Perde

Perde nedir?

Perde (bazen, ağırlıklı olarak ABD'de "drape" (kalın perde) olarak da bilinir), ışığı engellemek veya gölgelemek, hava cereyanını engellemek, eğer bir duş perdesi ise suyu engellemek için tasarlanmış bir kumaş parçasıdır. Perde ayrıca, tiyatroda sahneyi oditoryumdan (izleyici koltuklarının olduğu kısım) ayıran ya da arka plan olarak işlev gören hareketli paravandır.

Kapı girişine asılan perdeler portier olarak bilinir. Perdeler genellikle bir binanın pencerelerinin iç kısmına, örneğin rahat bir uyku için ışığın içeri girmesini engellemesi ya da içerideki ışığın binanın dışına çıkmasına engel olması (dışarıdaki insanların, çoğunlukla mahremiyet nedeniyle, içeriyi görmelerini engellemek) için asılırlar. Perdeler çeşitli şekillerden, malzemelerden, boyutlardan, renklerden ve desenlerden oluşurlar. Çoğu mağazada perdeler için ayrı bölümler bulunurken, bazı dükkanlar sadece perde satışı için işletilmektedir.

Perdeler temizlenebilirliğine, morötesi ışınları engellemesine, yağ ve toz tutmasına, gürültü emilimi yeteneğine, yangın direncine ve kullanım ömrüne göre çeşitlilik gösterir. Perdeler, kordon kullanılarak elle, düğme pedleri ile veya uzaktan kumandalı bilgisayarlarla hareket ettirilebilirler. Perde bağı vasıtasıyla pencerenin kenarına toplanırlar. Her bir pencere için gerekli olan perde boyutu, ihtiyaç duyulan perde türüne, pencere boyutuna ve perdenin türüne ve ağırlığına göre büyük ölçüde değişir.

Perdeler bir pencere kullanım biçimidir ve evin genel görünümünü tamamlarlar. Pencerenin kullanım biçimi, ortamı düzenlemeye ve doğal ışığın odaya girmesine yardımcı olur. Perdelerin etkisi, en iyi gün ışığında görülür. Perdeler, uygun iç mekan aydınlatmasıyla gece bile çekici görünebilirler.

Perde tarihçesi

Olynthus, Pompeii ve Herculaneum'daki kazı yerlerinde bulunan kanıtlardan, klasik antik dönemde portierlerin odaları birbirinden ayırmak için kullanıldıkları görülüyor. 2. yüzyıldan 6. yüzyıla kadar olan mozaiklerde, kemerlere uzanan çubuklara asılı perdeler görülmektedir.

Perde türleri

Perdeler, her biri farklı derecede ışık emme ve ısı yalıtımı niteliklerine sahip, çeşitli kalın kumaşlardan üretilirler. Maksimum sıcaklık kontrolü için, pencereyle perde arasındaki boşluk, perdenin altında veya üstünde asgari hava akımı olacak biçimde küçük olmalıdır. Perdenin çevresindeki çeşitli mimari yapılar, bu hava akımını en aza indirebilir, ancak genellikle sadece dekorasyon için kullanılırlar ve odaların daha konforlu hissettirmesini sağlarlar.

Şeffaf veya tül perde, gevşek bir şekilde dokunmuş, polyester vual veya pamuklu dantel gibi yarı saydam kumaştan yapılmış perdedir. Şeffaf perdeler, temel bir UV (ultraviyole-morötesi ışık) koruma seviyesi sağlayarak ışığın çoğunun kumaştan geçmesine izin verir. Aynı zamanda perdeden dışarıyı görebilmeye de imkan verir. Tül perdeler, gizleme yeteneklerine atıfta bulunmak için bazen "mahremiyet perdeleri" olarak adlandırılırlar. Çok ince olan bu kumaşlar, gün boyunca ev dışındaki kişilerin doğrudan eve bakmasını önlerken, evin içindeki kişilerin de dışarıyı görmelerini sağlarlar. Şeffaf kumaşlardaki gevşek örgü nedeniyle, bu perdeler ısı yalıtımı yönünden çok az şey sunarlar.

Kaplamasız kumaşlar bir sonraki ısı yalıtımı ve ışık emilimi seviyesini sağlarlar. Bu kumaşlar, perdelerde kullanılan kumaşların büyük çoğunluğunu oluşturur ve sıkı dokunmuş bir kumaştan oluşur. Çoğunlukla opak olan bir pamuk/polyester karışımıdır. Kaplamasız kumaşlar, kumaşın sıkı örgüsünden dolayı makul düzeyde bir ısı yalıtımı sağlarlar. Bununla birlikte, kumaşın kendisi genellikle güçlü ışık kaynaklarını tamamen emecek kadar kalın değildir. Sonuç olarak, kaplamasız kumaşlardan yapılmış perdeler, doğrudan güneş ışığına maruz kalmamak için kapatıldığında, yine de ışık perdeden görülecektir.

Kaplamalı kumaşlar, geliştirilmiş ışık emiciliğini sağlamak için kumaşın arka tarafına opak kauçuk bir destek uygulanmış standart bir kaplamasız kumaştan oluşur. Kaplamalı bir kumaş oluşturmak için, sıvılaştırılmış bir kauçuk polimer, kaplamasız bir kumaşa tek bir kat halinde uygulanır ve daha sonra bir lazer yazıcının bir kağıt yaprağına toner uygulamasına benzer şekilde, ısıtılmış bir silindir ile kurutulup birleştirilir. Bir kez kaplama işlemi uygulanmış bir kumaş, kumaşın doğrudan ışık kaynağının yaklaşık %50 ila 70'ini emme kabiliyetinden ötürü, "karartma" olarak adlandırılan "1-geçiş-kaplama" olarak kabul edilir. Bir kumaşın ışık emilimini artırmak için doğrudan ışık kaynağının %100'ünü engellemeye yetecek olduğu düşünülen maksimum "3-geçiş-kaplama" olacak şekilde üç defaya kadar kumaşın yeniden kaplanması mümkündür.

Bir perdedeki maksimum ışık emme ve ısı yalıtımı, tipik olarak, perdenin görünümünü ve dokunulunca verdiği hissi sağlamak için ön taraftaki kaplamasız bir kumaştan oluşan astarlı bir perde ve izolasyon kalitesini sağlamak için arkaya eklenmiş ayrı bir kaplamalı kumaş ile meydana getirilir. Kaplamalı kumaş, tipik olarak, herhangi bir renk veya desene sahip olmayan kaplanmış bir kumaşa atıfta bulunan astar olarak adlandırılır.

Perdeler, bağlama kordonları ile (perdeyi açık tutmak için kullanılan, spiral bükülmüş iplerden yapılmış ve genellikle iki ucu püsküller ile süslenmiş olan kordon vb. perde etrafına sarılır; ucu bir halka şekline getirilip genellikle duvara tutturulmuş bir çengele geçirilir ve bir düğüm, düğme veya cırt cırt ile sabitlenir) pencerenin yan taraflarında toplanabilir veya çekme-itme çubukları (perdeyi kıvırarak toplayabilen ve/veya çekerek açabilen plastik, tahta veya metalden yapılmış çubuklar) ile veya perde rayına veya ilk kıvrımına iliştirilen perde çubukları ile açılabilir ve kapatılabilir. Bazı perde raylarında açma ve kapama için "kordonlu perde rayı" adı verilen bir makara sistemi vardır. Bu kordonların ucundaki topuzlara, kordon tutamacı veya "palamut" denir. Stor perdelerde ise, perde kumaşı, bir perde çubuğunun etrafına sarılıdır ve perde ayrı bir cihazla yukarıdan aşağıya indirilir veya aşağıdan yukarıya çekilir.

Perde rayı (korniş) tıpası, perdenin perde rayının ucundan düşmesini önlemek için kullanılan bir araçtır.

Ticari perdeler

Geçen yüzyıldaki tek ailelik evlerdeki artış ile perde ve perdelik kumaş endüstrileri, ürünlerine olan talebin eş zamanlı olarak arttığına tanık oldular. Birçok şirket, kurum, otel vb. perde tedarik etmeye çalıştığından, ticari çıkarlar da bu dönemde arttı. Hazır perde, mağazalarda genellikle yaklaşık 210 cm uzunluğundaki panellerde satılmaktadır. Kabin perdeleri hastanelerde ve tıbbi tesislerde mahremiyet açısından popüler bir seçimdir.

Ticari boy perdeler yaygın olarak restoranlarda, sinemalarda ve tiyatro sahnelerinde kullanılırlar.

Şimdilerde duş perdesi olarak bilinen perde, bir zamanlar banyo perdesi olarak adlandırılırdı ve bir zamanlar suyu emmeyen kumaştan yapılırdı.

Perde stilleri

Perdeler, bir odaya bir odak noktası vermek için kullanılabilirler. Pencerede kullanılabilecek en az yirmi farklı perde ve perde stili vardır.

• Düz panel perdeler basit ve çok yönlüdür. Bu perdeleri yapmak için, perdenin dört kenarı üzerine kumaş parçaları dikilir ve son dikdörtgen veya kare parça, perde direklerine asma halkaları veya benzeri bir şeyle asılır. Perde plili (katlanarak yapılmış büzgülü) ise, plilerin dolgunluğu perdenin görünümü etkilenir.
  
• Askı üstü perdeler, dar şeritlerle yapılırlar ve bu dar şeritler üst kenarda ilmek veya düğüm haline gelir; perde buradan perde çubuğuna asılır. Bu perde tarzı genellikle bir pencerenin kenarlarında iki sabit panel olarak tasarlanmıştır. 
  
• Grommet perdeler, perde çubuğu kumaşın üstündeki bir delikten geçirilerek asılır. Bu delik, kenarları bir dizi dikişle bitirilmiş bir kesme deliği olabilir veya yıpranmayı önlemek için bir örme halkası kullanılarak yapılabilir. 
  
• Kanat perdeleri, pencerelerin alt kanadını örtmek için kullanılır. 
  
• Çubuk cebi olan perdeler, kumaşın üst kısmına dikilmiş bir kanala sahiptirler. Perdeyi asmak için, bir perde çubuğu bu kanaldan geçirilir. 
• Termal veya Karartma perdeleri, genellikle çok katmanlı, çok sıkı dokunmuş kumaş ile yapılırlar. Sadece ışığı engellemekle kalmazlar, aynı zamanda akustik veya termal bir bastırıcı olarak da kullanılabilirler.