Modern Sanat
Modern sanat nedir?
Modern sanat, kabaca 1860 - 1970 yılları arasındaki sanat eserleri ve bu dönemlerdeki sanat tarzı ve felsefesine atıfta bulunulan, sanat çağıdır. Kavram genel olarak geleneksel sanat anlayışının bir kenara bırakılarak, yeni bir ruh katılarak yapılan sanat ile ilişkilendirilir. Çağdaş sanatçılar maddenin doğası üzerine, yeni fikirlerle sanatın işlevselliği üzerine farklı bir bakış açısı geliştirmişlerdir. Geleneksel sanat anlayışındaki dar kalıpların aksine, soyut kavramına eğilim çağdaş sanatın karakteristik özelliği olmuştur. Daha güncel sanat akımları ise çağdaş sanat veya post-modern sanat olarak adlandırılmaktadır.
Modern sanat, Vincent van Gogh, Paul Cézanne, Paul Gauguin, Georges Seurat ve Henri de Toulouse-Lautrec gibi çağdaş sanatın gelişmesine büyük katkı sağlayan ressamlar ile başlar. 20. yüzyılın başında Henri Matisse ve kübizm öncülerinden Georges Braque, André Derain, Raoul Dufy, Jean Metzinger ve Maurice de Vlaminck dahil olmak üzere birkaç genç sanatçı, "müthiş", çok renkli, etkileyici manzara tabloları ve simgesel resimlerle, Paris sanat dünyasında devrim yaparak, eleştirmenlerin Fovizm dedikleri akımı yarattılar. Matisse'nin 'The Dance' (dans) adlı tablosunun her iki versiyonu kendi kariyerinde ve modern resmin gelişiminde dönüm noktası olmuştur. Eser Matisse'nin ilk çağ sanatlarına hayran kaldığı ilk zamanları yansıtıyordu: Soğuk mavi-yeşil arka plan rengine kontrast yaratan nü dansçıların yineleyen ritmi duygusal özgürlüğü ve hazzı ifade ediyordu.
Toulouse-Lautrec, Gauguin ve 19. yüzyılın son dönemindeki yenilikçilerden etkilenen Pablo Picasso, Cézanne'ın doğanın tüm tasvirinin üç boyuta (küp, küre ve koni) indirgenebileceği fikrine dayanarak, ilk kübist tablolarını yapmıştır. 1907'de Les Demoiselles d'Avignon adlı tablosu ile Picasso, vahşice boyanmış ve yüzlerinde Afrika kabilelerini andıran maskeleri ile duran beş fahişeyle beraber bir genelev sahnesini tasvir ederek, yeni bir radikal resim türünü ve kendine özgü kübist tarzı ortaya çıkarmıştır. Analitik kübizm Picasso ve Georges Braque tarafından ortaklaşa geliştirilmiş ve 1908 ile 1912' yılları arasında Paris'te yapılan Violin (Keman) ve Candlestick (Şamdan) eserleri ile örneklenmiştir. Kübizmin ilk uygulandığı akım olan analitik kübizmden sonra ortaya çıkan sentetik kübizm akımı 1920'lere kadar, Braque, Picasso, Fernand Léger, Juan Gris, Albert Gleizes, Marcel Duchamp ve diğer birkaç sanatçı tarafından uygulanmıştır. Sentetik kübizmin karakteristik özellikleri; farklı dokuların, yüzeylerin, kolaj unsurlarının, papier collé (kağıtlarla kolaj) ve çok farklı objelerin iç içe girip birleşmesidir.
Modern sanat kavramı modernizm ile yakından ilişkilidir.
Modern sanat tarihi
19. yüzyıl modern sanatı
Modern heykeltraşlık ve mimarinin 19. yüzyılın sonunda ortaya çıktığı düşünülse de modern resim sanatının başlangıcı daha öncelere dayanır. Belki de modern sanatın doğuşu olarak kabul edilen tarih, Édouard Manet'in Paris'teki Refusés salonunda sergilediği 'Le déjeuner sur l'herbe' adlı tablosudur (1863). Önerilen farklı tarihler arasında 1855 ( Gustave Courbet'in The Artist's Studio - Sanatçının Çalışma Odası adlı tablosunu sergilediği sene) ve 1784 (Jacques-Louis David The Oath of the Horatii - Horatii'nin Yemini adlı tablosunu tamamladığı sene) gelmektedir.
Sanat tarihçisi H. Harvard Arnason'ın sözleriyle: "Bu tarihlerin her biri modern sanatın gelişimi için büyük önem taşıyor ancak hiçbiri kesin olarak yeni bir akım meydana getirmemiştir. Yüz yıllık bir süreç içerisinde aşamalı bir başkalaşım meydana gelmiştir."
Çağdaş sanatı hazırlayan aşamalar Aydınlanma çağına ve hatta 17. yüzyıla kadar dayandırılabilir. Önemli çağdaş sanat eleştirmenlerinden Clement Greenberg, Immanuel Kant'tan 'gerçek modernizmin öncüsü' olarak bahseder fakat aynı zamanda şu konuya açıklık getirir: ''Aydınlanma Çağı dışarıdan eleştirilmiştir, Modernizm içeriden eleştirir''. 1789 Fransız Devrimi, şiddetli siyasi ve sosyal çatışmalara alışmış olan halkın yüzyıllardan beri neredeyse sorgu sualsiz kabul ettiği tezler ve yapının kökünü kurutmuştur. Tarihçi Ernst Gombrich'in tanımıyla ''Duvar kağıdı deseni seçer gibi, insanların kendi binalarının modelini seçmelerine yol açan bireysel farkındalık'' olarak adlandırılan bir görüşün doğuşuna yol açmıştır.
Modern sanatın öncüleri Romantikler, Realistler ve İzlenimcilik savunucularıdır. 19. yüzyılın sonlarına doğru modern sanatta etkisi olan akımlar da ortaya çıkmaya başlamıştır: Art izlenimcilik ve Sembolizm.
Bu akımlar üzerindeki etkiler, özellikle Japon baskı ressamlığı gibi, doğunun dekoratif sanatını orta çıkaran olgulardan, Turner Delacroix'in hayatı tasvir ederken başvurduğu gerçekçilik arayışı ile renklendirme yöntemlerine dair ( Jean-François Millet'in tablolarında görüldüğü üzere) buluşlarına kadar, çeşitlilik göstermektedir. Gerçekçiliğin savunucuları, sivil ve resmi makamlar tarafından benimsenen geleneklere bağlı akademik sanat idealizminin karşısında durmuşlardır. Zamanın en başarılı sanatçıları bir birliğe bağlı olarak ya da bireysel sergilerini açarak çalışmışlardır. Devlet destekli yasal ressamlar birliği oluşturulmuş ve düzenli olarak güzel sanatlar ve dekoratif sanatlar sergileri açılmıştır.
İzlenimcilik taraftarları, insanların nesneleri değil yalnızca yansıttıkları ışığı gördüğünü ve bu nedenle ressamların stüdyolardan ziyade doğal ışıkta (en plein air) çalışmalarının ve ışığın etkilerini tuval üzerine aktarmalarının gerekli olduğunu savunmuştur. İzlenimci sanatçılar 'Anonim Ressamlar, Heykeltraşlar ve Oymacılar Birliği'ni kurmuş; gerilimli ortama rağmen bir dizi bağımsız sergi düzenlemişlerdir. Bu tarz farklı ülkelerdeki sanatçılar tarafından, ulusal tarzlara bir alternatif olarak benimsenmiştir. Bu faktörlerden dolayı bir 'akım'olduğu görüşü ortaya çıkmıştır. Bu özellikler sanatın modern çağında da sanat akımları tarafından tekrar edilecektir (Sanatla iç içe çalışma metodunun gelişmesi, özendirici üretkenliğe sahip bir akımın oluşturulması ve uluslararası kabul görmesi).
20. yüzyıl modern sanatı
20. yüzyılın ilk on yılında filizlenen akımlar arasında Fovizm, Kübizm, Dışavurumculuk ve Fütürizm vardır.
1910 ile I. Dünya Savaşı'nın sona erdiği yıllar arasında ve kübizmin altın çağından sonra Paris'te çeşitli akımlar ortaya çıkmıştır.
Giorgio de Chirico Temmuz 1911'de Paris'e kardeşi Andrea'nın (şair ve ressam olarak tanınan Alberto Savinio) yanına taşınır. Kardeşinin aracılığıyla Salon d'Automne (Kış Salonu) jüri üyelerinden Pierre Laprade ile tanışır ve büyüleyici üç eserini sergiler: Kahinin Bilmecesi, Bir Akşam Gizemi ve kendi portresi. 1913'te Salon des Indépendants ve Salon d’Automne'de eserlerini sergiler ve Pablo Picasso, Guillaume Apollinaire ve birkaç değişik sanatçının dikkatini çeker. İlgi uyandıran, gizemli eserleri Sürrealizm akımının ilk örnekleri olarak kabul edilir. De Chirico'nun Song of Love ( Aşk Şarkısı, 1914) adlı en ünlü eseri sürrealist yaklaşımın ilk örneklerindendir. André Breton'un Sürrealizmi 1924'te buluşundan on sene önce yapılmıştır.
Birinci Dünya Savaşı, bu döneme son vermiş ancak, Marcel Duchamp'ın eserlerinde ve Sürrealizm akımında olduğu gibi, Dadaizm gibi savaş karşıtı akımların doğuşuna işaret etmiştir. De Stijl ve Bauhaus gibi sanatçı grupları, sanat, mimari, tasarım ve sanat eğitimi arasındaki bağları ön plana çıkaran yeni fikir akımlarını ortaya çıkarmıştır.
Modern sanatın Amerika' da ortaya çıkışı, 1913'te Armory Show ve I. Dünya Savaşı sırasında ABD'ye göç eden Avrupalı sanatçılar sayesindedir.
II. Dünya Savaşı'ndan sonra modern sanat
ABD II. Dünya savaşının hemen ardından yeni sanat akımlarının odak noktası haline gelmiştir. 1950'ler ve 1960'lar, Soyut Dışavurumculuk, Renkli resim sanatı, Pop sanatı, Op sanatı, Keskin kenarlı resim, Minimal sanat, Lirik Soyutlama, Fluxus, Happening (Doğaçlama), Video sanatı, Postminimalizm, Fotorealizm ve diğer çeşitli akımların ortaya çıkışına sahne olmuştur. 1960'ların sonu ve 1970'lerde, Arazi sanatı, Performans sanatı, Kavramsal sanat ve diğer yeni türler kuratör ve eleştirmenlerin ilgisini çekerek basında yer bulmuştur. Büyük çapta sergi salonları yaygınlaşmıştır.
1970'lerin sonunda, kültür eleştirmenleri "resim sanatının sonu" (Douglas Crimp'in 1981'de yazdığı kışkırtıcı bir denemenin başlığı) olgusunu konuşmaya başladığında, video sanatı gibi teknolojik eserler üzerine deneyimlerde bulunan sanatçıların çoğalmasıyla beraber, yeni medya sanatı başlıca bir kategori haline geldi. 1980'ler ve 1990'larda, simgesel resim sanatının canlılık kazanması ve yeni dışavurumculuk akımının doğuşu, resim sanatının eski önemini geri kazandığının kanıtıdır.
20. yüzyılın sonlarına doğru, bir dizi sanatçı ve mimar, "modern" fikrini sorgulamaya başlamış özgün Postmodern eserler ortaya çıkarmışlardır.
Modern sanat akımları ve sanatçıları
(Kronolojik sıralamaya göre sanat temsilcileri.)
19. yüzyıl modern sanat akımları
Romantizm ve Romantik Akım - Francisco de Goya, JMW Turner, Eugène Delacroix
Gerçekçilik - Gustave Courbet, Camille Corot, Jean-François Millet, Rosa Bonheur
Macchiaioli Akımı- Giovanni Fattori, Silvestro Lega, Telemaco Signorini
İzlenimcilik- Frédéric Bazille, Gustave Caillebotte, Mary Cassatt, Edgar Degas, Armand Guillaumin, Édouard Manet, Claude Monet, Berthe Morisot, Pierre-Auguste Renoir, Camille Pissarro, Alfred Sisley
Post-izlenimcilik - Georges Seurat, Paul Cézanne, Paul Gauguin, Vincent van Gogh, Henri de Toulouse-Lautrec, Henri Rousseau, Henri-Jean Guillaume Martin, Albert Lebourg, Robert Antoine Pinchon
Sembolizm - Gustave Moreau, Odilon Redon, Edvard Munch, James Whistler, James Ensor
Les Nabis - Pierre Bonnard, Édouard Vuillard, Félix Vallotton, Maurice Denis, Paul Serusier
Art Nouveau ve türleri- Jugendstil, Modern Stil, Modernizm - Aubrey Beardsley, Alphonse Mucha, Gustav Klimt,
Art Nouveau mimarisi ve tasarımı - Antoni Gaudí, Otto Wagner, Wiener Werkstätte, Josef Hoffmann, Adolf Loos, Koloman Moser
Noktacılık - Georges Seurat, Paul Signac, Maximilien Luce, Henri-Edmond Cross
Divisionism (Kümeleşme, Bölünme) - Gaetano Previati, Giovanni Segantini, Pellizza da Volpedo
İlk Yenilikçi heykeltraşlar - Aristide Maillol, Auguste Rodin
20. yüzyıl modern sanat akımları
Soyut sanat - Francis Picabia, Wassily Kandinsky, František Kupka, Robert Delaunay, Léopold Survage, Piet Mondrian
Fovizm - André Derain, Henri Matisse, Maurice de Vlaminck, Georges Braque, Kees van Dongen
Dışavurumculuk ve türevleri - Die Brücke, Der Blaue Reiter - Ernst Ludwig Kirchner, Wassily Kandinsky, Franz Marc, Egon Schiele, Oskar Kokoschka, Emil Nolde, Axel Törneman, Karl Schmidt-Rottluff, Max Pechstein
Fütürizm - Giacomo Balla, Umberto Boccioni, Carlo Carrà, Gino Severini, Natalia Goncharova, Mikhail Larionov
Kübizm - Pablo Picasso, Georges Braque, Jean Metzinger, Albert Gleizes, Fernand Léger, Robert Delaunay, Henri Le Fauconnier, Marcel Duchamp, Jacques Villon, Francis Picabia, Juan Gris
Heykeltraşlık - Constantin Brancusi, Joseph Csaky, Alexander Archipenko, Raymond Duchamp-Villon, Jacques Lipchitz, Ossip Zadkine, Henri Laurens, Elie Nadelman, Chaim Gross, Chana Orloff, Jacob Epstein, Gustave Miklos
Orphizm - Robert Delaunay, Sonia Delaunay, František Kupka
Fotoğrafçılık - Pictorializm, Orijinal Fotoğrafçılık
Süprematizm - Kazimir Malevich, Alexander Rodchenko, El Lissitzky
Synchromizm - Stanton MacDonald-Wright, Morgan Russell
Vorticizm - Wyndham Lewis
Dadaizm - Jean Arp, Marcel Duchamp, Max Ernst, Francis Picabia, Kurt Schwitters
I. Dünya Savaşı'dan II. Dünya Savaşı'na kadar olan dönem
Metafizik Sanat- Giorgio de Chirico, Carlo Carrà, Giorgio Morandi
De Stijl - Theo van Doesburg, Piet Mondrian
Dışavurumculuk - Egon Schiele, Amedeo Modigliani, Chaim Soutine
Yeni Nesnellik - Max Beckmann, Otto Dix, George Grosz
Figüratif resim - Henri Matisse, Pierre Bonnard
Amerikan Modernizmi - Stuart Davis, Arthur G. Dove, Marsden Hartley, Georgia O'Keeffe
Oluşturmacılık - Naum Gabo, Gustav Klutsis, Lozzo Moholy-Nagy, El Lissitzky, Kasimir Malevich, Vadim Meller, Alexander Rodchenko, Vladimir Tatlin
Sürrealizm - Marc Chagall, René Magritte, Jean Arp, Salvador Dalí, Max Ernst, Giorgio de Chirico, André Masson, Joan Miró
Bauhaus - Wassily Kandinsky, Paul Klee, Josef Albers
Heykeltraşlık - Alexander Calder, Alberto Giacometti, Gaston Lachaise, Henry Moore, Pablo Picasso, Julio Gonzalez
İskoç Renkçileri - Francis Cadell, Samuel Peploe, Leslie Hunter, John Duncan Fergusson
Süprematizm - Kazimir Malevich, Aleksandra Ekster, Olga Rozanova, Nadezhda Udaltsova, Ivan Kliun, Lyubov Popova, Nikolai Suetin, Nina Genke Meller, Ivan Puni, Ksenia Boguslavskaya
Doğruculuk (Kesinlik) - Charles Sheeler, Charles Demuth
II. Dünya Savaşı'ndan sonra modern sanat
Betimsel Sanatçılar- Bernard Buffet, Jean Carzou, Maurice Boitel, Daniel du Janerand, Claude-Max Lochu
Heykeltraşlık - Henry Moore, David Smith, Tony Smith, Alexander Calder, Isamu Noguchi, Alberto Giacometti, Sir Anthony Caro, Jean Dubuffet, Isaac Witkin, René Iché, Marino Marini, Louise Nevelson, Albert Vrana
Soyut Dışavurumculuk- Willem de Kooning, Jackson Pollock, Hans Hofmann, Franz Kline, Robert Motherwell, Clyfford Yine, Lee Krasner, Joan Mitchell
Amerikalı Soyut Sanatçılar - Ilya Bolotowsky, Ibram Lassaw, Reklam Reinhardt, Josef Albers, Burgoyne Diller
Art Brut - Adolf Wölfli, Ağustos Natterer, Ferdinand Cheval, Madge Gill, Paul Salvator Goldengreen
Arte Povera - Jannis Kounellis, Luciano Fabro, Mario Merz, Piero Manzoni, Alighiero Boetti
Renkli resim sanatı - Barnett Newman, Mark Rothko, Adolph Gottlieb, Sam Francis, Morris Louis, Kenneth Noland, Jules Olitski, Helen Frankenthaler
Taşizm - Jean Dubuffet, Pierre Soulages, Hans Hartung, Ludwig Merwart
COBRA Akımı- Pierre Alechinsky, Karel Appel, Asger Jorn
De-collage Akımı - Wolf Vostell, Mimmo Rotella
Neo-Dada Akımı - Robert Rauschenberg, Jasper Johns, John Chamberlain, Joseph Beuys, Lee Bontecou, Edward Kienholz
Figüratif Dışavurumculuk - Larry Rivers, Grace Hartigan, Elaine de Kooning, Robert De Niro, Sr., Lester Johnson, George McNeil, Earle M. Pilgrim, Jan Müller, Robert Beauchamp, Bob Thompson
Fluxus - George Maciunas, Joseph Beuys, Wolf Vostell, Nam June Paik, Daniel Spoerri, Dieter Roth, Carolee Schneeman, Alison Knowles, Charlotte Moorman, Dick Higgins
Happening (Doğaçlama) - Allan Kaprow, Joseph Beuys, Wolf Vostell, Claes Oldenburg, Jim Dine, Red Grooms, Nam Haziran Paik, Charlotte Moorman, Robert Whitman, Yoko Ono
Dau-al-Set - Barselona'da şair / sanatçı Joan Brossa tarafından kuruldu, - Antoni Tàpies
Grupo El Paso - Madrid'de sanatçılar Antonio Saura, Pablo Serrano tarafından kuruldu
Geometrik soyutlama - Wassily Kandinsky, Kazimir Malevich, Nadir Afonso, Manlio Rho, Mario Radice, Mino Argento
Keskin kenar resim akımı- John McLaughlin, Ellsworth Kelly, Frank Stella, Al Held, Ronald Davis
Kinetik sanat - George Rickey, Getulio Alviani
Arazi sanatı - Christo, Richard Long, Robert Smithson, Michael Heizer
Les Automatistes - Claude Gauvreau, Jean-Paul Riopelle, Pierre Gauvreau, Fernand Leduc, Jean-Paul Mousseau, Marcelle Ferron
Minimal sanat - Sol LeWitt, Donald Judd, Dan Flavin, Richard Serra, Agnes Martin
Postminimalizm - Eva Hesse, Bruce Nauman, Lynda Benglis
Lirik Soyutlama - Ronnie Landfield, Sam Gilliam, Larry Zox, Dan Christensen, Natvar Bhavsar, Larry Poons
Neo-figüratif sanatı - Fernando Botero, Antonio Berni
Yeni Dışavurumculuk - Georg Baselitz, Anselm Kiefer, Jörg Immendorff, Jean-Michel Basquiat
Transavanguardia - Francesco Clemente, Mimmo Paladino, Sandro Chia, Enzo Cucchi
Figürasyon libre (özgür betimleme) - Hervé Di Rosa, François Boisrond, Robert Combas
Yeni gerçekçilik - Yves Klein, Pierre Restany, Arman
Op sanatı - Victor Vasarely, Bridget Riley, Richard Anuszkiewicz, Jeffrey Steele
Sanat çevresinden olmayanların sanat akımı - Howard Finster, Büyükanne Musa, Bob Justin
Fotorealizm - Audrey Flack, Chuck Close, Duane Hanson, Richard Estes, Malcolm Morley
Pop sanatı - Richard Hamilton, Robert Indiana, Jasper Johns, Roy Lichtenstein, Robert Rauschenberg, Andy Warhol, Ed Ruscha, David Hockney
Savaş sonrası Avrupa figüratif ressamlık - Lucian Freud, Francis Bacon, Frank Auerbach, Gerhard Richter
Yeni Avrupa Resim sanatı - Luc Tuymans, Marlene Dumas, Neo Rauch, Bracha Ettinger, Michaël Borremans, Chris Ofili
Biçimli Tuval Sanatı - Frank Stella, Kenneth Noland, Ron Davis, Robert Mangold.
Sovyet sanatı - Aleksandr Deyneka, Aleksandr Gerasimov, Ilya Kabakov, Komar & Melamid, Alexandr Zhdanov, Leonid Sokov
Spatializm - Lucio Fontana
Video sanatı - Nam Haziran Paik, Wolf Vostell, Joseph Beuys, Bill Viola
Görsel sanatlar - Ernst Fuchs, Paul Laffoley, Michael Bowen