Tomrukçuluk

Tomrukçuluk nedir?

Tomrukçuluk, ağaçların veya tomrukların (kesilip budakları temizlenmiş ağacın silindir biçimindeki gövdesi) kesilmesi, kızaklanması, yerinde işlenmesi ve kamyonlara veya el arabalarına yüklenmesidir.

Ormancılıkta tomrukçuluk terimi, bazen ağacın kökünün olduğu yerden ormanın dışındaki bir yere, genellikle bir kereste fabrikası ya da bir kereste deposuna taşınan odunun lojistiği ile ilgili dar bir anlamda kullanılır. Bununla birlikte, ortak kullanımda bu terim, bir dizi ormancılık veya ağaçlandırma faaliyetlerini belirtmek için kullanılabilir.

Yasadışı tomrukçuluk, ormancılıkta, kereste mafyası tarafından yapılan kereste hırsızlığı olarak adlandırılabilir. Kanunlara aykırı olarak kerestenin hasat edilmesi (ormanlardan kesilip toplanması), nakliyesi, satın alınması veya satılması anlamına da gelebilir. Kereste hasadı prosedürü yasa dışı yollarla yapılabilir. Bunlar, ormanlara erişmek için rüşvetçi aracıları kullanmayı; izinsiz olarak veya korunan alanlardan kereste çıkarmayı; korunan türlerin kesilmesini veya kabul edilmiş sınırları aşan miktarda kereste çıkarılmasını kapsar.

Temiz kesim tomrukçuluk, bir tomrukçuluk türü olarak değil, bir hasat veya ağaçlandırma yöntemi olarak kabul edilir ve basitçe açık kesim veya blok kesim olarak adlandırılır. Orman ürünleri endüstrisinde, tomrukçuluk şirketleri, "gyppo loggers" olarak adlandırılan daha küçük, sendikasız ekiplere sahip tomrukçuluk müteahhitlerine atıfta bulunabilir.

En yüksek değere sahip ağaçları kesme ve daha düşük değere sahip, çoğunlukla hastalıklı veya kusurlu ağaçları bırakma işine yüksek dereceli tomrukçuluk denir. Seçici tomrukçuluk olarak da adlandırılır ve bazen ağaçların bir kısmının toplanması yoluyla orman ağaçlarının yönetilmesi uygulaması olan seçme kesim tomrukçuluk ile karıştırılır. 

Tomrukçuluk genellikle, yer üstü orman tomrukçuluğunu ifade eder. Su altındaki ormanlar, rezervuar oluşturmak için suyun set çekilerek engellendiği su basmış arazi üzerinde var olur. Bu tür ağaçlar, su altı tomrukçuluğu kullanılarak veya söz konusu rezervuarların alçaltılması ile kesilir. Kanada British Columbia 'daki Ootsa Gölü ve Williston Gölü, su altında kalmış ormanların temizlenmesi için kereste iyileştirmesinin gerekli olduğu dikkate değer örneklerdir.

Temiz kesim

Temiz kesim veya temiz kesme, seçilen bir alanda, esas itibariyle duran ağaçların tümünü kaldıran bir kesim yöntemidir. Yönetim hedeflerine bağlı olarak, bir temiz kesimde, yaban hayatı yaşam alanı yönetimi, potansiyel erozyonun veya su kalitesi endişelerinin azaltılması dahil olmak üzere ormanın yeniden oluşması (yenilenmesi) dışındaki başka hedeflere ulaşmak için bırakılmış rezerv ağaçlar olabilir veya olmayabilir. Ağaçlandırma hedefleri (örneğin, alandaki yeni ağaçların sağlıklı şekilde oluşması) ve orman üzerine odaklanılması temiz kesimi ''ormansızlaştırma'' dan  ayırır. Diğer yöntemler, barınak korusu kesimi, grup seçmeli kesim, tek seçimli kesim, tohum ağacı kesimi, yama kesimi ve koruma kesimi yöntemleridir.

Tomruk yükleme yöntemleri

Yukarıdaki işlemler farklı yöntemlerle gerçekleştirilebilir. Bunlardan üçü, aşağıda verilen endüstriyel yöntemlerdir:

Ağaç gövdesi yüklemesi

Ağaçlar kesilip devrilir ve sonra dal ve budaklarından temizlenip kök kısmındaki kütüğün üstüne bırakılır. Böylelikle ortaya çıkan tomruklar, daha sonra kamyona yüklenmek üzere iskeleye taşınır. Bu yöntem, kesim yapılan alanda, eğer yangın tehlikesi söz konusuysa daha sonra işlenmesi gereken talaş (ve içerdiği besinleri) ve yaprak kalıntıları bırakır.

Bütün ağaç yüklemesi

Ağaçlar ve fidanlar kesilip devrilir ve sonra tepesi ve dalları bozulmadan yol kenarına taşınır. Bundan sonra ağacı kesen kişi ya da hasat makinesi için ağacı kesip kısaltmanın, dal ve budaklarından temizlemenin aynı süreçte mümkün olduğu gelişmeler bulunmaktadır. Bu kabiliyet, kullanılabilen kesim baltası tekniğindeki ilerlemeye bağlıdır. Daha sonra ağaçlar dallarından temizlenir, tepesi kesilir ve iskeleye oturtulur. Bu yöntem, ormandaki artıkların temizlenmesini gerektirir. Kojenerasyon (aynı kaynaktan ısı ve elektrik üretimi) tesislerine erişimi olan alanlarda, artıklar kırpılabilmekte ve elektrik veya ısı üretiminde kullanılabilmektedir. Tam ağaç hasadı, ağacın tamamından faydalanmayı ifade eder ve dalları ve üstü de dahil olmak üzere, ağacın tümünün kullanımına atıfta bulunur. Bu teknik hem besinleri hem de toprak örtüsünü yerinden kaldırır ve başka bir işlem yapılmazsa uzun vadede alanın sağlığına zararlı olabilir. Ancak ağacın türüne bağlı olarak, uzuvların (dallar/kollar) birçoğu çoğunlukla taşıma sırasında kopar. Bu yüzden bu yöntem, ağaç-boyu tomrukçuluk yönteminden, göründüğü kadar farklı olmayabilir.

Boyuta göre yükleme

Boyuna kesme tomrukçuluk yöntemi, kök kalıntılarından oluşan kütük alanında ağacın dallarını ve tepesini bırakarak yapılan kesme, dalları temizleme, iskeleye oturtma ve sınıflandırma (küspe odunu, kereste kütüğü vb.) işlemidir. Hasat makineleri ağacı devirir, temizler ve sonuçta elde edilen tomrukları, bir kızak veya taşıma aracı ile iskeleye getirilecek olan papuçların üzerine yerleştirirler. Bu yöntem, çapı 900 mm olan ağaçlar için rutin olarak kullanılır. Hasat makineleri, orta-dik arazi seviyesinde etkili bir şekilde kullanılmaktadır. Bu makineler, hasat sırasında en ekonomik sonuçları arşivlemeye yönelik olarak, kesme uzunluğunu optimize etmek, hasat etme alanını GPS ile kontrol etmek ve her spesifik tomruk için fiyat listelerinden yararlanmak için büyük ölçüde bilgisayarlıdır.

Tomrukları taşıma

Kesilen tomruklar daha sonra genellikle keresteye dönüştürülmesi için kereste fabrikasına; kâğıt hamuru yapılması için bir kağıt fabrikasına veya örneğin çit direkleri gibi diğer kullanımlar için kesilmek üzere başka bir yere taşınırlar. Tomrukları kesildikleri yerden bir demir yolu hattına veya doğrudan bir kereste fabrikası veya bir kağıt fabrikasına taşımak için birçok yöntem kullanılır. En ucuz ve tarihsel olarak en yaygın kullanılan yöntem, ağaç gövdelerini aşağıya doğru yüzdürmek için nehir akıntısını kullanmaktır. (Bazı tomruklar yüksek reçine içeriği yüzünden suya batarlar. Bunlar, ''deadheads: ölü kafalar'' (batmış kütükler) olarak adlandırılır.) 1960 yılında Alaska Kereste ve Kağıt Hamuru Fabrikası, nehirdeki tomrukların fabrikaya ulaşmasına yardımcı olmak için, 38 mm çelikten özel olarak tasarlanmış bir tekne kullanmaktaydı. 1800'lü yılların sonlarında ve 1900'lü yılların ilk yarısında en yaygın yöntem, yüksek tekerlekli yükleyicilerin kullanılmasıydı. Bu yükleyiciler, tomruk ya da tomrukların altından kayışla bağlanmış 120 inç'ten fazla bir uzunluktaki bir dizi tekerlekten oluşmaktaydı. Başlangıçta yüksek tekerlekli yükleyiciler öküzler ile kullanılıyordu. Ancak 1930'larda traktörler öküzlerin yerini aldı. 1960'da en büyük yüksek lastikli yükleyici Kaliforniya'da üretildi. Bunyan Buggie olarak adlandırılan bu yükleyici, otomatik tahrikliydi ve 7,3 m yüksekliğinde tekerleklere ve  genişliği 9,1 m, yüksekliği 1,8 m olan bir ön dozer bıçağına sahipti. Ağaçlar çoğunlukla yollardan veya su yollarından uzak olduğundan, tomruk taşımacılığı zorlu ve maliyetli olabilir. Nehir bölgelerinde erozyona neden olabileceğinden, yol inşaatı ve bakımı Ulusal Ormanlarda veya diğer vahşi yaşam alanlarında kısıtlanabilir. Kesilen tomruklar bir yola bitişik olduğunda, ağır makineler tomrukları kolaylıkla kamyonlara kaldırabilir. Çoğu zaman, tomrukları alandan toplamak ve kamyonlara kaldırılmak üzere yola yakın bir yere taşımak için özel ağır teçhizatlar kullanılır. Yollardan uzakta yatan tomrukları taşımak için pek çok yöntem mevcuttur. Örneğin kablolu tomruk makinesi, bir kamyonun beklediği zemindeki bir platforma bir veya birkaç tomruğu çeker. Arazi, tomrukları yerde çekmek için çok pürüzlü olmadığı zaman, bir kablo (skyline), kayak teleferiğine benzer şekilde tomrukları yerden dikey olarak kaldırabilir. Kesilmiş ağaçları ormanlardan kaldırmak için ağır yük kaldırma helikopterlerini kullanılan Heli-logging yönteminde, kesilmiş ağaçlar helikoptere bağlı bir kablo ile kaldırılır. Çevresel sebeplerden ötürü veya yolların olmaması yüzünden kablolu tomruk makinesinin kullanılmasının mümkün olmadığı durumlarda Heli-logging kullanılabilir. Heli-logging, belirli bir lokasyonda tomruk kesmek için gereken altyapı düzeyini düşürür ve böylece tomrukçuluk işleminin çevresel etkileri azaltılır. Daha az kullanılan ya da artık en çok değiştirilen tomruk taşıma biçimleri atlarla, öküzlerle veya balonlarla yapılanlardır.

Tomrukçulukta güvenlik

Tomrukçuluk, tehlikeli bir meslektir. Amerika Birleşik Devletleri'nde, sürekli olarak en tehlikeli endüstrilerden biri olmuştur. 2008'de, tomrukçuluk endüstrisi 86.000 işçi istihdam etti ve 93 ölüme neden oldu. Bu, 2008'de her 100.000 işçi için 108.1'lik bir ölüm oranı anlamına gelmektedir. Bu oran genel ölüm oranından 30 kat fazladır. Tomruk işçileri, ağır, hareketli yüklerle çalışırlar ve düzgün olmayan ve bazen dik veya dengesiz arazide motorlu testereler ve ağır teçhizatlar kullanırlar. Tomruk işçileri, aşırı sıcak veya soğuk gibi sert hava koşullarına ve  şiddetli çevresel koşullara da maruz kalırlar. Yaralı bir tomruk işçisi, çalıştığı yer itibariyle genellikle profesyonel acil tedaviden çok uzaktadır.

Geleneksel olarak, "Kereste!" nidası, bir ağacın düştüğü bir alanda diğer çalışanların uyarmak amacıyla geliştirildi. Bu yüzden ağacın çarpmasından kaçınmak için uyanık olmaları gereklidir. Ayakta duran ya da  yere düşen kereste için kullanılan "dul bırakan" terimi, bir güvenlik ilkesi olarak durumsal farkındalığa vurgu yapan bir başka ifadedir.

Kanada, British Columbia'daki BC Orman Güvenliği Kurulu, Eylül 2004'de ormancılık sektöründe güvenliği arttırmaya yönelik, kar amacı gütmeyen bir topluluk olarak kuruldu. Kurum, ormancılıktan geçim sağlamak için gerekli olan köklü değişiklikleri uygulamak üzere işverenler, işçiler, müteahhitler ve devlet kurumlarıyla birlikte çalışmaktadır.

Tomrukçuluk işlemleri sırasında karşılaşılan riskler, koşulların izin verdiği ölçüde, mekanik ağaç kesme makineleri, kızak makineleri ve nakliye şirketleri kullanılarak azaltılabilir.

Madagaskar gülağacı tomrukçuluğu tartışmaları

2009'da Madagaskar'ın ulusal parklarındaki gül ağaçlarından tomruk çekmenin yoğunlaştırılmasıyla ilgili tartışmalar ortaya çıktı. Tomruk çekme işi, kereste işlenmek üzere Çin'e nakledilmeden önce, Reunion ve Mauritius aracılığıyla gül ağacı tomruklarını aklayan suç sendikalarına bağlandı. Yapımı tamamlanan ahşap ve mobilya daha sonra Avrupa'ya ve Amerika Birleşik Devletleri'ne gönderildi. Kasım 2009'da Nashville'deki Gibson Guitar Şirketi'ne, yasa dışı olarak elde edilen gül ağacının kullanılması iddiasıyla federal makamlar tarafından baskın düzenlendi. Dava, 6 Ağustos 2012'de sonuçlandırıldı. Gibson, Lacey Yasasını ihlal ettiğini itiraf etti ve 50.000 dolarlık bir topluluk ödeneğinin yanı sıra 300.000 dolar para cezası ödemeyi de kabul etti. Gibson, baskınlar sırasında ele geçirilen ve kabul ettiği ceza miktarıyla kabaca aynı miktarda değere sahip olan keresteyi de ceza olarak kaybetti. Aralık 2015 itibariyle Çevre, Ekoloji, Deniz ve Ormanlar Bakanı Ralava Beboarimisa, gül ağacının Singapur'da transit halinde olduğu ve Hong Kong'a gideceği bir dava üzerinde çalışırken, Malagazi hükümeti Mart 2010'da 2 ila 5 yıl arasındaki dönemler için gül ağacı ihracatını yasakladı.