Mesud Barzani

Mesud Barzani kimdir?

Mesud Barzani (Kürtçe: 16 Ağustos 1946'da doğan مەسعوود بارزانی veya Mesûd Barzanî) 2005'de göreve başlamış, Irak Kürdistan Bölgesi'nin başkanlığını yapmış Kürt siyasetçidir. Ancak, Barzani'nin makamı 19 Ağustos 2015'ten sonra görev süresinin dolmasıyla tartışmalara yol açmıştır. Kendisi aynı zamanda 1979'dan bu yana Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) genel başkanıdır.

Mesud Barzani, 1979'da KDP'nin lideri olan babası Kürt milliyetçisi lider Mustafa Barzani'nin yerine geçti. İdris'in ölümüne kadar kardeşi İdris Barzani ile yakın işbirliği içinde olan Barzani ve diğer çeşitli Kürt grupları, Bağdat'ta Irak hükümetinin güçleriyle İran-Irak Savaş'ında karşı karşıya geldi. Bu sürenin büyük bölümünde Kürt liderliği İran'a sürgüne gönderildi.

Barzani, kısa ömürlü Mahabad Cumhuriyeti döneminde İran Kürdistanı'nda doğmuştur.

Mesud Barzani hayatı

Saddam Hüseyin'in Körfez Savaşı (1991) ve Huzuru Temin Harekâtı'ndaki yenilgisinin önemli bir sonucu, Kürtlerin Irak Kürdistanı ve "Güney Kürdistan" olarak bilinen Kuzey Irak'taki geleneksel anavatanları üzerinde kesin hakimiyet sağlamasıydı. Özerk bölgenin kurulmasından sadece birkaç ay sonra, 1992 yılında serbest seçimler yapıldı (Irak'ta bir ilk). Barzani'nin KDP ve Jalal Talabani liderliğindeki Kürdistan Yurtsever Birliği (KYB) gibi iki ana Kürt partisi oyları paylaştı ve akabinde hükümet bakanlıklarını eşit olarak bölüştü. Ancak Mayıs 1994'te KYB ve KDP'nin Peşmergeleri arasında savaş çıktı. Barzani, 31 Ağustos 1996'da Saddam Hüseyin rejimine İran'dan yardım alan KYB ile mücadelesine yardım etme çağrısında bulundu. KDP Irak ordusunun yardımı ile KYB'yi Irak Kürdistanı'nın büyük kentlerinden sürdü. KYB zamanla Süleymaniye'yi ve Erbil şehrinin bir bölümünü yeniden gruplandırdı ve geri aldı. İç savaşa son verilmesi 1998 yılında Washington Barış Anlaşması'nda sağlandı ve Kürt bölgeleri kuzeybatıda KDP ve güneydoğuda KYB olarak ayrıldı. 2003 yılında Irak'ın işgalinden sonra, KDP ve KYB tedricen birleşik bir bölgesel hükümet kurdu. Barzani Irak Hükümet Konseyi'nin üyesi oldu ve Nisan 2004'te konseyin başkanlığını yaptı. Haziran 2005'te Irak Kürdistan Parlamentosu tarafından Kürdistan Bölgesel Yönetim Başkan'ı seçildi.

Barzani başkanlığı süresince yeni oluşan demokrasisini geliştirmek, ittifakları güçlendirmek ve karar verme sürecini iyileştirmek için Kürdistan Bölgesi'nde çeşitli kurumlar kurdu. Ocak 2007'de Başkan Vekili (Kosrat Rasul Ali), Kürdistan Millet Meclisi Başkan Vekili, Başbakan, Başbakan Yardımcısı, Kürdistan Bölgesi Genel Kurmay Başkanlığı'ndan oluşan Kürdistan Başkanlık Konseyi'ni kurdu.

Şubat 2011'de Barzani, bölgede barış, istikrar ve dini hoşgörüyü sağlamadaki rolünden dolayı İtalyan Atlantik Komitesi ve NATO Parlamenter Asamblesi İtalyan Grubu tarafından Atlantik Ödülü'ne layık görüldü. Papa XVI. Benedictus aynı ziyarette Barzani'yi kabul etti ve ülkeyi terk eden Hristiyanlara sığınma yardımı ve destekte bulunmasından dolayı Başkan'a övgüde bulundu. Atlantik Ödülü, bölgedeki barış, istikrar ve dini hoşgörüyü geliştirme konusundaki rolleri nedeniyle her yıl tanınmış uluslararası figürlere verilmektedir.

Mesud Barzani Kürdistan Bölgesi Başkanı olarak birçok ülkede resmi ziyaretler yaptı: Beyaz Saray'da ABD Başkanı George W. Bush ile (25 Ekim 2005), Downing Street'de İngiltere Başbakanı Tony Blair ile (31 Ekim 2005), Vatikan'da Papa ile (14 Kasım 2005), Roma'da İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi ile (13 Kasım 2005), Riyad'da Suudi Arabistan Kralı Abdullah ile (13 Mart 2007) ve Amman'da Ürdün Kralı Abdullah ile (19 Mart 2007).

Temmuz 2009'da, Kürdistan Bölgesel Yönetimi başkanlığı için doğrudan yapılan ilk seçimlerde, Mesut Barzani oyların %69,6'sını toplayarak yeniden başkan seçildi. Seçimleri uluslararası gözlemciler ve Irak Seçim Komisyonu yakından takip etti. Ağustos 2013'te, 8 yıllık döneminin sona ermesinin ardından, parlamento başkanlığını iki yıl daha uzattı ve bu iki yıl sonrasında bile başkanlığını devam ettirdi.

Mesud Barzani bağımsızlık talepleri ve IŞİD'e (Irak Şam İslam Devleti) karşı mücadele sürecini ustaca idare etmesi nedeniyle 2014 Time Dergisi'nin Yılın Kişisi ödülünün 8 adayından biri olarak gösterildi.

2017'de işsizlik oranı yüzde 20'nin üstünde ve Kürdistan Bölgesi'ndeki insanların yüzde 30'u yoksulluk sınırının altında yaşıyor. Buna karşılık, Kürdistan Bölgesi'nde serveti bir milyon doları aşan 8.839 iş adamı bulunuyor.

KDP, özel hastaneler için herhangi bir düzenleme yapmadan sağlık sektörünü özelleştirmeye çalıştı. Ocak 2017'de Barzani, KRH'nin sağlık sisteminin özelleştirileceğini açıkça belirtti ancak Irak Anayasası'na göre, Irak'taki sağlık hizmeti ücretsiz ve doğuştan gelen bir haktır.

Mesud Barzani'ye eleştiriler

Barzani ailesi üyelerinin Irak Kürdistanı'nda birkaç milyar dolar brüt bir değeri olan çok sayıda ticari işletmeye sahip olduğu iddia ediliyor ancak Masoud Barzani'nin böyle bir mal varlığı olduğuna dair herhangi bir kanıt yoktur. Hem KDP-Barzanilere hem de KYB-Talabanilere karşı yolsuzluk suçlamaları, Kürt kaynaklar ve Michael Rubin gibi uluslararası gözlemciler tarafından sık sık dile getirilse de Başkan Barzani birçok kez herhangi bir ticari işletmenin sahibi olmadığını belirtti.

Bölgedeki mali şeffaflığın yetersizliği, hem suçlamaları arttırmakta hem de vazifeyi suistimal edildiğine dair delil bulma çabalarını engellemektedir. Temmuz 2010'da muhalefet gazetesi Rozhnama, yasadışı petrol kaçakçılığından büyük paralar kazanan Barzani liderliğindeki KDP'yi suçlamıştır.

2010 Mayıs ayında gazeteci Sardasht Osman, Barzani ailesini eleştirdikten sonra öldürüldü. Aralık 2005'te, Avusturya vatandaşlığına sahip bir Kürt hukukçu olan Kamal Kadir, Barzani hükümetini ve ailesini eleştiren bir dizi makale yazdığı için Irak Kürdistanı'nda tutuklanmıştı. İftira suçlamasıyla yargılandı ve otuz yıl hapis cezasına çarptırıldı. Uluslararası Af Örgütü, Sınır Tanımayan Gazeteciler ve Avusturya hükümetinin uluslararası baskısı sonrasında 2006 yılında serbest bırakıldı.

Barzani'nin özel hayatı

Barzani, Mahabad Cumhuriyeti döneminde İran, Mahabad'da doğdu. Beş oğlu (birisi Masrour Barzani) ve üç kızı var. Sirwan Barzani, onun yeğenidir.

Bağımsızlık referandumunun ilan edilmesi

7 Haziran 2017'de Barzani, Irak kuzey bölgesinin 25 Eylül 2017'de bağımsızlık referandumu düzenleyeceğini duyurdu. Referandumun ertesi günü 26 Eylül 2017'de, bağımsızlık arayışında başarılı olduklarını ve komşu ülkeleri gelecekte diyaloğa açık olmaya çağırdıklarını söyledi.