Otobüs

Otobüsler hakkında genel bilgi

Otobüs, bir seferde çok sayıda yolcu taşıyabilmek için tasarlanmış bir araçtır. Otobüsler 300 yolcuya kadar taşıma kapasitesine sahip olabilirler. En yaygın otobüs türü tek katlı standart otobüstür. Çift katlı ve körüklü otobüslerin taşıma kapasitesi daha fazladır. Küçük boyutlarda taşıma yapmak için midibüsler ve minibüsler kullanılır. Şehirler arası yolcu otobüsleri daha uzun mesafeler için kullanılır. Şehir içi otobüsler ve şehirler arası otobüsler gibi birçok otobüs türü ücretlidir. Diğer otobüs türleri, okullar için tasarlanmış servis otobüsleridir ve ülkeden ülkeye değişen türleri vardır. Birçok ülkede otobüs şoförleri, normal bir sürücü ehliyetinden farklı olarak özel bir ehliyet almak zorundadırlar.

Otobüsler, tarifeli otobüs seferleri ve öğrenci taşımacılığı için kullanılabildiği gibi, özel kiralama yoluyla veya turizm amaçlı da kullanılabilirler. Otobüsler siyasi kampanyalarda veya rock ve pop müzik gruplarının turneleri esnasında kullandıkları gibi çok çeşitli amaçlarla özel olarak da işletilmektedir.

1820'lerden sonra kullanılmaya başlanan atlı otobüsleri, 1830'lu yıllarda buharlı otobüsler ve 1882'de de elektrikli troleybüsler izlemiştir. İlk içten yanmalı motor otobüsü veya motorlu otobüsler 1895'de kullanıldı. Son zamanlarda, hibrid elektrikli otobüslerin, yakıt hücreli otobüslerin, elektrikli otobüslerin yanı sıra sıkıştırılmış doğal gaz ya da biodizel ile güçlendirilmiş otobüslere de ilgi arttı. 2010'lardan itibaren, otobüs üretimi dünyanın her yerindeki aynı tasarımlar ile küreselleşmektedir.

Otobüs kelimesinin kökeni

Otobüs, Latince omnibus  kelimesinden gelmektedir. İlk atlı omnibus servisi, 1823'te Fransa'nın Nantes kentinde Stanislas Baudry adında bir iş adamı tarafından başlatıldı. İlk araçlar, üzerinde "Omnes Omnibus" yazılı büyük bir tabelası olan Omnés adlı bir şapka dükkanının önünde dururdu. Omnés, Latince ''her şey'', omnibus da ''herkes için'' anlamına gelmektedir. Nantes kenti sakinleri kısa sürede araca omnibüs takma adını verdiler. Nantes'teki omnibus başarılı oldu ve Baudry, Paris'e taşınarak Nisan 1828'de oradaki ilk omnibus hizmetini de başlattı. Benzer bir hizmet 1829'da Londra'da başlatıldı.

Otobüslerin tarihçesi

Buharlı otobüsler

Buharlı otobüslerle düzenli şehirler arası otobüs seferlerine, 1830'larda Walter Hancock ve Sir Goldsworthy Gurney'in ortakları tarafından İngiltere'de öncülük edildi. Buharlı otobüsler, atlı araba yolculukları için çok tehlikeli olan yol koşulları üzerinde güvenilir hizmetler sağlıyordu.

İlk mekanik omnibus 22 Nisan 1833'te Londra sokaklarında göründü. Buhar yolculuğunda devrilme ihtimali daha azdı ve bu araçlar atlı arabalardan daha hızlı gidiyorlardı. Çok daha ucuza çalıştırılıyorlardı ve geniş lastikleri sayesinde yol yüzeyine çok daha az hasar veriyorlardı. 

Bununla birlikte, paralı geçiş sisteminin ortaya çıkardığı ağır yol geçiş ücretleri, buharlı yol taşıtlarının cesaretini kırdı ve yolları yeniden atlı otobüs şirketlerine bıraktı. 1861'den itibaren zorlu mevzuat, kasaba ve şehirlerde 5 mil ve ülkede 10 mil olmak üzere "lokomotifler" üzerinde kısıtlayıcı hız sınırları getirdi. O yılın Lokomotif Hareket Yasası, mekanik olarak itilen araçları 30 yıl boyunca İngiltere'nin yollarından fiilen sildi. 

Troleybüsler

Havadaki teller vasıtasıyla direklerden beslenen elektrikli troleybüslerin icadı, otobüsün gelişmesine paralel olarak gerçekleşti. Siemens kardeşler, İngiltere'de William ve Almanya'da Ernst Werner olmak üzere, troleybüs konseptinin geliştirilmesi konusunda işbirliği yaptılar. Sir William, ilk olarak  bu fikri 1881'de Sanat Topluluğu Dergisinde bir makalede önerdi: "Sıradan bir omnibusun sokağın bir tarafından diğerine aralıklarla atılmasını sağlayacak bir askı düzenlemesi  ve bu askı çubuklarından asılı kontak makaralarının bu iki tel üzerinde hareket etmesine izin veren iki kablo ile akım, troleybüs aracına aktarılabiliyor ve raylar üzerinde hiç koşturmaya gerek duymadan istasyondaki dinamo makinesine geri gönderilebiliyordu" dedi.

Böylesi bir araç olan Electromote, kardeşi Dr. Ernst Werner von Siemens tarafından üretildi ve 1882'de  Almanya Halensee'de halka tanıtıldı. Bu deney aracı, tipik bir troleybüsün tüm teknik kriterlerini yerine getirse de, gösteri yapıldıktan sonra aynı yıl sökülmüştür.

Max Schiemann 1901'de Almanya'nın Dresden kenti yakınlarında yolcu taşıyan bir troleybüs hattı açtı. Bu sistem yalnızca 1904 yılına kadar çalışmasına rağmen, Schiemann  standart troleybüs akım toplama sistemini geliştirmişti. İlk günlerde, başka birkaç akım toplama yöntemi kullanıldı. Leeds ve Bradford, 20 Haziran 1911'de Büyük Britanya'da troleybüs seferlerini hizmete açan ilk şehirler oldu.

Motorlu otobüsler

1895'te, Almanya'nın Siegerland kentinde iki yolcu hattı kısa bir süre  kârsız bir şekilde çalıştı. Bu yolcu hatları 1893 Benz Viktoria'dan geliştirilen altı yolcu motorlu bir taşıt kullandı. Aynı model Benz omnibuses'ini kullanan başka bir ticari otobüs hattı, 1898'de Llandudno, Galler çevresindeki kırsal alanda kısa bir süre çalıştı.

Daimler, 1898'de ilk motorlu otobüs modellerinden birini üretti ve 23 Nisan 1898'de Londra sokaklarında ilk kez kullanılan bir çift katlı otobüsü Motor Traction Company şirketine sattı. Aracın maksimum hızı 18 km / saatti. Bu otobüs, yukarıdaki açık hava platformunda ve aşağıdaki  kapalı alanda olmak üzere iki katında toplam 20 yolcu kapasitesine sahipti. Otobüsün başarısı ve popülerliği ile Daimler, Londra'daki şirketlere ve 1899'da Stockholm ve Speyer'e otobüs satarak üretimini genişletti. Daimler, İngiliz şirketi Milnes ile de ortaklık kurdu ve 1902'de pazar standardı haline gelen yeni bir çift katlı otobüs geliştirdi.

İlk seri üretilen otobüs modeli, Frank Searle tarafından tasarlanan ve London General Omnibus Company tarafından işletilen B tipi çift katlı otobüstü. 1910'da hizmete girdi ve on yılın sonuna kadar neredeyse 3.000 adet üretildi. Yüzlercesi Birinci Dünya Savaşı sırasında Batı Cephesinde askeri hizmet gördü.

Hızla ABD'deki otobüslerin büyük bir üreticisi haline gelen Yellow Coach Manufacturing Company, 1923'te John D. Hertz tarafından Chicago'da kuruldu. General Motors 1925 yılında çoğunluk hissesini satın aldı ve adını Yellow Truck and Coach Manufacturing Company olarak değiştirdi. Daha sonra 1943 yılında GM Kamyon ve Otobüs Bölümünü oluşturmak için hisselerin bakiyesini satın aldılar.

20. yüzyılda geliştirilen modeller, 1950'lerden günümüzün tanınabilir biçimindeki tam boyutlu otobüslerinin yaygınlaşmasına neden olmuştur. 1950'lerde geliştirilen AEC Routemaster, öncü bir tasarımdı ve hala Londra'nın simgesi olmaya devam ediyor. Hafif alüminyumun kullanıldığı yenilikçi tasarım ve teknikler II. Dünya Savaşı sırasında uçak üretiminini geliştirdi. Yeni bir ağırlık tasarrufu sağlayan ayrılmaz tasarımın yanı sıra, ilk kez bağımsız ön süspansiyon, hidrolik direksiyon, tam otomatik bir şanzıman ve güç-hidrolik frenleme otobüse uygulandı.

Otobüs çeşitleri

Otobüsler, yaygınlığı ülkeden ülkeye değişiklik gösteren tek katlı otobüs, çift katlı otobüs (her ikisi de genellikle sabit bir şasi ile) ve körüklü otobüs olmak üzere çeşitli biçimlere sahiptir. Çift taraflı körüklü otobüslerin yanı sıra, yolcu taşıyan römorkların bir otobüsün arkasında çekildiği otobüsler de üretilmektedir. Daha küçük midibüsler daha düşük bir kapasiteye sahiptir. Üstü açık otobüsler ise genelde gezinti amacıyla kullanılmaktadır. Birçok yeni filoda, özellikle yerel transit sistemlerde, daha kolay ulaşılabilirlik için, alçak tabanlı otobüslere geçilmektedir. Uzun yol otobüsleri, genellikle yüksek sırtlı ve yatırılabilen oturma yerleri, emniyet kemeri, görsel-işitsel eğlence sistemleri ve tuvaletler ile donatılmıştır; daha fazla bagaj kapasitesine sahiptir ve daha yüksek hızlarda çalışabilirler. Bu otobüs türü tek katlı, çift katlı ya da  körüklü olabilir ve genellikle her  yolcu için ayrı bir bagaj bölmesine sahiptir. Kılavuzlu otobüsler, belirli yollarda çalışması için gerekli bir teknoloji ile donatılmıştır. Bu teknoloji, otobüs duraklarında kontrollü hizalanmayı ve kılavuzlu şeritlerin geleneksel yollardan veya otobüs yollarından daha az alan kaplamasını sağlar.

Otobüs üretimi, tek bir şirket (birleşik üretici) tarafından yapılabilir veya bir imalatçı  tarafından başka bir üreticinin ürettiği bir şasinin üzerinde bir otobüs gövdesi şeklinde olabilir.

Otobüs tasarımı

Ulaşılabilirlik

Transit otobüsler çoğunlukla yüksek tabanlı araçlardı. Bununla birlikte, artık artan bir şekilde düşük taban tasarımına ve isteğe bağlı olarak hava süspansiyonuna sahipler. Tekerlekli sandalye kullananlara ve bebek arabalarına sahip insanlara seviyede erişim sağlamak için elektrikli veya hidrolik olarak genişletilmiş taban altı rampaları mevcuttur. Bu tür teknolojilerin daha genel kullanımından önce, bu tekerlekli sandalye kullanan kişiler yalnızca paratransit hareketli (engellilere özel servis veren) otobüslerden yararlanabiliyorlardı.

Kolay erişilebilirliğe sahip araçlar, daha geniş girişlere, iç mekan geçitlerine ve tekerlekli sandalyeler için de bir alana sahiptirler. İç donanımlar ve hedef göstergeler de görme engelli kişiler tarafından kullanılmak üzere tasarlanabilir. Uzun yol otobüsleri genelde alçak taban tasarımları yerine tekerlekli sandalye asansörleri kullanırlar. Bazı ülkelerde, araçların özürlülüğe ilişkin ayrımcılık yasalarına göre bu özelliklere sahip olmaları gerekmektedir.

Yapılandırma

Otobüsler başlangıçta önde bir motor ve arkadaki bir giriş ile yapılandırıldı. Tek kişilik kullanıma geçişle birlikte, birçok üretici önde tek bir tane veya birden fazla kapılı, motorun ortada ya da arkada olduğu tasarımlara geçti. Alçak taban tasarımına geçiş orta-monte motorlu taşıt tasarımını tamamen ortadan kaldırdı, ancak bazı otobüsler hala orta-monte motorlara sahiptirler. Amerikan okul otobüsleri, bazı minibüsler ve daha az gelişmiş ülkelerdeki otobüslerde olduğu gibi  önden motorlu otobüsler, niş pazarlar (belli bir konuya odaklanmış pazar) için halen devam etmekte olup, belli bir amaç için üretilmiş otobüs tasarımlarından ziyade kamyon şasisine dayanmaktadır. Çoğu otobüsün iki aksı vardır. Körüklü otobüslerdeki aks sayısı ise üçtür.

Klavuzlu otobüsler

Kılavuzlu otobüsler, belirli yollarda çalışması için gerekli bir teknoloji ile donatılmıştır. Bu teknoloji, otobüs duraklarında kontrollü hizalanmayı ve kılavuzlu şeritlerin geleneksel yollardan veya otobüs yollarından daha az alan kaplamasını sağlar. Kılavuz mekanik, optik veya elektromanyetik olabilir. Kılavuzlu teknolojinin uzantıları Kılavuzlu Işık Geçişi ve Translohr (Fransa'da üretilen bir klavuzlu otobüs) sistemlerini içerir, ancak bunlar genellikle kılavuzluklarından uzak veya hareketlilikleri sınırlı olduğu için "lastik tekerlekli tramvaylar" olarak adlandırılır.

Otobüsleri giydirme

Transit otobüsler normal olarak operatörü veya bir rotayı, fonksiyonu tanımlamak veya düşük maliyetli veya birinci sınıf (premium) servis otobüslerini tanımlamak için boyanır. Bu işaretler, yapışkan vinil teknolojileri kullanılarak araç üzerine boyanabilir veya çıkartma kullanılarak araç üzerine uygulanabilir. Araçlar aynı zamanda otobüs reklamlarını görünür yüzeylerinin bir kısmında veya tamamında (mobil reklam panosu olarak) taşır. Kampanya otobüsleri anahtar kampanya mesajları ile süslenmiş olabilir. Bunlar bir olay veya girişimi teşvik etmek için olabilir.

Otobüsleri hareket ettiren güçler

1920'lerden beri en yaygın güç kaynağı dizel motor olmuştur. Troleybüs olarak bilinen ilk otobüsler, direkler arasında asılı hatlardan temin edilen elektrikle çalıştırılıyordu. Günümüzde elektrikli otobüsler genellikle kendi pillerini taşıyor ve bu piller bazen durak ya da  istasyonlarda şarj ediliyorlar. Hali hazırda, hibrid elektrikli otobüslere, yakıt hücresi otobüslerine, elektrikli otobüslere ve sıkıştırılmış doğal gaz veya biyodizel ile çalışan araçlara ilgi duyulmaktadır. 1940'lı yıllarda, volanda depolanan momentum ile güçlendirilmiş Gyrobusesler denenmiştir.

Otobüslerin boyutları

Birleşik Krallık:

Maksimum Uzunluk: Tek arka aks 13.5 metre. İkiz arka aks 15 metre.

Maksimum Genişlik: 2,55 metre

Amerika Birleşik Devletleri:

Maksimum Uzunluk: Yok

Maksimum Genişlik: 2,6 metre

Otobüs üretimi

İlk otobüs imalatı, nakliye arabası imalatından gelişti ve daha sonra otomobil veya kamyon imalatçılarının dışına çıktı. Erken otobüsler, sadece bir kamyon şasisine monte edilmiş bir otobüs gövdesi idi. Bu gövde + şasi yaklaşımı modern uzman üreticiler ile devam etti, ancak Leyland National gibi ayrılmaz tasarımlar da mevcut. Özel kullanımlar için otobüsler yapan veya standart otobüslerin özel ürünler haline getirilmesine yoğunlaşan uzmanlar da var.

İntegral tasarımların, sağlamlık ve istikrar amacıyla iyi test edilmiş olmaları ve ayrıca piyasada bulunabilmeleri gibi avantajları vardır. Bununla birlikte, şasi + gövde modelinin kullanılmasına neden olan iki unsur bulunmaktadır. İlk olarak, alıcı ve üreticinin her ikisinin de sabit bir tasarım üzerinde karar vermek yerine, ihtiyaçları için en iyi anlaşmayı yapmalarını sağlar; alıcı, gövdeyi ve şasiyi ayrı ayrı seçebilir. İkincisi, bir araç kullanım ömrü boyunca (devamlı servis ve yoğun trafikte), büyük bir olasılıkla ufak bir hasar alacaktır. Böyle durumlarda bir gövde paneli veya pencerenin yenisiyle kolaylıkla değiştirilebilmesi aracın ömrünü oldukça uzatabilir, maliyetten tasarruf ettirebilir. 

Otomotiv endüstrisinin geri kalanında olduğu gibi, 20. yüzyıla kadar otobüs üretimi, işçilikten ve maddi maliyet avantajından istifade etmek için hedef pazarlarından çok uzakta otobüs üreten otobüs üreticileri ile birlikte gittikçe küreselleşti. Otomobillerde olduğu gibi, otobüslerin de yeni modelleri, prestijli endüstri şovlarındaki üreticiler tarafından sık sık yeni siparişler almak için sergilenmektedir. Tipik bir şehir otobüsünün fiyatı yaklaşık 450.000 ABD dolarıdır.

Otobüslerin kullanım alanları

Toplu taşıma

Toplu taşıma servislerinde  kullanılan transit otobüsler, çok sayıda kişinin etkin bir şekilde taşınması için tasarlanmış yararlı teçhizatlara sahiptir ve çoğunlukla birden çok kapısı vardır. Uzun mesafeli yolculuklar için tarifeli sefer yapan otobüsler kullanılır. Yüksek kapasiteli ve hızlı taşıma servisleri, Wright StreetCar ve Irisbus Civis gibi iki körüklü otobüs veya tramvay tarzı otobüsleri kullanabilirler.

Otobüsler ve sefer servisleri genellikle güzergahı ve zamanlamayı belirleyen önceden yayınlanmış toplu taşıma zaman çizelgesine göre çalışır, ancak daha esnek talebe cevap veren ulaşım hizmetleri için daha küçük araçlar kullanılabilir.

Turizm

Otobüsler turizm endüstrisinde önemli bir rol oynamaktadır. Dünyadaki tur otobüsleri, turistlerin yerel cazibe merkezlerini veya manzaraları görmelerini sağlar. Bunlar genellikle üstü açık otobüslerdir, ancak düzenli otobüs veya sefer servisi de olabilir.

Yerel gezi alanlarında, City Sightseeing, yerel tur otobüslerinin dünyanın en büyük operatörüdür ve tüm dünyada franchise temelinde faaliyet göstermektedir. Uzman tur otobüsleri, genellikle safari parkları ve diğer tema parkları veya tatil köyleri tarafından işletilmektedir. Daha uzun mesafeli turlar aynı zamanda otobüsle ya bir dönüş esnasında veya bir tur operatörü vasıtasıyla gerçekleştirilir ve genellikle ilgi çeken yerlerin yürüyerek dolaşılabilmesi için otobüsten iniş yapılmasına izin verir. Bunlar günübirlik geziler veya otel konaklamalarını birleştiren daha uzun geziler olabilir. Tur otobüsleri genellikle bir tur rehberi taşır ancak sürücü veya bir ses kaydı da bu işlevi yerine getirebilir. Tur operatörünün kendisi, diğer kullanımlar için otobüsler ve sefer servisleri işleten bir şirketin yan kuruluşu veya otobüs veya sefer servisi kiralayan bağımsız bir şirket olabilir. Toplu taşıma işletmecileri, sabah ve akşam toplu ulaşım yolculuğu arasında, hedef şehir içinde turları yapmak için kendi servis otobüslerini de kullanabilirler.

Otobüsler ve sefer servisleri, aynı zamanda tatilcilerin tatil paketindeki genel  havaalanı otobüslerine ek olarak özel havaalanı transferleri, organize turlar ve günübirlik geziler sağlayan daha geniş paket tatil endüstrisinin ortak bir bileşenidir.

Tur otobüsleri, popüler tatil bölgelerindeki gezi kapsamında gruplar bazında kiralanmış otobüslerde olabilir. Bu özel tur otobüsleri, tüm tarihi mekanlar veya özel olarak kumarhaneler gibi belirli duraklamalar sunabilir veya müşterilere tur sırasında bulunmak istedikleri yerler ve etkinlikler doğrultusunda kendi güzergahlarını düzenlemelerine izin verebilir. Tur otobüsleri, turistler için yolculuğu daha konforlu hale getirmek için eğlence üniteleri, lüks yatar koltuklar, büyük doğal pencereler ve ihtiyaç halinde lavabolar gibi imkânları sağlamanın yanında profesyonel ve bilgili personeller ile hizmet sunar; sigorta ve devlet tarafından yönetilen güvenlik standartlarını korur.

Kamu uzak mesafe servisi ağları, genellikle dünyayı dolaşan öğrenciler veya gençler tarafından düşük maliyetli bir seyahat yöntemi olarak kullanılır. Topdeck Travel gibi bazı şirketler, özellikle hippi izini sürmek veya Kuzey Afrika gibi yerlere seyahat etmek üzere  kullanılacak otobüsler için kuruldu.

Birçok turistik destinasyon veya seyahat destinasyonunda, otobüs, Kuzey Amerika'nın turist tramvayları, Londra'nın AEC Routemaster miras rotaları veya Malta, Asya ve Amerika'nın özelleştirilmiş otobüsleri gibi bir turistik cazibe merkezi oluşturmaktadır.

Öğrenci taşıma

Bazı ülkelerde, özellikle de ABD ve Kanada'da, okul çocuklarını taşımak için kullanılan otobüsler, belirtilen zorunlu özelliklere sahip belirli bir tasarıma dönüşmüştür. Amerikan eyaletleri, ciddi para cezaları ile birlikte çocuk yolcuların indirilmesi sırasında duran  bir okul otobüsünün geçilmesinin hapis cezası ile cezalandırılması da dahil olmak üzere okul otobüsü çevresindeki sürücülerin davranışına ilişkin yasalar benimsemiştir. Bu okul otobüsleri sarı renktedir ve geçit muhafızlarına sahiptir. Diğer ülkeler emniyet kemeri kullanımını zorunlu kılabilir. Birçok ülke, asgari olarak, öğrenci taşıyan bir otobüsün bunu gösterir bir işarete sahip olmasını ve sarı renkte olmasını  istemektedir. Öğrenci nakliyesi, sonradan daha fazla koltuk ve / veya emniyet kemeri ile donatılmış eski otobüsleri sık sık kullanıyor. Öğrenci taşımacılığı, yerel makamlar veya özel yükleniciler tarafından işletilebilir. Okullar, sınıf gezileri veya benzeri spor, müzik veya diğer okul etkinliklerine ulaşım gibi diğer ulaşım ihtiyaçları için kendi otobüslerinin de sahibi olabilir ve onları işletebilirler.

Özel charter

Sahiplik, işletim ve sürüş masrafları nedeniyle birçok otobüs, nitelikli sürücüler ile birlikte charter otobüs şirketlerinden bir ya da iki ya da daha uzun kontrat esasına göre kiralanabilir.

Charter otobüs işletmecileri tamamen bağımsız işletmeler olabilir veya charter kiralama, toplu taşıma operatörünün ayrı bir filoya sahip olduğu veya fazladan otobüs, servis ve çift amaçlı koltukları olan otobüs kullandığı ikincil bir iş şeklinde olabilir. Birçok özel taxi şirketi, grup ücretlerini karşılamak için daha büyük minibüs araçlarını da işletmektedir. Şirketler, özel gruplar ve sosyal kulüpler, grup toplantısı, yarış etkinliği veya bir yaz kampı gibi organize rekreasyonel bir etkinlik gerçekleştirmek üzere bir grubu bir yere taşırken mali etkin bir yöntem olarak otobüs veya servis kiralayabilir. Okullar genellikle çocukların evleri ile okulları arası ulaşımları için düzenli olarak otobüs kiralama servislerini kullanırlar. Kiralanmış otobüsler, eğitim kurumları tarafından konferanslara, sergilere ve gezilere taşıma için de kullanılır. Eğlence veya etkinlik şirketleri, festivaller veya konferanslar gibi etkinliklerde ulaşım için geçici servis otobüsleri kiralayabilir. Parti otobüsleri, şirketler tarafından limuzin kiralama işlemlerine benzer şekilde, sosyal etkinliklere lüks özel taşımacılık için veya bir gezi deneyimi amacıyla kullanılmaktadır. Yataklı otobüsler, eğlence mekanları arasında dolaşan ve mobil dinlenme ve rekreasyon olanakları gerektiren gruplar veya diğer organizasyonlar tarafından kullanılır. Bazı çiftler, geleneksel araba yerine düğün taşımacılığı için otobüs kiralamaktadır. Otobüsler genellikle geçit töreni veya yürüyüşler için kiralanır. Zafer geçitleri çoğu kez, açık hava otobüslerinde kendi şehirlerini ya da kasabalarını gezen muzaffer spor takımları için yapılır. Spor ekipleri ayrıca, deplasman ve final karşılaşmaları seyahatleri için bir takım otobüsü ile anlaşabilirler. Bu otobüsler çoğunlukla takım renklerine uyan işaretlerle dekore edilmiştir. Özel şirketler genellikle otel, eğlence parkları, üniversite kampüsleri veya özel havaalanı aktarma hizmetleri gibi müşterilerinin taşınması için özel servis otobüsleri hizmetlerine başvururlar. Bu servis kullanımı, park yerlerinden park yerlerine ulaşım olarak kullanılabilir. Yüksek özelliklere sahip lüks servis otobüsleri çoğu zaman şirketler tarafından yönetici veya VIP taşımacılığı için kiralanır. Charter otobüsleri turizm ve tanıtım için de kullanılabilir.

Özel otobüsler

Grup taşımacılığına düzenli gereksinimi olan kâr amacı gütmeyen, sosyal veya hayırsever gruplar dışında, polis dahil olmak üzere birçok organizasyon, kendi ihtiyaçları için bir otobüsü kullanmayı ve işletmeyi pratik veya düşük maliyetli bulabilir. Bunlar genellikle pratik olması, vergi oranları ve sürücü ehliyeti sınıfı gibi nedenlerle minibüslerdir, ancak tam boy otobüs olabilirler. Polis akademisi öğrencileri veya izci grupları veya diğer gençlik organizasyonları da kendi otobüslerine sahip olabilirler. Genellikle özel olarak modifiye edilmiş otobüsleri veya başka erişilebilir otobüsleri kullanarak otobüs taşımacılığını finanse etmek ve işletmek için belirli hayır kurumları mevcut olabilir. Bazıları araç almak ve gönüllü sürücüler sağlamak için onların katkılarını kullanmaktadır.

Havalimanı işletmecileri, havalimanının güvenli kısımlarında mürettebat ve yolcu taşımacılığı için özel havaalanı otobüslerinden yararlanırlar. Bazı kamu otoriteleri, polis güçleri ve askeri güçler, artan yolcu korumasını sağlamak için özel bir ihtiyaç olan zırhlı otobüslerden yararlanmaktadır. Birleşik Devletler Gizli Servisi, 2010'da özel korumaya ihtiyaç duyan üst düzey yetkilileri taşımak için iki zırhlı otobüs satın aldı. Polis departmanları polis otobüslerini tutuklu taşımacılığı, görevli memur taşımacılığı gibi çeşitli nedenlerle ve geçici gözaltı tesisleri ve komuta ve kontrol araçları olması sebebiyle kullanmaktadır. Bazı itfaiye departmanları da dönüştürülmüş bir otobüsü geçici karargah olarak kullanırken, soğuk iklimlerde olanlar otobüsü yangın yerlerinde bir barınak olarak kullanırlar. Bu otobüslerin birçoğu eski okul veya servis otobüslerinden dönüştürülür.

Promosyon

Otobüsler genellikle reklamcılık, politik kampanya, halka açık bilgilendirme kampanyaları, halkla ilişkiler veya tanıtım amaçlı olarak kullanılır. Bunlar, servis otobüslerinin geçici charter kiralanması veya geçici ya da daimi olarak, bilhassa ikinci el otobüslerin dönüştürülmesi ve işletilmesi şeklinde olabilir. En uç örnekler arasında, otobüsün süslemelerle veya tente ve teçhizatlarla dönüştürülmesi yer alır. İç mekan teşhir için veya bilgi amaçlı olarak özel ekipman ve / veya sesli görsel cihazlarla donatılabilir.

Otobüs reklamcılığı çoğu zaman iç ve dış reklamlar ve hepsinden önemlisi reklam yayınları olarak birçok form alır. Uygulama çoğu zaman, bir markayı veya ürünü tanıtmak, halka açık büyük  etkinliklerde görünmek ya da kalabalık caddeleri dolaşmak için bir otobüsün özel olarak kiralanması ve kullanılması ile ilgilidir. Otobüs bazen ücretsiz hediyeler dağıtan promosyon personeli ile çalıştırılır. Kampanya otobüsleri, genellikle, farklı alanlarla ilgili belirli bir mesajı sunmak için tasarlanır ve kampanya personelini yerel alanlara ya da toplantılara taşımak için kullanılan bir siyasi kampanya veya başka sosyal farkındalık bilgilendirme kampanyaları için özel olarak dekore edilir. Fuar otobüsleri, örneğin özel şirketler veya silahlı kuvvetler tarafından işe alım kampanyaları gibi amaçlarla fuarlar ve festivaller gibi halka açık etkinliklere gönderilir. Karmaşık şehir planlama önergeleri, halkla istişarede bulunmak amacıyla mobil bir sergi otobüsünde düzenlenebilir.

Dünya çapında otobüsler

Tarihsel olarak, otobüslerin türleri ve özellikleri yerel ihtiyaçlara göre gelişim göstermiştir. Otobüsler, Asya'daki iklim veya Kuzey Amerika'daki otobüslerde yaşanan dağ döngüsü gibi yerel iklime veya yolcu ihtiyaçlarına uygun teknoloji ile donatılmıştır. Dünyada az seri üretimin yapıldığı otobüs türleri, genellikle Malta otobüsü ve Afrika'da kullanılan otobüsler gibi diğer ülkelerden ikinci el olarak tedarik edilmiştir. Küba gibi diğer ülkeler, özel üretilen bir römork otobüsü olan "camellos" (deve otobüsü) ile ithalat kısıtlamaları için yeni çözümler istemişlerdir.

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Mercedes-Benz otobüsleri ve Mitsubishi Fuso gibi Avrupa ve Uzak Doğu'daki üreticiler, daha önce yerel tiplerle hizmet veren otobüslerin kullanımını etkileyen diğer kıtalara doğru genişledi. Dünyadaki otobüs kullanımı, sömürge dernekleri veya ülkeler arasındaki siyasi ittifaklardan da etkilenmektedir. Birkaç Commonwealth (önceden İngiltere'ye bağlı olan devletlerin oluşturduğu birlik) ülkesi İngiltere'nin liderliğini izledi ve İngiliz üreticilerinin otobüslerini tedarik etti ve böylece çift katlı otobüs yaygınlaştı. Birçok Doğu Bloğu ülkesi troleybüs sistemlerini benimsemiştir ve Trolza gibi üreticileri trolleybüslerini diğer dost ülkelere ihraç etmişlerdir. 1930'larda, İtalya, Roma ile Tivoli arasındaki  yoğun yol için seksen sekiz yolcuyu taşıyabilen dünyanın tek üç katlı otobüsünü tasarladı. Üç katlı olmakla kalmayıp üçüncü katta ayrı bir sigara içme alanına sahip olması da benzersizdi.

Dünyanın her ülkesinde bulunan otobüsler, genellikle, zorlu çalışma koşullarına maruz kalan otobüslerin olduğu  birkaç daha az gelişmiş ülkede yaygın olarak görülen, yüksek kat esnek araç temelli tasarımlarla, yerel kara yolu ağının kalitesini yansıtmaktadır. Bununla ilgili olarak nüfus yoğunluğu önemli bir etkiye sahiptir. Japonya ve uzak doğu gibi yoğun kentleşmenin olduğu yerlerde yüksek kapasiteli, çok akslı, uzun ve çoğunlukla iki katlı otobüsler benimsenirken, Güney Amerika ve Çin, hızlı transit sisteminde çok sayıda körükleri olan otobüsler kullanmaktadır.

Otobüs fuarları

Euro Bus Expo, Birmingham'daki İngiltere Ulusal Fuar Merkezi'nde iki yılda bir yapılan bir fuardır. İngiltere'nin otobüs ve hafif demiryolu endüstrisi ticaret birliği olarak Yolcu Taşımacılığı Konfederasyonu'nun  resmi etkinliğidir. Bu üç günlük etkinlik Avrupa ve diğer ülkelerden gelen ziyaretçilere endüstri genelindeki en son model araçları, ürünleri ve servis yeniliklerini birinci elden görme ve tecrübe etme fırsatını sunmaktadır. 

Belçika'nın Kortrijk kentinde yer alan Busworld Kortrijk, Avrupa'nın önde gelen otobüs ticaret fuarıdır. Fuar iki yılda bir gerçekleştirilir. 

Eski otobüslerin kullanımı

Çoğu kamusal veya özel otobüs, bir veya daha fazla operatörle hizmetlerinin sonuna geldiğinde hurda olarak yedek parçaların ayrılması için enkaz toplama alanına gönderilir. Bazı otobüsler, servis otobüsleri olarak çalışmaya devam etmese de ekonomik olmamakla birlikte, işletmeci ya da başka bir kullanıcı tarafından gelir kazançlı nakliye dışında başka amaçlarla kullanılması için bir şekilde dönüştürülür. Eski arabalara ve kamyonlara benzer şekilde otobüsler de genellikle bir pazarlık ya da açık arttırma sürecinden geçebilirler.

Otobüs operatörleri  normal bir servis otobüsünü kullanım dışı bırakmak yerine, eski otobüsleri sürücü eğitimi için kalıcı eğitim otobüsleri olarak kullanmayı ekonomik bulabilirler. Bazı büyük operatörler aynı zamanda eski otobüsleri, çekici kamyon gibi kullanarak çekici otobüs araçlarına dönüştürdü. Bakım personelinin ve tesislerin dış kaynak kullanımı, şirket sağlık ve güvenlik yönetmeliklerindeki artış ve otobüslerin artan ağırlık kaldırma kapasitesi ile şimdi birçok operatör çekme ihtiyaçlarını profesyonel bir araç kurtarma şirketiyle yapmaktadır.

Bazı tarihi otobüsler, turistik çekicilik olarak kullanılarak sabit veya mobil kafelere dönüştürülmüştür. Yemeklerin mobil kantin ve mola odasına dönüştürülen bir catering otobüsünden sağlandığı otobüsler de vardır. Bunlar sıklıkla, film şirketlerinin oyuncularını ve ekibini beslemek için harici çekim yerlerinde ve diğer büyük etkinliklerde personel beslemek için kullanılırken görülür. Bir başka kullanım, yüksek kapasiteli ambulans otobüsü veya mobil komuta merkezi gibi bir acil durum aracı şeklindedir.

Bazı kuruluşlar, uygun oyun alanlarına erişemeyebilecek çocuklara oyun alanı ya da öğrenme ortamı sağlamak için oyun ya da öğrenim otobüsleri alır ve işletirler. Londra'nın eski AEC Routemaster otobüsleri, mobil tiyatro ve moda podyumuna dönüştürülmüştür.

Bazı otobüsler, banger (külüstür araba) yarışlarına girerek yıkıcı bir sonla karşılaşmaktadır. Çok sayıda eski otobüs de, mobil tatil evi ve kampçıya dönüştürülmüştür.

Otobüs koruma

Hurdaya atılmak veya diğer kullanımlar için dönüştürülmek yerine bazen eski otobüsler korunmak üzere kaydedilir. Bu; bireyler, gönüllü koruma grupları veya hayırsever gruplar, müzeler veya bazen operatörlerin kendileri tarafından miras filosunun bir parçası olarak yapılabilir. Bu otobüslerin orijinal durumuna getirilmesi için genellikle bir dereceye kadar restorasyona uğraması gerekmektedir. Böylece otobüsün kimliğine kavuşacak, iç ikaz sistemleri ve donanımları gibi diğer ayrıntılar otobüsün gerçek tarihindeki belirli bir zamana kadar otantik olacak şekilde restore edilmiş olacaktır. Korunan bazı otobüsler büyük bir terkedilmişlik durumundan kurtulurken diğerleri ise onlarla birlikte nadiren korunmaya girerler. Diğer tarihi araçlarda olduğu gibi, pek çok korunmuş otobüs, ya ulaşım müzelerinin koleksiyonlarının bir parçası olan çalışma statüsünde ya da statik durumda bulunmaktadır. Çalışan otobüsler genellikle mitinglerde ve etkinliklerde sergilenecektir  ve bunlar aynı zamanda charter otobüsleri olarak da kullanılmaktadır. Birçok korunmuş otobüs oldukça yaşlı hatta eski durumda olsa da, bazı durumlarda bir otobüs türündeki nispeten yeni örnekler restorasyona girebilir. Hizmet içi örnekler diğer operatörler tarafından hala kullanılmaktadır. Bu, genellikle, tek bir kişinin çalışması veya alçak zemin teknolojisine geçilmesi gibi bazı tasarım veya işletim pratiği değişiklikleri gerçekleştiğinde bazı otobüslerin hala nispeten yeni olsa da gereksiz hale gelmesi durumunda olur.

Demir yolu araçları olarak tadilat

Yolcu trenleri olarak dönüştürülecek uygun otobüsler öncelikle okul otobüsleri, fabrika otobüsleri, etkinlik otobüsleri, askeri otobüsler ve polis otobüsleri olarak kullanılan otobüslerdir. Mercedes-Benz ve Setra gibi Alman üreticileri tarafından üretilen otobüsler, demir yolu araçları olarak dönüştürülemez. Başka türden otobüsler ve motorlu taşıtlar, Pakistan'daki demir yolu hatları boyunca seyahat etme iznine sahip değildir.

Menşei ülke

Otobüsler Japonya, Çin, Güney Kore, İsveç ve diğer ülkeler gibi birçok farklı ülkede üretilmektedir. Sağdan direksiyonlu otobüsler ancak motorlu taşıt sürücülerinin yolun sağında sürdüğü ülkelerde kullanmak için demir yolu araçları olarak dönüştürülebilir ve soldan direksiyonlu otobüsler yalnızca motorlu taşıt sürücülerinin yolun sol tarafını kullandığı ülkelerde demir yolu araçları olarak dönüştürülebilir.