer olup, Temmuz 2012'de UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne yazılmıştır. Troya'nın yerleşimi Neolitik Çağ'da başlamış ve Demir Çağı'na kadar devam etmiştir.

Anadolu'nun en erken kayıtlı yerleşimcilerinden olan Hattiler ve Hurriyalılar, Hint-Avrupalı olmayan halklardı. MÖ 2300 yüzyılın erken dönemlerinde sırayla Anadolu'nun doğusu ve merkezinde yaşamışlardır. Hint Avrupalı olan Hititler Anadolu'ya yerleştikten sonra MÖ 2000-1700 dolaylarında kademeli olarak Hattiler ve Hurriyalıları ortadan kaldırmıştır. Bölgedeki ilk büyük imparatorluk MÖ 18. - 13. yüzyıl arasında Hititler tarafından kurulmuştur. Asuriler, MÖ 1950'nin başlarından MÖ 650 yılına kadar Türkiye güneydoğu bölgelerini fethedip yerleşmişlerdir. Urartular, Asur yazıtlarında MÖ 9. yüzyılda Asur'un kuzeydeki güçlü bir rakibi olarak yeniden ortaya çıkmıştır.

Hitit İmparatorluğunun yıkılmasından sonra  MÖ 1180'de, Hint-Avrupa halkı Frigler MÖ 7. yüzyılda Kimmerler tarafından krallıkları tahrip edilene kadar Anadolu'da üstünlük kazanmışlardır. MÖ 714'den itibaren Urartu aynı kaderi paylaştı ve Medler tarafından fethedildiğinde MÖ 590'da dağılmıştı. Phrygia'nın halefi devletlerinin en güçlüsü Lidya, Karya ve Likya idi.

Antik dönem Türkiyesi ve Bizans Dönemi

MÖ 1200'ün başlarından itibaren Anadolu kıyılarına, Yunanlı Aiolian ve İyonlular tarafından yoğun bir şekilde yerleşim yapılmıştır. MÖ 657'de Mageralı Yunan sömürgecilerinin sonradan kurduğu Milet, Efes, Smyrna (şimdi ki İzmir) ve Bizans (şimdi ki İstanbul) gibi sömürgeler çok sayıda önemli şehir kurmuşlardır. Komşu halklar tarafından Ermenistan olarak adlandırılan ilk devlet, MÖ 6. yüzyıldan başlayarak doğu bölgelerini de içine alan Ermeni Oront hanedanı isimli devlettir. Kuzeybatı Türkiye'de, Trakya'daki en önemli kabile grubu, I. Teres tarafından kurulan Odrisyenler'dir.

Günümüzdeki modern Türkiye, MÖ 6. yüzyılda Pers Ahameniş İmparatorluğu tarafından fethedilmiştir. Grek-Pers Savaşları, Anadolu kıyıları üzerinde bulunan Yunan şehir devletlerinin MÖ 499 yılında Pers egemenliğine karşı isyan etmesiyle başlamıştı. Türkiye toprakları daha sonra MÖ 334 yılında Büyük İskender tarafından fethedildi. Bu olaydan sonra bölgede kültürel homojenlik ve Helenleştirme arttı.

İskender'in MÖ 323'te ölümünün ardından Anadolu, MÖ 1. yüzyılın ortalarına kadar Roma Cumhuriyeti'nin bir parçası olan birkaç küçük Helenistik krallığa bölündü. İskender'in fethedişiyle başlayan Helenleşme süreci Roma egemenliği altında hız kazandı ve Milat'ın erken dönemlerine gelindiğinde, yerel Anadolu dilleri ve kültürleri yok olmuş, eski Yunan dili ve kültürü ile yer değiştirmişti. MÖ 1. yüzyıldan MS 3. yüzyıla kadar günümüz modern Türkiye'nin bölümleri, sık sık Roma-Part Savaşları boyunca Romalılar ve Part imparatorluğu arasında sürekli rekabete neden olmuştur.

324 yılında Constantine, Bizans'ı Roma İmparatorluğunun yeni başkenti seçip Yeni Roma olarak yeniden adlandırdı. 395 yılında I. Theodosius'un ölümünden ve Roma İmparatorluğunun iki oğlu arasında kalıcı olarak bölünmesinden sonra, Konstantinopolis olarak bilinen şehir, Doğu Roma İmparatorluğunun başkenti oldu. Daha sonra tarihçiler tarafından Bizans İmparatorluğu olarak belirlenen Bizanslar Geç Orta çağa kadar bugünkü Türkiye topraklarının çoğunu yönetti; ancak doğu bölgeleri yedinci yüzyılın ilk yarısına kadar sabit bir şekilde Sasani'lerin elinde kalmıştı. Yüzyıllar boyu süren Roma-Fars Savaşları'nın bir parçası olarak sık karşılaşılan Bizans-Sasani Savaşları, komşu rakip olan Bizanslılar ve Sasaniler arasında yapılan savaşlar günümüz Türkiye'sinin çeşitli yerlerinde gerçekleşti ve bu savaşlar dördüncü yüzyıldan yedinci yüzyılın ilk yarısına kadar tarih akışının çoğunu belirledi.

Selçuklular ve Osmanlı İmparatorluğu

Kınık Oğuz Türklerinin bir dalı olan Selçuklu Türkleri, 9. yüzyılda Hazar ve Aral Denizi'nin kuzeyinde, Müslüman dünyası içinde bulunan Oğuz birliğine bağlı Yabgu Kağanına yerleşmişlerdir. 10. yüzyılda Selçuklular, Büyük Selçuklu Devleti'nin yönetim merkezi olan atalarının toprakları İran'dan göç etmeye başlamışlardır.

11. yüzyılın ikinci yarısında Selçuklu Türkleri, Orta çağ Ermenistan'ın içine ve Anadolu'nun doğu bölgelerine girmeye başladı. 1071'de Selçuklular, Bizans'ı Malazgirt Savaşı'nda yenerek, bölgedeki Türkleştirme sürecini başlatmışlardır. Türk dili ve İslam Ermenistan'a ve Anadolu'ya ardından kademeli olarak bölgenin tamamına yayılmıştır. Anadolu, Hristiyan ve Yunan dillerinin etkisinden Müslüman ve Türk dillerinin etkisine yavaşça geçmiş, ardından etkisini devam ettirmiştir. 

1243'te Selçuklu orduları Moğollar tarafından yenilerek Selçuklu İmparatorluğu'nun yavaş yavaş parçalamasına neden oldu. Onun ardından Osman tarafından yönetilen Türk beyliklerinden birisi, önümüzdeki 200 yılda Osmanlı İmparatorluğu'na dönüşecekti. 1453'te Osmanlılar Bizans İmparatorluğunu fethedip başken İstanbul'u ele geçirdi.

1514 yılında I. Sultan Selim (1512-1520), Çaldıran Savaşı'nda Safevi hanedanı olan Şah İsmail'i yenerek imparatorluğun doğu ve güney sınırlarını başarıyla genişletti. 1517'de I. Selim, Osmanlı egemenliğini Cezayir ve Mısır'a taşıdı. Kızıldeniz'de deniz hakimiyeti kazandı. Daha sonra Kızıldeniz, Arap Denizi ve Basra Körfezi'ndeki bir dizi deniz savaşıyla Hint Okyanusunda egemen deniz gücü olmak için Osmanlı ve Portekiz imparatorlukları arasında başlayan bir rekabet süreci başladı. Hint Okyanusundaki Portekizli varlığı, Doğu Asya ile Batı Avrupa arasındaki eski ticaret yolları üzerindeki Osmanlı tekeline bir tehdit olarak algılanıyordu. Osmanlı İmparatorluğu, Avrupa'daki varlığını sürekli artırmış, doğu ile olan ticaretini 18. yüzyılın ikinci yarısına kadar geliştirmeye devam etmiştir.

Osmanlı İmparatorluğu'nun gücü ve prestiji, 16. ve 17. yüzyıllarda özellikle de Kanuni Sultan Süleyman döneminde zirveye ulaştı. Kendisi kişisel olarak, topluma, eğitime, vergilendirme ve ceza hukukuna ilişkin önemli yasama değişiklikleri yaptı. İmparatorluk, Polonya-Litvanya Milletler Topluluğu'nun güney kesimi ile Balkanların ortasından Orta Avrupa'ya doğru ilerlemesiyle Kutsal Roma İmparatorluğu ile sık sık karşılaşmıştır. Denizde Osmanlı Donanması, Akdeniz'in kontrolü için Kutsal İttifak ile 1538, 1571, 1684 ve 1717 yıllarında (Öncelikle Savoie Dükalığı, Toskana Büyük Dükalığı, Papalık Devleti, St. John'un Savaşçıları, Venedik Cumhuriyeti, Ceneviz Cumhuriyeti ve Habsburg Spain ile) mücadele etmiştir. Doğuda Osmanlılar, 16. ve 18. yüzyıllar arasında toprak anlaşmazlıkları veya dini farklılıklardan kaynaklanan çatışmalar üzerine Safevî Persleri ile sıklıkla savaş halindeydiler. Perslerle Osmanlı savaşları 19. yüzyılın ilk yarısına kadar Zand, Afşarid ve Kaçar Hanedanları İran'daki Safeviler'in başındayken devam etti. 16. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar Osmanlı İmparatorluğu Rus Çarlık ve İmparatorluğu ile birçok savaşa girdi. Bu gelişmeler ilk olarak Osmanlının, Avrupa'daki doğu ve güneydoğusu bölgesi içinde ilerleme ve güç toplaması ile ilgiliydi. Fakat 18. yüzyılın ikinci yarısından sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun hayatta kalması ile ilgili olmaya başladı. İmparatorluk, Rusların ilerlemesi ile Karadeniz kıyılarını üzerinde bulunan stratejik bölgelerini kaybetti. 18 yüzyıl ile 20 yüzyıl arasında Osmanlı, Rus ve Pers İmparatorlukları ile birbirlerine komşu rakip oldular.

18. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı İmparatorluğu çökmeye başlamıştır. 19. yüzyılın Tanzimat reformları, Batı Avrupa'da kaydedilen ilerleme doğrultusunda Osmanlı devletini modernize etmeyi amaçladı, ancak bu çabalar çoğu alanda yetersiz kaldı ve imparatorluğun dağılmasını durduramadı. Özellikle Osmanlı ekonomik krizine ve 1875'teki Balkan vilayetlerinde ayaklanmalara neden olan, 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı'ndan sonra ortaya çıkan askeri güç ve servet kademeli olarak küçülürken, Kafkasya'da Rus fethinden kaçan Çerkezlerle birlikte, birçok Balkan Müslümanı İmparatorluğun kalbi olan Anadolu'ya göç etmiştir.

1908'deki Jön Türk Devrimi, II. Abdülhamid'in 1878'de Osmanlı anayasasını ve parlamentosunu askıya almasından 30 yıl sonra restore edilmiştir. 1913 yılında gerçekleşen Bâb-ı Âli Baskını ve beraberinde yaşanan olaylar padişahların gücünü azaltmıştır.

Osmanlı İmparatorluğu Birinci Dünya Savaşı'na İttifak Devletleri'nin yanında savaşa girdi ve en sonunda yenilgiye uğradı. 30 Ekim 1918'de Mondros Mütarekesi'nden sonra zafer kazanan Müttefikler Kuvvetler, 1920'de Sevr Antlaşması ile Osmanlı Devletini bölmeye niyetlendiler.

Türkiye Cumhuriyeti

Birinci Dünya Savaşı'nın sonucunda Müttefikler tarafından İstanbul ve İzmir'in işgali Türk Ulusal Hareketi'nin kurulmasına yol açtı. Çanakkale Savaşı sırasında tanınan bir askeri kumandan olan Mustafa Kemal Paşa'nın önderliğinde, Sevr Antlaşması'nın şartlarını iptal etme amacıyla Türk Kurtuluş Savaşı yürütüldü.

18 Eylül 1922'de işgalci kuvvetler ülkeden çıkarıldı. Ardından Ankara merkezli Türk rejimi 23 nisan 1920'de kendisini ülkenin meşru hükümeti olarak ilan etti ve eski Osmanlı sisteminden yeni Cumhuriyet politik sistemine yasal geçişi resmileştirmeye başladı. 1 Kasım 1922'de Ankara'daki TBMM resmen Saltanatı kaldırarak 623 yıl boyunca süregelen Osmanlı monarşi yönetimini sona erdirdi. 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Antlaşması, yeni kurulan "Türkiye Cumhuriyeti" nin egemenliğinin Osmanlı İmparatorluğu'nun halefi olarak uluslararası alanda tanınmasına ve Cumhuriyetin 29 Ekim 1923'te ülkenin yeni başkenti olan Ankara'da ilan edilmesine yol açmıştır. Lozan Antlaşması, Yunanistan ile Türkiye arasında bir nüfus mübadelesi öngörüyor ve Yunanistan'dan Türkiye'ye aktarılan 380.000 Müslüman karşılığında 1,1 milyon Yunanlının Türkiye'den Yunanistan'a gönderilmesini şart koşuyordu.

Mustafa Kemal Cumhuriyetin ilk Cumhurbaşkanı oldu. Daha sonra eski din temelli ve çok toplumlu Osmanlı devlet sistemini (anayasal monarşiyi) laik bir anayasa ile temelde bir Türk Ulus Devlete (parlementer cumhuriyete) dönüştürmek amacıyla birçok radikal reform başlattı. 1934 Soyadı Kanunu ile TBMM Mustafa Kemal'e "Atatürk" unvanını verilmiştir (Türklerin Babası).

İsmet İnönü, Atatürk'ün 10 Kasım 1938'de ölümünden sonra ikinci Cumhurbaşkanı olmuştur. Türkiye, II. Dünya Savaşı'nın çoğunda tarafsız kaldı, ancak 23 Şubat 1945'te savaşın son aşamalarında Müttefiklerin safına katıldı. Türkiye, 26 Haziran 1945'te Birleşmiş Milletler'in charter üyesi oldu. Aynı yıl Türkiye'deki tek parti dönemi, 1946'daki ilk çok partili seçimlerle sona erdi. 1947'deki Truman Doktrini, Soğuk Savaş döneminde Türkiye ve Yunanistan'ın güvenliğini garanti altına alma amacını açıkladı. Bu gelişmelerin ardından Amerika, Türkiye ve Yunanistan'a askeri ve ekonomik yardım yaptı. 1948'de her iki ülke de Avrupa ekonomilerini yeniden inşa etmek için Marshall Planı ve OEEC'e dahil edildi. 1949'da Türkiye Avrupa Konseyi üyesi oldu. Celâl Bayar tarafından kurulan Demokrat Parti, 1950, 1954 ve 1957 genel seçimlerini kazandı ve on yıl boyunca iktidarda kaldı. Adnan Menderes Başbakan, Bayar'da Cumhurbaşkanı oldu. Kore Savaşı'nda Birleşmiş Milletler güçlerine katıldıktan sonra Türkiye, 1952'de NATO üyesi oldu ve Sovyetler'in Akdeniz'e açılmasına karşı bir siper haline geldi. Türkiye daha sonra 1961'de OECD'nin kurucu üyesi ve 1963'te AET'nin ortak üyesi oldu. Ülkenin çok partili demokrasi yolculuğuna 1960-1971 ve 1980 yıllarında askeri darbeler tarafından müdahale edildi. 1960'dan 20'nci yüzyılın sonuna kadar, Türk siyasetinde çok sayıda seçim zaferi elde eden önde gelen liderleri Süleyman Demirel, Bülent Ecevit ve Turgut Özal'dır.

15 Temmuz 1974'te EOKA B paramiliter örgütünün düzenlediği darbe ve uluslararası bir boyut alan şiddetin yayıldığı yıllarda, Başkan Makarios'un devrilmesi ve Enosis (Yunanistan'la birleşme) yanlısı Nikos Sampson'la yer değiştirmesi, adada Türklere yapılan zulümler sonucunda Türkiye 20 Temmuz 1974'de Kıbrıs'a askeri çıkarma yapmıştır. Ancak askeri operasyonun sonunda mevcut statüko da hiçbir değişiklik yaşanmamıştır. 1983 yılında Türkiye tarafından tanınan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kurulmuştur. 2017 yılı itibarıyla Kıbrıs sorununun çözümü için müzakereler Kıbrıs Türk ve Rum siyasi liderleri arasında devam etmektedir.

1984'de ayrılık yanlısı Kürt bir grup olan (NATO, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği tarafından terör örgütü olarak tanınan) PKK, Türkiye'ye karşı silahlı isyan mücadelesi başlattı. Çatışmalarda bugüne kadar 40 binin üzerinde insanın yaşamını yitirdiği iddia ediliyor.

1980'lerde Türkiye ekonomisinin liberalleşmesinden bu yana, ülke daha güçlü bir ekonomik büyüme ve daha fazla siyasi istikrar kazanmıştır. Türkiye, 1987 yılında AET'ye tam üyelik için başvurmuş, 1995 yılında AB Gümrük Birliği'ne katılmış ve 2005 yılında Avrupa Birliği ile üyelik müzakerelerine başlamıştır.

2013 yılında Türkiyenin pek çok şehrinde yaygın protestolar patlak verdi. Gezi Park'ının yıkılmasına karşı olan protestolar hükümet karşıtı bir hal aldı. 15-16 Temmuz 2016'da hükümeti devirmeye çalışan başarısız bir darbe girişimi gerçekleşti.

Türkiye'de yönetim birimleri

Türkiye yönetim açısından tek bir yapıya sahiptir ve bu husus Türk kamu yönetimini şekillendiren en önemli faktörlerden biridir. Devletin temel işlevleri olarak üç yetki (yürütme, yasama ve yargı) göz önüne alındığında, yerel yönetimlerin gücü azdır. Türkiye'nin federal bir sistemi yoktur ve iller Ankara'daki merkezi hükumete bağlıdır. Yerinde hizmetler sunmak için yerel yönetimler kurulmuştur. Hükumet, il valileri ve ilçe kaymakamları tarafından temsil edilir. Diğer üst düzey kamu görevlileri belediye başkanları veya seçilmişler tarafından değil merkezi hükumet tarafından atanıyor. Türk belediyelerinin belediye konularında karar verme konusunda yerel yasama organları (belediye meclisi) vardır.

Bu üniter yapı içerisinde Türkiye idari maksatlarla 81 ile (il veya vilâyete) ayrılmıştır. Her il ilçelere bölünmüş olup toplam 923 ilçe vardır. Türkiye ayrıca coğrafi, demografik ve ekonomik amaçlar nedeniyle 7 bölge ve 21 alt bölge olmak üzere üç alt bölüme ayrılmıştır; bu bir idari bölünme anlamını taşımaz. Ankara'nın karar alma mekanizmasının merkezileştirilmiş yapısı, bazı akademisyenler tarafından iyi yerel yönetimin engellenmesi olarak görülmüştür. İdari yapının merkezden uzaklaştırılmasına yönelik çabalar, Avrupa Yerel Mülk Hükümeti ve Bölüm 22 ("Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu") Avrupa Birliği müktesebatı ile de yönlendirilmektedir. Türkiye için bir adem-i merkeziyetçi yapı ülkenin akademik, siyaset ve kamuoyunda tartışmalara konu olmuştur.

Türkiye'de siyaset

Türkiye, temsili parlementer demokrasidir. 1923'te Cumhuriyet olarak kuruluşundan bu yana, Türkiye güçlü bir laiklik geleneği geliştirmiştir. Türkiye'nin anayasası ülkenin yasal iskeletini oluşturmaktadır. Hükumetin ana ilkelerini belirlemekte ve Türkiye'yi üniter merkezileşmiş bir devlet olarak tarif etmektedir. Cumhurbaşkanı devlet başkanıdır. Doğrudan seçimlerle beş yıllığına cumhurbaşkanı seçilir ve "Recep Tayyip Erdoğan" doğrudan oyla seçilen ilk Cumhurbaşkanıdır.

Yürütme yetkisi, hükümeti oluşturan Başbakan ve Bakanlar Kurulu tarafından kullanılırken, yasama yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne aittir. Yargı, yürütme ve yasama organından bağımsızdır ve Anayasa Mahkemesi, kanunların ve kararnamelerin anayasaya uygunluğuna karar vermekle yükümlüdür. Danıştay, idari davalar için son başvurulan yerdir ve Yüksek Temyiz Mahkemesi ise diğer tüm mahkemelerin karara bağlandığı son yerdir.

Başbakan, hükümete güven oylamasıyla parlamento tarafından seçilir ve çoğunlukla parlamentoda en fazla koltuğa sahip olan partinin başında yer alır. 

Her iki cinsiyet için genel oy hakkı 1933'den beri uygulanmakta ve 18 yaşını dolduran her Türk vatandaşının oy kullanma hakkı bulunmaktadır. 85 seçmen bölgesinden bir parti listesi orantılı temsil sistemi ile dört yıllık bir süre için seçilen 550 milletvekili bulunuyor. Anayasa Mahkemesi, anti-laik ya da ayrılıkçı olarak gördüğü siyasi partilerin kamu finansmanını kaldırabilir veya varlığını tamamen el koyabilir. Seçim barajı sınırı yüzde 10'dur.

Atatürk'ün reformlarının destekçileri olan Kemalist görüş, laik bir anayasa ve Batılılaşmış laik yaşam tarzıyla demokrasinin bir biçimini, ekonomiye, eğitim ve diğer kamu hizmetlerine devlet müdahalesinin gerekliliğini desteklemektedir. 1980'lerden bu yana, gelir eşitsizliği ve sınıf ayrımı gibi konular, devlet politikalarında din için daha büyük bir rolü destekleyen ve teorik olarak otoriteye, toplumsal dayanışmaya ve sosyal adalete olan yükümlülüğü destekleyen bir hareket olan İslami popülizmi doğurdu.  

Hukuk

Türkiye'nin yargı sistemi bütünüyle Avrupa kıtasının yargı sistemi ile entegre edilmiştir. Örneğin, Türk Medeni Kanunu ağırlıklı olarak İsviçre Medeni Kanunu, Borçlar Kanunu ve Alman Ticaret Kanunu unsurları dahil edilerek değiştirilmiştir. İdari Kanun, Fransız İdari Kanunu ile benzerlik taşırken Ceza Yasası ise İtalyan Ceza Yasası arasında benzerlik taşımaktadır.

Türkiye, güçler ayrılığı ilkesini benimsemiştir. Bu ilkeye uygun olarak adli güç, Türk milleti adına bağımsız mahkemeler tarafından uygulanmaktadır. Mahkemelerin bağımsızlığı ve organizasyonu, hâkim ve savcıların görev süresi, hâkim ve savcılık mesleği, hâkim ve savcıların denetimi, askeri mahkemeler ve örgütleri ile yüksek mahkemelerin yetkileri ve görevleri Türk Anayasası tarafından düzenlenir.

Anayasa'nın 142. maddesine göre, mahkemelerin örgütlenmesi, görev ve yetkileri, görevleri ve yargılama usulleri yasayla düzenlenmiştir. Anayasa'nın yukarıda anılan maddesi ve ilgili yasalar uyarınca, Türkiye'deki mahkeme sistemi üç ana kategori altında sınıflandırılabilir; Yargı Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Askeri Mahkemeler. Her kategori, birinci derece mahkemeleri ve yüksek mahkemeleri içerir. Buna ek olarak, Yargı Yetki Anlaşmazlıkları Mahkemesi, bir mahkeme sisteminin alanına giren kolayca sınıflandırılamayacak davalar hakkında kurallar getirmektedir.

Türkiye'de kolluk kuvveti, Başbakanlığa bağlı veya çoğunlukla İçişleri Bakanlığına bağlı olarak görev yapan çeşitli birimler (örneğin, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Komutanlığı gibi) ve ajanslar tarafından yürütülmektedir. 

Türkiye'nin dış ilişkileri

Türkiye, Birleşmiş Milletler (1945), OECD (1961), İKT (1969), AGİT (1973), ECO (1985), KEİ (1992), D-8 (1997) ve G-20 (1999)'in kurucu üyesidir.Türkiye, 1951-1952, 1954-1955, 1961 ve 2009-2010 yıllarında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi üyesiydi. Eylül 2013'te Türkiye, Asya İşbirliği Diyaloğuna (ACD) üye oldu.

Geleneksel Batı yönelimi doğrultusunda Avrupa ile ilişkiler her zaman Türk dış politikasının merkezi bir parçası olmuştur. Türkiye, 1949'da Avrupa Konseyi'nin ilk üyelerinden biri olmuş, 1959'da Avrupa Birliği'nin (o zamanki adıyla Avrupa Ekonomik Topluluğu) eş üyeliği için başvurmuş ve 1963'te ortaklık girişimleri başlamıştır. On yıllar süren siyasi görüşmeler sonrasında Türkiye, tam üyelik için başvuruda bulunmuş ardından 1987'de AET üyesi olmuştur, 1992'de Batı Avrupa Birliği'nin yardımcı üyesi olmuş, 1995'de AB Gümrük Birliği'ne katılmış ve 2005 yılından beri AB ile resmi üyelik müzakereleri yürütmektedir. Bugün AB üyeliği devlet politikası ve Türkiye'nin stratejik hedefidir. Türkiye'nin Kıbrıs sorununda Kuzey Kıbrıs'a destek vermesi, Türkiye'nin AB ile olan ilişkilerini zorlaştırırken, ülkenin AB'ye üyelik hedefine engel teşkil etmektedir.

Türkiye'nin dış politikasının diğer belirleyici özelliği, ülkenin uzun zamandır devam eden ABD ile stratejik ittifak kurmasıdır. Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği'nin ortak tehdit oluşturması, Türkiye'nin 1952'de NATO'ya üyeliğini sağladı ve Washington ile yakın ikili ilişkiler kuruldu. Ardından Türkiye, ülkenin Avrupa Birliği'ne girme hedefi gibi kilit konular da dahil olmak üzere Birleşik Devletlerin siyasi, ekonomik ve diplomatik desteğinden yararlandı. Soğuk Savaş sonrası dönemde, Türkiye'nin jeostratejik önemi Orta Doğu, Kafkasya ve Balkanlar'a yakın yerlere doğru kaymıştır.

1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasının üzerine Türk Cumhuriyetleri bağımsızlıklarını elde ettiler. Türkiye, Ön ve Orta Asya'da bulunan bu cumhuriyetler ile ikili ilişkilerini, aralarında bulunan derin kültürel ve dilsel bağ sebebiyle ilerletme çabası içine girdi. Özellikle Azerbaycan, Türkiye ile ilişkilerinin önemini vurguladı. Bakü'den Ceyhan'a uzanan Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı (BTC), Hazar Denizi'ndeki petrolü küresel pazara aktarmayı sağlamakta ve Türkiye'nin dış politika stratejisinin bir bölümünü oluşturmaktadır. Türkiye, Azerbaycan'ın Ermenistan ile yaptığı Karabağ Savaşı'nda Azerbaycan'ı desteklemiştir.

AKP hükümeti, Osmanlının Balkanlar ve Orta doğuda sahip olduğu eski topraklar üzerinde Türkiye'nin etkisini artırmıştır. Bu süreç, 'Stratejik derinlik' (Türkiye'nin bölgesel dış politika konularındaki artan katılımını tanımlamak için Ahmet Davutoğlu tarafından hazırlanan bir terminoloji) ve ayrıca Neo-Osmancılık olarak adlandırılan doktrine dayandırılmıştır. Aralık 2010'da AKP hükumeti Arap Baharı'ndan etkilenen ülkelerdeki bazı siyasi muhalefet gruplarını desteklemiştir. Suriye iç savaşının başlamasından bu yana Başkan Mohamed Morsi'nin tasfiyesinden sonra Mısır ve Türkiye'nin komşusu olan Suriye gibi bazı Arap devletleriyle gerginlik yaşamasına neden olmuştur. 2016'dan itibaren Türkiye'nin Suriye ve Mısır'da bir elçiliği yoktur. İsrail ile olan diplomatik ilişkiler 2010'da Gazze'ye giden "Mavi Marmara" baskınından sonra kopmuş ancak Haziran 2016'da bir anlaşma yapıldıktan sonra tekrar normale dönmüştür. 

Türk Ordusu

Türk Silahlı Kuvvetleri; Kara Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri ve Hava Kuvvetleri'nden oluşmaktadır. Jandarma ve Sahil Muhafızları, hem iç hukuk uygulamasına hem de askeri işlevlere sahip oldukları savaş zamanında sırasıyla Kara ve Deniz Kuvvetleri Komutanlığına tabi olmakla birlikte, barış zamanında İçişleri Bakanlığının bir parçası olarak çalışırlar. Genelkurmay Başkanı, Başkan tarafından atanır ve Başbakana karşı sorumludur. Bakanlar Kurulu, milli güvenlik ve silahlı kuvvetlerin ülkeyi savunma konusunda Parlamento'ya karşı sorumluluğu vardır. Bununla birlikte, savaş ilan etme ve Türk Silahlı Kuvvetleri'ni yabancı ülkelere yollama veya yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye'ye yerleştirilmesine izin verme yetkisi sadece meclise aittir.

Aksi bir engel olmadığı sürece her erkek Türk vatandaşının, eğitim ve iş yerine bağlı olarak, üç haftadan bir yıla kadar değişen bir sürede askerlik yapması zorunludur. Türkiye, vicdani ret hakkı tanımadığı gibi askerlik hizmetine karşı sivil bir alternatifte sunmamaktadır.

2011 yılındaki NATO tahminlerine göre Türkiye, 495.000 konuşlandırabilir askeri gücü ile ABD Askeri Kuvvetlerinden sonra NATO'nun en büyük ikinci askeri gücünü oluşturmaktadır. Türkiye, Belçika, Almanya, İtalya ve Hollanda ile beraber ittifakın nükleer paylaşım politikasının bir parçası olan beş NATO üyesi ülkeden biridir. İncirlik Hava Üssü toplamda 90 tane B61 nükleer bombaya ev sahipliği yapmaktadır. Bunların 40'ı nükleer bir çatışma durumunda Türk Hava Kuvvetleri tarafından kullanılmak üzere tahsis edilmekle birlikte nükleer bombanın kullanımı NATO'nun onayını gerektirmektedir.

Türkiye, eski Slovakya ve Somali'deki barışı koruma misyonu ve Birinci Körfez Savaşı'nda koalisyon güçlerine destek vermesi de dahil olmak üzere 1950'den beridir Birleşmiş Milletler ve NATO'ya bağlı uluslararası görevlerde güçlerini kullanmıştır. Türkiye, Kuzey Kıbrıs'ta 36 bin asker bulundurmaktadır. Türkiye, Afganistan'da asker görevlendirmesi yapmaktadır. 2001'den bu yana BM'nin yetkisi ve NATO komutanlığının altında olan Uluslararası Güvenlik Yardım Gücü'ne katkı sağlamaktadır. 2003 yılından beri Türkiye, Eurocorps'a askeri personel yardımı yapmakta ve AB Savaş Gemileri içinde yer almaktadır.

Türkiye'nin coğrafi yapısı

Türkiye kıtalararası bir Avrasya ülkesidir. Ülkenin yüzde 97'si Asya kıtası üzerinde bulunur. Boğaziçi, Marmara Denizi ve Çanakkale Boğazı tarafından ülke Avrupa'dan ayrılır. Türkiye'nin Avrupa'daki toprak parçası, ülkenin yüzde 3'ünü oluşturuyor. Türkiye toprakları yaklaşık 1.600 kilometre uzunluğunda ve 800 kilometre genişliğindedir. Ülke kabaca dikdörtgen şeklindedir. Türkiye, 36 °- 42 ° kuzey enlemleri ve 26 ° - 45 ° doğu boylamları arasında yer almaktadır. Göller dahil olmak üzere Türkiye'nin arazisi 785.562 kilometre karedir ve bu alanın 755.688 kilometre karesi Asya'nın güneybatı kesiminde yer almaktadır. Avrupa'da kalan kısım ise 23.764 kilometre karedir. Türkiye, alan açısından dünyanın en büyük 37'inci ülkesidir. Ülke üç tarafı denizlerle çevrilidir: Batıda Ege Denizi, kuzeyde Karadeniz ve güneyde Akdeniz'dir. Türkiye ayrıca, kuzeybatısında Marmara Denizini de kapsamaktadır.

Türkiye'nin Avrupa bölümü içinde yer alan Doğu Trakya, (Balkan yarımadasının en doğu bölgesi), Yunanistan ve Bulgaristan ile Türkiye'nin sınırlarını oluşturmaktadır. Ülkenin Asya kesimi, çoğunlukla dar yarı kıyı ovalarına sahip yüksek bir merkezi platodan, kuzeyde Köroğlu ile Pontik dağ sıraları arasında, güneyde Toros Dağlarından oluşan Anadolu yarımadasından oluşmaktadır. Türkiye'nin doğusunda bulunan Ermenistan dağlarının batı platosu, daha dağlık bir manzaraya sahiptir. Ayrıca Fırat, Dicle ve Aras gibi nehir kaynaklarına ev sahipliği yapmaktadır. Türkiye'nin en yüksek noktası 5.397 metre büyüklüğü ile Ağrı Dağıdır. Ülkenin en büyük gölü Van Gölü'dür. Türkiye'nin güneydoğusu, Yukarı Mezopotamya'nın kuzey ovaları içinde yer almaktadır.

Türkiye; Marmara, Ege, Karadeniz, İç Anadolu, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz olarak yedi coğrafi bölgeye ayrılmıştır. Karadeniz boyunca uzanan engebeli kuzey Anadolu arazisi, uzun, dar bir kemeri andırmaktadır. Bu bölge, Türkiye'nin toplam arazisinin yaklaşık altıda birini oluşturmaktadır. Genel bir eğilim olarak, doğuya doğru ilerlediğinde İç Anadolu platosunun gittikçe engebeli bir hale geldiği görülür.

Türkiye'nin görünümü, bölgeyi binlerce yıldır şekillendiren karmaşık toprak hareketleri, oldukça sık görülen depremler ve nadiren meydana gelen volkanik patlamalar tarafından şekillenmektedir. Boğaziçi ve Çanakkale Boğazı, varlığını Türkiye üzerinden Karadeniz'in oluşmasına yol açan fay hatlarına borçludur. Kuzey Anadolu Fay Hattı, ülkenin kuzeyinde, batıdan doğuya doğru devam etmekte olup, tarih boyunca büyük depremlerin yaşandığı yer olmuştur. Bu depremlerin en büyüğü 1999'da gerçekleşen İzmit depremidir.

Türkiye'de biyoçeşitlilik

Türkiye'nin olağanüstü ekosistemi ve habitat çeşitliliği, ülkede önemli bir tür çeşitliliğinin oluşmasını sağlamıştır. Anadolu, üzerinde tarımın yapılmaya başladığı yıllardan itibaren birçok bitkinin anavatanı olmuştur ve günümüzde bu bitkiler Türkiye'de halen yetişmeye devam etmektedir. Türkiye'nin faunasının çeşitliliği, florasının çeşitliliğinden bile büyüktür. Tüm Avrupa genelindeki hayvan türlerinin sayısı 60.000 iken, bu rakam Türkiye'de 80.000'den fazladır (alt türler dahil edildiğinde 100.000'i geçmektedir).

Kuzey Anadolu kozalaklı ve yaprak döken karışık ormanları, Türkiye'nin kuzeyindeki Kuzey Anadolu Dağları'nın büyük bir bölümünü kaplar ve bir ekolojik bölge oluşturur. Bu dağların doğu ucunda Kafkasya karışık ormanları yer alır. Bölge ayrıca Avrasya yaban hayatına da ev sahipliği yapar. Bayağı atmaca, kaya kartalı, şah kartal, küçük orman kartalı, kafkas kara orman tavuğu, kara iskete ve duvar tırmaşık kuşu gibi hayvanlar burada yaşar. Kuzey Anadolu Dağları ve Karadeniz arasındaki dar kıyı şeridinde, Dünya'da az sayıda bulunan ılıman yağmur ormanlarından biri olan Euxine-Colchic yaprak döken ormanlarına rastlanır. Türk çamı, çoğunlukla Türkiye ve diğer doğu Akdeniz ülkelerinde bulunur. Birçok vahşi lale türü Anadolu'ya özgüdür ve bu çiçek 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'ndan alınan türlerle ilk olarak Batı Avrupa'ya tanıtılmıştır.

Türkiye'de 40 tane milli park, 189 tane doğal park, 31 tane doğal koruma alanı, 80 tane yaban hayatını koruma alanı ve 109 tane doğal anıt bulunur. Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı, Nemrut Dağı Milli Parkı, Antik Troya Milli Parkı, Ölüdeniz Doğal Parkı ve Polenezköy Doğal Parkı bunlara örnektir.

Türkiye'nin başkenti Ankara, kendi adını taşıyan Ankara kedisi, Ankara tavşanı ve Ankara keçisi gibi hayvanlarıyla ünlüdür. Diğer ulusal kedi ırklarından biri ise Van kedisidir. Ulusal köpek ırkları: Anadolu çoban köpeği, Kangal, Malaklı ve Akbaştır.

Anadolunu batı bölgelerinde yaşıyan ve İran leoparı (Kafkas) ile yakın akraba içinde olan Anadolu Leoparı'nın son bilinen ölümü; 17 ocak 1974'te Ankara'nın Beybazarı ilçesinin Bağözü köyünde meydana gelmiştir. İran (Kafkasya) leoparı hala Türkiye'nin kuzeydoğu ve güneydoğu bölgelerinde çok az sayıda bulunmaktadır. Hazar kaplanı, (Sibirya kaplanıyla yakından ilişkilidir) soyu tükenmekte olan alt türlerden biridir. 20. yüzyılın ikinci yarısına kadar Türkiye'nin doğu bölgelerinde yaşamıştır ve en son bilinen onaylı ölümü Şubat 1970'de Uludere'dedir. Avrasya vaşağı ve Avrupa vahşi kedisi, şu anda Türkiye'nin ormanlarında bulunan diğer kedigil türlerindendir.

Türkiye'de iklim

Ege ve Akdeniz sınırlarında bulunan Türkiye'nin kıyı alanları, ılıman bir Akdeniz iklimine sahip olup yazları sıcak ve kurak, kışları ise ılık ve yağışlıdır. Karadeniz'i çevreleyen kıyı alanları ılıman okyanus iklimine sahiptir. Yazlar yağışlı ve sıcaktır, kışlar ise soğuk ve yağışlıdır. Karadeniz sahili, en çok yağış alan toprak olup, yıl boyunca yüksek yağış alan Türkiye'nin tek bölgesidir. Karadeniz sahilinin doğu kesimi yıllık 2.200  milimetre yağış almaktadır. Bu oran ülkede yıl içinde ki en yüksek yağıştır.

Ege Denizi ile Karadeniz'i birbirine bağlayan Marmara Denizi'nin kıyı bölgeleri, yazları orta derece kuru ve ılık, kışlar ise serin ve yağışlı olarak geçen ılıman Akdeniz iklimi ile ılıman okyanus iklimi arasında değişen bir iklime sahiptir. Kar, Marmara Denizi ve Karadeniz kıyı bölgelerine neredeyse her kış düşer, ancak genellikle birkaç gün içinde erir. Bununla birlikte, kar Ege Denizi kıyılarında seyrek düşer ve Akdeniz'in kıyı bölgelerinde ise çok nadirdir.

Sahile yakın dağlar, Akdeniz'in Anadolu'nun iç bölgelerinden etkilenmesini engellerken, Türkiye'nin Orta Anadolu platosu ile keskin bir şekilde çelişen farklı mevsimlere sahip bir karasal iklimi ortaya çıkarır.

Plato'nun doğu kesiminde kışlar özellikle çok şiddetli geçer. Doğu Anadolu'da -30 ila -40 ° C  sıcaklıklar görülebilir. Kar yılın en az 120 günü yerde kalır. Batıda kış sıcaklıkları ortalama 1 ° C'nin altındadır. Yazlar sıcak ve kurak geçer ve sıcaklık genellikle 30 ° C üzerindedir. Yıllık yağış ortalaması yaklaşık 400 milimetre olup, gerçek kar miktarı yükselti tarafından belirlenir. En kurak bölgeler, yıllık yağış miktarı genellikle 300 milimetreden az olan Konya ovası ve Malatya ovasıdır. Mayıs genellikle yağışlı, Temmuz ve Ağustos ise en kurak aylardır.

Türkiye'de ekonomi

Türkiye, GSYİH (SAGP) sıralamasında 17. sırada ve GSYİH (nominal) sıralamasında 18. sırada yer almaktadır. OECD ile G-20 büyük ekonomileri topluluklarının kurucu üyelerinden bir tanesidir.

1995 yılında AB-Türkiye arasındaki Gümrük Birliği anlaşması, gümrük vergisi oranlarının kapsamlı bir şekilde liberalleşmesine ve Türkiye'nin dış ticaret politikasının en önemli sütunlarından birini oluşturmasına yol açmıştır. 2011'de 143,5 milyar dolar olan ihracat 2012'de 163 milyar dolara yükselmiştir (2012'de başlıca ihracat ortakları: Almanya %8,6, Irak %7,1, İran %6,5, İngiltere      %5.7, BAE %5,4). Bununla birlikte, 2012 yılında toplamda 229 milyar dolara ulaşan ithalat, ticari dengeyi tehdit etmiştir (2012 yılında başlıca ithalat ortakları: Rusya %11.3, Almanya %9, Çin %9, ABD %6, İtalya %5,6).

Türkiye büyük bir otomotiv endüstrisine sahiptir. 2015'te 1,3 milyondan fazla motorlu taşıt üreterek, dünyanın 14. büyük üreticisi konumuna yükselmiştir. 2011 yılında Türkiye gemi yapımı ihracatı 1,2 milyar ABD dolarına ulaşmıştır. Başlıca ihracat pazarları arasında Malta, Marshall Adaları, Panama ve Birleşik Krallık vardır. Türk tersanelerinde, farklı ebatlarda 15 adet yüzer iskele ve bir adet toprak üstü iskele bulunmaktadır. Tuzla, Yalova ve İzmit dinamik gemi yapım merkezleri haline gelmiştir. 2011 yılında Türkiye'de 56 tanesi inşa edilmiş toplam 70 aktif tersane vardı. Türk tersaneleri, hem 10.000 dwt'ye kadar varan petrol tankerleri, kimyasal üretme kapasitesi ve mega yatları ile son derece saygın bir konumdadır.

Beko ve Vestel gibi Türk markaları, Avrupa'daki ev aletlerinin ve tüketici elektroniğinin en büyük üreticileri arasındadır ve bu alanlarla ilgili yeni teknolojilerde araştırma ve geliştirme için önemli miktarda fon yatırmaktadırlar.

Türkiye ekonomisinin diğer kilit sektörleri; bankacılık, inşaat, ev aletleri, elektronik, tekstil, petrol rafinerisi, petrokimya ürünleri, gıda, madencilik, demir-çelik ve makine sanayidir. 2010 yılında tarım sektörü GSYİH'nın yüzde 9'unu oluştururken, sanayi sektörü yüzde 26, hizmet sektörü ise yüzde 65 olarak gerçekleşmiştir. Bununla birlikte, tarım hala dörtte bir oranında istihdam yaratmaktadır. 2004 yılında harcanabilir gelirin yüzde 46'sı kazancın yüzde 20'si tarafından sağlandığı tahmin edildi. En düşük yüzde 20 ise sadece yüzde 6 kazanç sağladı. 2012'de Türkiye'de kadın istihdam oranı yüzde 30'dur. Bu tüm OECD ülkeleri arasında en düşük orandır.

Türkiye ekonomisi tarihi

2012 yılında 8,3 milyar dolar olan doğrudan yabancı yatırım (DYY), 2013 yılında 15 milyar dolara yükselmesi beklenmiştir. 2012 yılında Fitch Group, 18 yıllık boşluğun ardından Türkiye'nin kredi notunu yatırım notuna yükseltti. Moodys'in Mayıs 2013'te derecelendirme notunun ardından Türkiye'nin devlet tahvili notları en düşük yatırım notu olan Baa3'e seviyesine indirilmiştir. Moody's, Eylül 2016'da Türkiye'nin bağımsız borçlarını önemsiz konumuna düşürmüştür. Türkiye'de özel banka borçları 2002 yılında 6,6 milyar TL iken, 2015 yılı sonunda 385 milyar TL'ye yükselmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında, Hükümet (devlet tarafından kurulmuş bankalar; Sanayi ve Maadin Bankası (1925), Emlak ve Eytam Bankası (1926), Türkiye Merkez Bankası (1930), Sümerbank (1933), İller Bankası (1933), Etibank (1935), Denizbank (1937), Halk Bankası (1938) vb) güçlü özel sektörün eksikliği nedeniyle çoğu sanayi projesine mali destek sağlamıştır. Bunun yanında Nuri Demirağ, Vehbi Koç, Hacı Ömer Sabancı ve Nejat Eczacıbaşı gibi yeni nesil Türk girişimcileri 1920-1950'li yıllar arasındaki dönemde özel fabrikalar kurmaya başlamışlardır. Bu fabrikaların bazıları en büyük endüstriyel holdingler haline gelmiştir. Türkiye ekonomisi bugün Koç Holding, Sabancı Holding ve Eczacıbaşı Holding gibi şirketler tarafından domine ediliyor.

Cumhuriyetin ilk altmış yılında (1923-1983 yılları arasında), Türkiye genellikle, belirli (medya, telekomünikasyon, enerji, madencilik, vb) alanlarda özel sektör katılımı, direkt yabancı yatırım, dış ticaret ve yabancı döviz akışı üzerinden hükümetin koyduğu sınırlamalar ve sıkı döviz planlaması ile devlet benzeri bir görünüme kavuşmuştu. Bununla birlikte, 1983'te Başbakan Turgut Özal, ekonomiyi devletçi veya yalıtılmış bir sistemden daha çok özel sektör, pazar temelli bir modele kaydırmak için tasarlanmış bir dizi reform başlatmıştır.

Reformlar, dış kredi kaynaklı eşi  benzeri görülmemiş miktarda birikimle birlikte hızlı ekonomik büyümeyi hızlandırmıştır. Ancak bu büyüme, 1994, 1999 (Marmara Depreminden sonra) ve 2001'de keskin durgunluklar ve finansal krizler tarafından kesintiye uğramıştır; 1981 ve 2003 yılları arasında yılda ortalama yüzde 4'lük bir GSYİH büyümesiyle sonuçlanmıştır. Ek mali reformların olmaması, geniş ve artan kamu açıkları ve yaygın yolsuzluklarla birlikte yüksek enflasyona, zayıf bir bankacılık sektörüne ve artan makroekonomik çalkantılara sebep olmuştur. 2001 ekonomik krizi ve dönemin maliye bakanı Kemal Derviş tarafından başlatılan reformlar ve ardından AKP'nin iktidara gelmesiyle, enflasyon on yıllardır ilk kez tek haneli rakamlara inmiş (2005 yılında %8), yatırımcı güveni ve yabancı yatırımı yükselişe geçmiş ve işsizlik düşmüştür (2005'de %10).

Türkiye, dış ticaret ve yatırım konusundaki hükümet kontrollerini ve kamuya ait sanayilerin özelleştirilmesini azaltarak ekonomik reformlarla pazarlarını aşamalı olarak açmıştır. Pek çok sektörün özel ve yabancı katılımcılara serbestleştirilmesi siyasi tartışmalara rağmen devam etmiştir. Devlet borcu GSYİH oranı, 2001 yılındaki durgunluk döneminde yüzde 75,9 oranında zirveye ulaşırken 2013 yılına kadar tahmini olarak yüzde 26,9'a düşmüştür.

2002'den 2007'ye kadar reel GSYİH büyümesi, yıllık yüzde 6,8'lik bir oranla Türkiye'yi bu dönemde dünyadaki en hızlı büyüyen ekonomilerden biri yapmıştır. Bununla birlikte, büyüme 2008'de yüzde 1'e gerilemiş ve 2009'da Türkiye ekonomisi küresel finansal krizden etkilenerek yüzde 5'lik bir gerileme yaşanmıştır. Eurostat verilerine göre, Türkiye'nin satın alma gücü standartlarına göre kişi başına düşen GSYİH'inin 2011'de AB ortalamasının yüzde 52'sini oluşturmaktaydı.

21. yüzyılın ilk yıllarında kronik yüksek enflasyon kontrol altına alındı. Bu, dengesiz ekonominin izlerini silmek ve ekonomik reformlardan kazanç sağlamak için 2005'te yeni çıkartılan bir para birimi olan Yeni Türk Lirasının piyasaya sürülmesine yol açmıştır. 2009'da Yeni Türk Lirası sadece 4 yıllık dolaşımından sonra, yeni bozuk para ve banknotların tanıtılması ile Türk Lirası ismiyle yeniden adlandırılmıştır.(2005'te tanıtılan Yeni Türk Lirası banknotları ve bozuk paraları piyasadan kaldırılmıştır). Fakat döviz piyasasında mevcut Türk lirası için Yeni Türk Lirası (TRY) ISO 4217 kodu kullanılmaktadır.

Türkiye'de turizm

Türkiye'de turizm son yirmi yılda hızlı bir büyüme göstermiş ve ekonominin önemli bir parçası haline gelmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı, şu anda Turkey Home adı altında Türk turizmini teşvik etmektedir.Türkiye 2013'te 37,8 milyon yabancı ziyaretçi ile dünyanın en popüler 6. turizm bölgesi arasında yer almıştır. Bu sayı Türkiye'nin gelirine 27,9 milyar dolar katkı sağlamıştır. 2012'de turistlerin yüzde 15'i Almanya, yüzde 11'i Rusya, yüzde 8'i Birleşik Krallık, yüzde 5'i Bulgaristan, yüzde 4'ü Gürcistan, Hollanda, İran, yüzde 3'ü Fransa, yüzde 2'si ABD ve Suriye, yüzde 40'ı ise diğer ülkelerden gelmiştir.

"İstanbul'un Tarihi Alanları", "Kapadokya'nın Kaya Sitleri", "Çatalhöyük Neolitik Bölgesi", "Hattuşa: Hitit Başkenti", "Troya'nın Arkeolojik Alanı" gibi 13 tarihi alan UNESCO Dünya Mirası Listesinde bulunmaktadır. "Bergama ve Çok Katlı Kültür Manzarası", "Hierapolis - Pamukkale" ve "Nemrut Dağı"; Gordion, Efes, Aphrodisias, Perga, Likya, Sagalassos, Aizanoi, Zeugma, Ani, Harran, Mardin, Konya ve Alanya'nın tarihi kent merkezleri gibi geçici listede yer alan 51 tane Dünya Mirası Alanı vardır.

Türkiye Antik Dünyanın Yedi Harikasından ikisine ev sahipliği yapmaktadır. Bunlar; Halikarnas Mozolesi ve Efes'teki Artemis Tapınağıdır.

Türkiye'de altyapı

2013'te 22 uluslararası havaalanı dahil olmak üzere Türkiye'de 98 havaalanı vardı. Uluslararası Havalimanlar Konseyi'na göre 2015 yılı itibariyle İstanbul Atatürk Havalimanı, 2014 yılında Ocak-Temmuz tarihleri ​​arasında 31.833.324 yolcuya hizmet vererek dünyanın en yoğun havaalanı sıralamasında 11. sırada yer almaktadır. İstanbul'da yapılmakta olan yeni (üçüncü) uluslararası havaalanının, yılda 150 milyon yolcu kapasitesiyle dünyanın en büyük havaalanı olması planlanmaktadır. 1933'ten bu yana Türkiye bayrağını taşıyan Türk Hava Yolları, 2011, 2012, 2013, 2014 ve 2015 yıllarında beş yıl üst üste Skytrax tarafından Avrupa'nın en iyi havayolu şirketi seçilmiştir. Dünyadaki 126 ülkede 435 varış noktası (51 yerli ve 384 uluslararası) olan Türk Hava Yolları, 2016 yılından bu yana hava yolu hizmeti veren ülkeler arasında dünyanın en büyük yolcu taşıyan hava yolu şirketi olmuştur.

2013'te açılan Boğaziçi'nin altında faaliyete geçmiş olan Marmara tüneli, İstanbul'un Avrupa ve Asya yakasının metro ve demir yolu hatlarını birbirine bağlamıştır. Yakın bir süre içinde Avrasya Tüneli, (2016) motorlu taşıtlar için bir denizaltı yol bağlantısı sağlamıştır. Boğaz Köprüsü (1973), Fatih Sultan Mehmet Köprüsü (1988) ve Yavuz Sultan Selim Köprüsü (2016) Boğaziçi geçidinin Asya ve Avrupa bağlantısını sağlayan asma köprülerdir. Osman Gazi Köprüsü (2016), İzmit Körfezi'nin kuzey ve güney kıyılarını birbirine bağlamaktadır. Yapılması planlanan Çanakkale Köprüsü, Çanakkale Boğazının Avrupa ve Asya kıyılarını birbirine bağlayacaktır.

2008'de 7.555 km'lik doğal gaz boru hattı ve 3.636 km'lik petrol boru hattı ülkenin topraklarını tamamını kapsamaktaydı. Dünyanın en uzun ikinci petrol boru hattı olan Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattı, 10 Mayıs 2005'te hizmete girmiştir. Karadeniz'in başlıca doğal gaz boru hattı olan Mavi Akım, Rusya'dan Türkiye'ye doğal gaz tedariki sağlamaktadır. Yıllık kapasitesi 63 milyar m³ olan yeni denizaltı boru hattı, Türkiye'nin Rus doğal gazını Avrupa'ya satmasına olanak sağlayacaktır.

Türkiye 35 milyon aktif internet kullanıcısına sahiptir. 

2013'te enerji tüketimi 240 milyar kilovattı. Türkiye, 2013 yılında enerjisinin yüzde 72'sini ithal etmesinden dolayı, ithalatın azaltılması için nükleer enerji yatırımı yapmaya karar verdi. 2023 yılına kadar üç nükleer enerji santrali inşa edilecek. Türkiye'nin ilk nükleer enerji santralleri; Akdeniz sahili üzerinde bulunan Mersin'in Akkuyu bölgesi, Karadeniz kıyısı üzerinde bulunan Sinop'un İnceburun ve Kırklareli'nin İğneada ilçelerinde yapılması planlanmaktadır. Türkiye, dünyadaki jeotermal gücün kapasitesi ve direk kulanım alanlarına sahip en yüksek beşinci ülkesi konumundadır. Türkiye, enerji güvenliğinin arttırılması, üye devlet enerji pazarlarının AB iç enerji pazarı ilkelerine yakınsaması, sürdürülebilir enerji gelişiminin desteklenmesi, ortak ve bölgesel çıkara dayalı enerji projeleri için yatırıma teşvik etme gibi dört önemli konuyu içeren AB INOGATE adlı enerji programının partner ülkesidir.

Türkiye'de su temini ve sanitasyon başarı ve zorluklarla karakterize edilir. Geçtiğimiz on yıllar boyunca içme suyuna erişim neredeyse evrensel bir hale gelmiştir ve yeterli sanitasyona erişim büyük ölçüde artmıştır. Türkiye'in 16 metropol kentinde özerk kamu hizmetleri oluşmuştur ve maliyet iyileştirilmesinin artırılması ile hizmet sunumunun sürdürülebilirliği için temel sağlamıştır. Birçok şehirde yaygın olan kesik kesik yapılan tedarik, daha az görünür olmuştur. 2004 yılında, kanalizasyon yoluyla toplanan atık suyun %61'i iyileştirme altına alındı. Kalan zorluklar arasında atık su arıtımının daha da artırılması, gelir dışı suyun yüksek düzeyinin %50 civarında azaltılması ve kırsal alanlarda yeterli sanitasyona erişimi yaygınlaştırma ihtiyacı bulunmaktadır. Sektörde, özellikle de atık su arıtımında AB standartlarına uymak için gereken yatırımın, mevcut yatırım seviyesinin iki katından fazla olan yılda 2 milyar avro civarında olduğu tahmin edilmektedir.

Türkiye'de bilim ve teknoloji

TÜBİTAK, Türkiye'de bilim, teknoloji ve inovasyon politikaları geliştirmenin önde gelen kuruluşudur. TÜBA, Türkiye'de bilimsel etkinlikleri teşvik etmek için kurulan özerk bilimsel bir topluluktur. TAEK, Türkiye'nin resmi nükleer enerji kuruluşudur. Amacı, nükleer enerjide akademik araştırmalar yapmak ve barışçıl nükleer araçların geliştirilmesi ve uygulanmasını sağlamaktır.

Türk Havacılık Endüstrisi, Uzay Sanayii, Aselsan, Havelsan, Roketsan, MKE'yi de içeren askeri teknolojilerde araştırma ve gelişme sağlamak için Türk hükümeti şirketleri ortak çalışma yürütmektedirler. Uzay Sistemleri Entegrasyon ve Test Merkezi (UMET), Milli Savunma Bakanlığına bağlıdır ve Türk Havacılık ve Uzay Sanayi (TAI) tarafından işletilen uzay araçları üretme ve test etme tesisidir. Uydu Fırlatma Sistemi (UFS), Türkiye'nin uydu fırlatma kapasitesini geliştirmesine sağlayan bir projedir. Bir uzay üssü yapısı, uydu fırlatma araçlarının geliştirilmesi ve uzak yer istasyonlarının kurulumundan oluşur. Türksat, Türkiye'nin tek uydu iletişim operatörüdür. Türksat bir dizi uyduyu yörüngeye fırlatmıştır. Göktürk-1 ve Göktürk-2, Milli Savunma Bakanlığı tarafından işletilen, keşif amaçlı yeryüzü gözlem uydularıdır. BİLSAT-1 ve RASAT, TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü tarafından oluşturulan bilimsel yeryüzü gözlem uydularıdır.

2015 yılında, Kuzey Carolina Üniversitesi'nden bir Türk profesör olan Aziz Sancar, hücrelerin hasar gören DNA'ları nasıl onardığı üzerine bir çalışma yapmış, ardından Tomas Lindahl ve Paul Modrich ile birlikte Nobel Kimya Ödülü'nü kazanmıştır. Diğer önemli Türk bilim insanları arasında Behçet hastalığını keşfeden Hulusi Behçet ve Arf değişmezliğini tanımlayan matematikçi Cahit Arf yer almaktadır.

Türkiye nüfus yapısı

2011 yılında Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi'ne göre ülkenin nüfusu 74,7 milyondur. Nüfusun yaklaşık dörtte biri kasaba ve şehirlerde yaşamaktadır. 2011 tahminlerine göre, ülke nüfusu her yıl yüzde 1,35 artmaktadır. Türkiye, km² başına ortalama 97 nüfusa sahiptir. 15-64 yaş grubundaki insanlar toplam nüfusun yüzde 67,4'ünü oluştururken, 0-14 yaş grubu yüzde 25,3; 65 yaş ve üstü yaşlılar ise nüfusun yüzde 7,3'ünü oluşturuyor. 1927'de Türkiye Cumhuriyeti'nde ilk resmi nüfus sayımı yapıldığında nüfus 13,6 milyondu. Türkiye'nin en kalabalık şehri İstanbul'dur. Aynı zamanda Avrupa'da nüfus bakımından en büyük şehir ve büyüklük açısından üçüncü büyük kenttir.

Türk Anayasasının 66. Maddesi "vatandaşlık bağı ile Türk devletine bağlı olan herkes 'Türk' olarak" tanımlanmaktadır. Dolayısıyla, "Türk" teriminin Türkiye vatandaşı olarak yasal olarak kullanılması etnik tanımdan farklıdır. Bununla birlikte, Türk nüfusunun çoğunluğu Türk etnisitesine sahiptir. Bu oranın yüzde 70-75'i arasında olduğu tahmin ediliyor. Nüfusun etnik kapsamı hakkında güvenilir veriler mevcut değildir. Nedeni ise Türkiye'de yapılan nüfus sayımı rakamları etnisite istatistikleri içermemektedir. Lozan Antlaşması'nda resmen tanınan üç "Gayrimüslim" azınlık grubu Ermeniler, Yunanlılar ve Yahudilerdir. Resmi olarak tanınmayan (çoğunlukla Müslüman) etnik gruplar arasında Arnavutlar, Araplar, Asuriler, Azeriler, Boşnaklar, Çerkezler, Gürcüler, Lazlar, Faslar, Pomaklar (Bulgarlar), Yezidiler ve Romanlar yer almaktadır. Farklı bir etnik grup olan Kürtler, nüfusun yüzde 18-25'ini oluşturan en büyük etnik gruptur. Kürtler, çoğunlukla ülkenin doğu ve güneydoğu bölgelerinde yaşamaktadırlar. Kürtler yoğun olarak Tunceli, Bingöl, Muş, Ağrı, Iğdır, Elâzığ, Diyarbakır, Batman, Şırnak, Bitlis, Van, Mardin, Siirt ve Hakkari gibi şehirlerin nüfusunu oluşturmaktadırlar. Buna ek olarak Şanlıurfa'nın (%47) çoğunluğunu oluştururken Kars'ın ise (%20)'sini oluşturmaktadır. Buna ek olarak, iç göç nedeniyle, Kürt toplulukları, Türkiye'nin iç ve batı bölgelerinde bulunan büyük şehirlerde özellikle de İstanbul'da yaşamaktadırlar. İstanbul 3 milyonluk Kürt nüfusu ile dünyanın en büyük Kürt nüfusuna sahip şehridir. "Azınlık" terimi, Türkiye'de hassas bir konudur. Devlete bağlı olan Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) azınlık dillerinde tv ve radyo yayınları yapmaktadır. Ayrıca ilkokullarda bazı azınlık dil sınıfları seçmeli ders olarak seçilebilmektedir.

Nüfusun yaklaşık yüzde 2,5'i uluslararası göçmenler oluşturmaktadır. Türkiye, Ocak 2017 itibarıyla 2,8 milyondan fazla Suriyeli mülteciye ev sahipliği yapması nedeniyle dünyada en çok mülteci barından ülke konumundadır.

Türkiye'de diller

Nüfusun yüzde 11,97'si Kürtçe'nin Kurmanji lehçesini anadil olarak konuşmaktadır. Arapça ve Zazaca, nüfusun yüzde 2,39'unun anadilidir. Diğer diller nüfusun daha küçük bölümlerinin anadillerini oluşturmaktadır. Türkiye'de yok olma tehlikesi altında olan diller; Abazaca, Abhazca, Adigece, Kapadokya Dili Yunanca, Gagavuzca,Hertevince, Hemşince, Kabard Çerkezcesi, Ladino (Judesmo), Lazca, Süryanice, Pontus Rumcası, Romanca, Suret, Turuyo dili, Ubıhça ve Batı Ermenice'dir.

Türkiye'de din

Türkiye resmi devlet dinine sahip olmayan laik bir devlettir; Türk Anayasası, din ve vicdan özgürlüğünü sağlamaktadır. Uzun yıllardır, siyasi İslam'ın sembolü olarak görülen başörtüsü okullarda ve hükumet binalarında yasaklanmıştı. Bununla birlikte yasak, 2011 yılında üniversitelerden, 2013'te hükumet binalarından ve 2014 yılında okullardan kaldırılmıştır.

Türkiye'de İslam

İslam Türkiye'de ki baskın dindir. Nüfusun %99,8'ini oluşturmaktadır (Bazı kaynaklar %96,4). En popüler mezhep Sünni İslamın ekollerinden biri olan Hanefi mezhebidir. Ayrıca bir çok Sufi Müslüman da vardır. Nüfusun %2'si mezhep dışı Müslümanlardır. Ülkedeki en yüksek İslami makam Diyanet İşleri Başkanlığı'dır ve Hanefi mezhebinin kurallarına göre dini yorumlar. Ülke topraklarındaki 80.000'i aşkın camiden ve bu camilerde görevli imamlardan sorumludur. 

Bektaşi Federasyonu Alevi nüfusunun 25 milyon civarında olduğunu iddia ederken, akedemisyenler ise bu sayının 15-20 milyon arasında olabileceğini öne sürüyorlar. 

WIN-Gallup International'ın Aşırı Dindarlık ve Ateizm tasarısına göre Türkiye, İslam dünyasındaki en fazla din karşıtı nüfusa sahip Müslüman ülkedir. PEW Global'in kapsamlı araştırması, Türkiye'deki Müslümanların sadece %15'i evde veya camide beş vakitten sadece bir vakti kıldığını söylüyor. Bir başka PEW Raporunda, tüm Türklerin %7 ila %13'lük kesimi dinin dolaylı veya doğrudan yasalara etkisi olması gerektiğini düşünüyor.

Türkiye'de hristiyanlık

Türkiye'de Hristiyanların yüzdesi, 1914 yılında %19'dan (muhtemelen 16 milyonluk nüfusun %25'i), 1927'de %7'ye düştü. Bunun nedeni, ülkenin demografik yapısında önemli bir etkisi olan olaylardı. Bunlar: Ermeni Göçü, Yunanistan ile Türkiye arasındaki nüfus mübadelesi, 1942'de Gayrimüslimler için Varlık Vergisi (Türk Yahudilerinin bir kısmının İsrail'e göç etmesine yol açtı) ve Türklerle Rumlar arasındaki ilişkileri bozan Kıbrıs tartışması (6-7 Eylül 1955 tarihli İstanbul pogromunda sonuçlanan) idi. 

Bugün farklı Hristiyan mezheplerine inanan 120.000'den fazla insan vardır. Bu oran Türkiye nüfusunun yüzde 0,2'sinden daha azını temsil etmektedir. Tahmini olarak 80.000 Doğulu Ortodoks, 35.000 Roma Katoliği, 18.000 Yunanlı Rum, 5000 Ortodoks Rum ve az sayıda Protestan vardır. Halen Türkiye'de ibadet amaçlı bulunan 236 kilise mevcuttur. Doğu Ortodoks Kilisesinin 4. yüzyıldan beri İstanbul'da merkezi vardır.

Türkiye'de Musevilik

Büyük çoğunluğu Sefarad olan 26.000 civarında Yahudi vardır. MÖ 5. yüzyıldan beri Anadolu'da Yahudi cemaatleri var olagelmiştir ve bir çok Sefarad Yahudisi İspanyol İmparatorluğu hakimeti altında olan Güney İtalya ve İber yarımadasından sürgün edilerek 15.-16. yüzyılları arasında Osmanlı İmparatorluğu sınırları içine gelmiştir. 20. yüzyıldaki göçe rağmen günümüz modern Türkiye'sinde küçük bir Yahudi nüfusu vardır.

Türkiye'de agnostiklik ve ateizm

Eurobarometer'in 2010 yılındaki anketine göre, Türklerin %94'ü Tanrı'ya inanırken, sadece %1'i inanmıyordu. Bu rakamlar, nüfusun %5'inin agnostik olduğunu ve %1'inin açıkça ateist olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, KONDA tarafından yapılan bir başka ankete göre, ateizm yüzdesi %2,9'dur. Son yapılan anketler, 2013 yılında 4,5 milyon insanın dinsiz olduğunu ortaya koymuştur. Aynı veriler, dinsizlerin %85'inin 35 yaşından küçük olduğunu ileri sürüyor.

Türkiye'de eğitim

Yüksek öğrenim öncesi eğitimden Milli Eğitim Bakanlığı sorumludur. Bu süreç 12 yıl sürer ve zorunludur. İlkokul, ortaokul ve lise öğreniminin her biri dört yıldır. 25 ila 34 yaş arasındaki Türklerin yarısından azı OECD'i yüzde 80'lik ortalamasıyla kıyaslandığında en azından lise eğitimini tamamlamıştır. Türkiye'de temel eğitimin, diğer OECD bağlı ülkelerin gerisinde kaldığı, yüksek ve düşük performans gösterenler arasında önemli farklılıklar olduğu kabul edilmektedir. OECD'in PISA çalışmasında Türkiye 34 ülke arasında 32'inci sırada yer almıştır. 2011 yılında tüm yetişkinlerde okuma yazma oranı yüzde 94,1; erkeklerde yüzde 97,9, kadınlarda yüzde 90,3'tür.

2011 yılına kadar Türkiye'de 166 üniversite vardı. Yükseköğretime giriş, Öğrenci Seçme Sınavı- ÖSS'de alınan puana bağlıdır. 2007 yılında ÖSS sınavına giren 1.700.000 öğrenci ile karşılaştırıldığında, 2008 yılında başvuran öğrenci sayısı 600.000'de kalmıştır. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi dışında, üniversiteye giriş sadece ulusal ölçekte yapılan ÖSS sınavına tabi tutulmuştur. Okul mezunları, performanslarına göre üniversitelere yerleştirilmektedir. 2012-2013 Times Yüksek Öğrenim Dünya Üniversiteleri Sıralamalarına göre, Türkiye'nin en iyi üniversitesi Orta Doğu Teknik Üniversitesi (201-225 sıralamasında), bunu Bilkent Üniversitesi ve Koç Üniversitesi (her ikide 226-250 aralığında), İstanbul Teknik Üniversitesi ve Boğaziçi Üniversitesi (276-300 arasında) takip ediyor. Özel ve Devlet üniversitelerin tamamı, Türkiye Başbakanlığı tarafından atanan Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) üyeleri tarafından kontrol edilmektedir; Ekim 2016'da 676 sayılı yürütme kararı ile Cumhurbaşkanının tüm devlet ve özel üniversitelerin rektörlerini doğrudan atadığı bir sistem oluşturulmuştur.

Türkiye'de sağlık hizmeti

Türkiye'de sağlık bakımı, Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülen merkezi bir devlet sisteminin egemenliği altındadır. 2003 yılında hükumet, devlet sağlığı karşılama oranını yükseltmeye ve sağlık bakımını nüfusun daha büyük bir kesimine ulaştırmayı amaçlayan kapsamlı bir sağlık reformu programı başlatmıştır. Türkiye İstatistik Kurumu, 2012 yılında sağlık bakımına 76,3 milyar TL harcandığını açıklamıştır. Bu maliyetin Yüzde 79,6'sı Sosyal Güvenlik Kurumu, yüzde 15,4'ü doğrudan hastalar tarafından ödeniyordu. 2012'de Türkiye genelinde 29.960 sağlık kuruluşu, 583 kişi başına ortalama bir doktor ve 1000 kişi başına 2,65 yatak düşmüştür. Ortalama ömür beklentisi (2010 itibariyle) erkeklerde 71,1, kadınlarda 75,3, genel ortalamada 73,2 olarak gerçekleşmiştir.

Türkiye'de kültür

Türkiye'nin sahip olduğu çok çeşitli kültürler, Oğuz, Anadolu, Osmanlı ve şuan halen devam etmekte olan Osmanlı İmparatorluğunun batılılaşmasıyla başlayan Batı kültür ve geleneklerini içinde barındıran bir çok unsurun karışımıdır. Bu karışım, Türkler ve kültürlerinin, Orta Asya'dan Batı'ya göç ettikleri sırada yolları üzerinde bulunan halkların kültürleriyle karşılaşması sonucunda başlamıştır. Türk kültürü, tarihsel değerleri ve geleneksel dini koruyarak "modern" bir Batı devleti olma çabasının bir ürünüdür.

Türkiye'de sanat

Batılı anlamda Türk resim sanatı, 19. yüzyılın ortalarından itibaren etkin bir gelişme göstermeye başladı. Resim dersleri ilk olarak teknik ihtiyaçlar için 1793 yılında şu anki İstanbul Teknik Üniversitesi'nde verilmeye başlandı. 19. yüzyılın sonlarında, Batılı anlamda insan tasvirleri özellikle Osman Hamdi Bey ile birlikte Türk resminde kullanılmaya başlandı. Çağdaş eğilimlerle birlikte empresyonizm (İzlenimcilik) de gelişim gösterdi ve Halil Paşa resimlerinde empresyonizmi kullandı. 1926'da Avrupa'ya gönderilen Türk sanatçılar, Türkiye'ye geri döndüklerinde çalışmalarında Fovizm, Kübizm ve hatta Ekspresyonizm akımlarından yararlandılar. Sonraki yıllarda D Grubu sanatçılarından Abidin Dino ve Cemal Tollu dahil olmak üzere Fikret Mualla, Fahrelnisa Zeid, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Adnan Çoker ve Burhan Doğançay gibi sanatçılar son otuz yıl boyunca Batı'da gelişen bazı eğilimleri tanıttılar. Bunların yanı sıra Yeniler Grubu 1930'larda, 'On'lar Grubu 1940'larda, Yeni Dal Grubu 1950'lerde ve Siyah Kalem Grubu 1960'larda ortaya çıkarak çağdaş Türk resminin diğer önemli hareketleri olarak tanındılar.

Türk müziği ve edebiyatı, çeşitli kültürlerin izlerini taşır. Osmanlı İmparatorluğu'nun yanı sıra İslam dünyası ile Avrupa'nın etkileşimi sonucunda Türk, İslam ve Avrupa gelenekleri birleşerek günümüz Türk müziğini ve edebiyatını ortaya çıkarmıştır. Osmanlı döneminde Türk edebiyatı, İran ve Arap edebiyatının etkisi altında kalmıştır. Tanzimat'taki yeniliklerle birlikte daha önceden bilinmeyen roman ve öykü gibi edebi türler Türk edebiyatına giriş yapmıştır. Çeşitli yazarlar Türk edebiyatındaki ilklere bu dönemde imza attılar; Namık Kemal ilk edebi roman olan İntibah'ı (1876) yazarken, gazeteci Şinasi ilk özel gazeteyi çıkarmış ve ilk tiyatro olan Şair Evlenmesi'ni (1860) yazmıştır. Batı etkisinde gelişen modern Türk edebiyatının şekillenmesi 1896 ve 1923 arasında da sürmüştür. Bu arada Servet-i Fünun, Fecr-i Ati ve Milli Edebiyat gibi çeşitli edebiyat hareketleri ortaya çıktı. 20. yüzyılda Nâzım Hikmet, serbest nazımla şiirler yazarak Türk şiirine radikal değişikler getirdi. Şiirdeki bir başka devrim ise 1941'de Garipçiler tarafından yapıldı. Çeşitli kültürlerin karışımı olan Türk edebiyatında, bu durumun bir sonucu olarak, işlenen konular arasında kültür çatışması önemli bir yer tutmuştur. Türkiye'de kültürel etkilerin karışımı, 2006 Nobel Edebiyat Ödülünü alan Orhan Pamuk'un romanlarında "çatışma ve kültürel geçişlerin yeni sembolleri" şeklinde dramatize edilmiştir. 

Türkiye bir çok  folklorik dans kültürüne sahiptir. Doğu Trakya'da Hora; Ege, Güney Marmara ve İç Anadolu'da Zeybek; Batı Akdeniz'de Teke; İç-Batı Anadolu, Batı Karadeniz, Güney Marmara ve Doğu Akdeniz'de Kaşık oyunları ile Karşılama; Orta ve Doğu Karadeniz'de Horon; Doğu ve İç Anadolu'da Halay; Kuzeydoğu Anadolu'da Bar ve Lezginka halk oyunları yaygındır.

Türkiye'de mimari

Selçuklu Türkleri'nin mimarisi, Orta Asya Türk mimarisinin ögelerini ve özelliklerini Pers, Arap, Ermeni ve Bizans mimarisiyle birleştirmiştir. Selçuklu mimarisinden Osmanlı mimarisine geçişin izleri, en çok 1335 ile 1413 yılları arasında Osmanlı Devleti'nin başkenti olan Bursa'da görünür. Osmanlı'nın İstanbul'u 1453'te fethetmesinden sonra, Osmanlı mimarisi Bizans mimarisinden önemli derecede etkilenmiştir. İstanbul'daki Topkapı Sarayı klasik Osmanlı mimarisinin en ünlü örneklerinden biridir ve yaklaşık 400 yıl boyunca Osmanlı padişahlarının birincil ikametgahlarından biri olmuştur. Mimar Sinan (1489-1588), Osmanlı mimarisinde klasik dönemin en önemli mimarıydı. 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunun çeşitli şehirlerinde inşa edilen en az 374 yapının baş mimarı konumundaydı.

18 yüzyıldan bu yana, Türk mimarisi Avrupa tarzından etkilenmiştir. Bu etki, Osmanlının saray mimarileri olan Balyan aile üyelerinin tasarladığı İstanbul'da bulunan; Dolmabahçe, Çırağan, Feriye, Beylerbeyi, Küçüksu, Ihlamur ve Yıldız sarayları gibi özellikle Tanzimat dönemi içinde inşa edilen yapılarda görülebilir. Boğazdaki Osmanlı dönemi rıhtım evleri (yalı), aynı dönem boyunca klasik Osmanlı ve Avrupa mimari stilleri arasındaki kaynaşmayı da yansıtmaktadır. 20. yüzyılın başlarında Birinci Ulusal Mimarlık Hareketi, Selçuklu ve Osmanlı mimarisinden gelen motiflere dayanan yeni bir mimari oluşturmaya çalışmıştır. Hareket ayrıca Türk Neoklasikler veya Ulusal Mimari Rönesansçılar olarak da adlandırılmıştır. Bu hareketin önde gelen mimarları; Vedat Tek (1873-1942), Mimar Kemaleddin Bey (1870-1927), Arif Hikmet Koyunoğlu (1888-1982) ve Giulio Mongeri (1873-1953) idi. Bu döneme ait önemli yapılar İstanbul'daki Büyük Postane (1905-1909), Tayyare Evleri (1919-1922), İstanbul 4. Vakıf Han (1911-1926), Devlet Resim ve Heykel Müzesi (1927-1930), Etnografya Müzesi Ankara (1925-1928), ilk T.C. Ziraat Bankası merkez binası (1925-1929), Ankara'daki ilk Türkiye İş Bankası merkezi (1926-1929), Bebek Camii ve Kamer Hatun Camiidir.

Türkiye'de spor dalları

Türkiye'de en popüler spor dalı futboldur. Galatasaray, 2000 yılında UEFA Kupası ve UEFA Süper Kupası'nı kazanmıştır. Türkiye milli takımı, 2002 FIFA Dünya Kupası'nda ve 2003 FIFA Konfederasyon Kupasında 3. olmuş ve bronz madalya elde etmiştir; ayrıca Euro 2008'de yarı finale (3 gol farkla) çıkmıştır.

Basketbol ve voleybol gibi diğer sporlar da popülerdir. Türkiye erkekler milli basketbol takımı, hem Türkiye hem de Türkiye'nin ev sahipliğinde düzenlenen 2010 FIBA ​​Dünya Şampiyonası'nda ve 2001'de EuroBasket'te gümüş madalya kazanmıştır. Ayrıca Akdeniz Oyunları'nda iki altın madalya (1987 ve 2013), bir gümüş madalya (1971) ve üç bronz madalya (1967, 1983 ve 2009) kazanmıştır. Türk basketbol kulübü Anadolu Efes SK, 1995-96 FIBA ​​Korać Kupasını kazandı, 1992-93 FIBA ​​Saporta Kupası'nda 2. oldu ve 2000 ve 2001 yıllarında Euroleague ve Suproleague'in Final Four'u yaptı ve her iki durumda da 3. oldu. 2011/12 sezonunda FIBA ​​EuroChallenge'ı Beşiktaş kulübü kazanmıştır. Galatasaray 2015-16 Eurocup'ı kazandı, aynı sezonda Fenerbahçe 2015-16 Euroleague'de ikinci oldu. 2013-14 Avrupa Ligi Bayanlar basketbol şampiyonasının finali Galatasaray ve Fenerbahçe olmak üzere iki Türk takımı arasında oynandı ve Galatasaray kazandı. Türkiye milli basketbol takımı, EuroBasket Women 2011'de gümüş madalya, EuroBasket Women 2013'te bronz madalya kazandı. Akdeniz Oyunları'nda altın madalya (2005) ve iki gümüş madalya (1987 ve 1997) kazandı.

Türkiye bayanlar milli voleybol takımı, 2015 Avrupa Oyunları'nda altın madalya, 2003 Avrupa Şampiyonası'nda gümüş madalya, 2011 Avrupa Şampiyonası'nda bronz madalya ve 2012 FIVB Dünya Grand Prix'sinde bronz madalya kazandı. Ayrıca, Akdeniz Oyunları'nda altın madalya (2005), altı gümüş madalya (1987, 1991, 1997, 2001, 2009, 2013) ve bronz madalya (1993) kazandı. Fenerbahçe, Eczacıbaşı ve Vakıfbank gibi Türkiye'deki bayan voleybol kulüpleri, birçok Avrupa şampiyonasında unvan ve madalya kazandı. Fenerbahçe, 2010 FIVB Kadınlar Kulübü Dünya Şampiyonası ve 2012 CEV Bayanlar Şampiyonlar Ligi'ni kazandı. 2012-13 CEV Bayanlar Şampiyonlar Ligi'nin galibi olarak Avrupa'yı temsil eden Vakıfbank, 2013 FIVB Kadınlar Kulübü Dünya Şampiyonası'nı kazanarak dünya şampiyonu oldu.

Geleneksel Türk ulusal sporu, Osmanlı döneminden bu yana yağlı güreş olmuştur. Edirne, her yıl Kırkpınar yağlı güreş turnuvasına 1361'den beri ev sahipliği yapmaktadır. FILA tarafından yönetilen serbest güreş ve Yunan-Romen güreşleri gibi Uluslararası yağlı güreş stilleri, ayrıca popülerdir. Türk güreşçiler Avrupa, Dünya ve Olimpik şampiyonalarda hem kişisel hemde ulusal takım olarak  birçok başarı elde etmişlerdir.

Türk mutfağı

Türk mutfağı dünyadaki en tanınmış mutfaklardan biri olarak görülüyor. Popülaritesi büyük oranda Osmanlı İmparatorluğu'nun kültürel etkilerinden ve kısmen de önemli turizm endüstrisinden kaynaklanıyor. Osmanlı mutfağının mirası büyük ölçüde, Orta Asya, Kafkasya, Orta doğu, Akdeniz ve Balkan mutfağının birleşimi ve zenginleştirilmesinden ortaya çıkmaktadır.

Ülkenin Akdeniz ve doğu arasındaki konumu, Türklerin önemli ticaret yollarının kontrolünü eline almasına ve ideal bir ortam sayesinde bitki ve hayvanların gelişmesine olanak sağlamıştır. Türk mutfağı, Osmanlı İmparatorluğu'nun altı yüz yıllık egemenliğinin başlangıcı olan 1400'lerin ortalarında kurulmuştur. Yoğurt salataları, zeytinyağında balık, dolma ve sarılı sebzeler Türk mutfağının esas ögeleri haline gelmiştir. Sonunda Avusturya'dan Kuzey Afrika'ya uzanan imparatorluk, toprak ve su yollarını kullanarak dünyanın dört bir yanından egzotik malzemeler ithal etmiştir. 16. yüzyılın sonuna doğru, Osmanlı sarayında 1.400'den fazla aşçı barındırılmış ve yiyeceklerin tazeliğini düzenleyen yasalar yürürlüğe girmiştir. I. Dünya Savaşı'ndaki (1914-1918) imparatorluğun düşüşünden ve 1923'te Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından bu yana batı fast food gibi yabancı yiyecekler modern Türk mutfağına girmiştir.

Türkiye'de medya

Yüzlerce televizyon kanalı, binlerce yerel ve ulusal radyo istasyonu, birkaç düzine gazete, üretken ve kârlı bir ulusal sinema ve geniş bant internet kullanımının hızlı bir şekilde büyümesi, Türkiye'de çok canlı bir medya endüstrisinin oluşmasını sağlamıştır. 2003 yılında toplam 257 televizyon istasyonu ve 1.100 radyo istasyonunun lisanslı bir şekilde çalışmasına izin verilmiştir. Lisanslı olan 16 televizyon ve 36 radyo istasyonu ulusal ölçekte izleyicilere ulaşmıştır. İzleyicilerin çoğunluğu kamu yayıncısı TRT ve ağ tarzı yayın yapan Kanal D, Show TV, ATV ve Star TV gibi kanalları izlemektedir. Ülkede çanak antenler ve kablo sistemleri yaygındır. Bu broadcast medyasının çok yüksek bir nüfuza sahip olmasına yol açmıştır. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), yayın medyasını denetleyen hükumet organıdır. Dolaşımda olan en popüler gazeteler; Posta, Hürriyet, Sözcü, Sabah ve Habertürk'dür. Türk televizyon dizileri gittikçe Türkiye'nin sınırlarının ötesinde popüler hale gelmiş ve hem kar hem de halkla ilişkiler açısından ülkenin en önemli ihracatı olmuştur. Son on yılda Orta Doğu televizyon pazarına etki ettikten sonra, Türk programları 2016'da bir düzineden fazla Güney ve Orta Amerika ülkelerinde yayın yapar hale gelmiştir.