Menisküs
Menisküs nedir?
Anatomide menisküs, bir eklem diskinin karşı tarafında bağlantı boşluğunu bölen hilal biçimli bir fibrokartilajinöz (kıkırdak doku) yapıdır. İnsanlarda diz, bilek, akromioklaviküler (omuz başı eklemi), sternoklaviküler , (omuz kaburga arası bağlantı eklemi) ve temporomandibular (çene kafatası bağlantı eklemi) eklemlerde bulunur. Genellikle, 'menisküs' terimi, ya yanal veya orta menisküs için dizin kıkırdağına atıfta bulunur. Her ikisi de germe ve bükme geçirdiğinde dizin yapısal bütünlüğünü sağlayan kıkırdak dokulardır. Menisküs, yarım ay hilal şekline atıfla "yarı ay" kıkırdak olarak da bilinir.
Menisküslerin yapısı
Diz menisküsleri, alt bacak (tibia) ve uyluk (femur) arasındaki diz eklemindeki sürtünmeyi dağıtmak için kullanılan iki fibrokartilajinöz (Kıkırdak) doku pedidir. Tibia ile eklemli olarak, üst kısımda ''Concave'' (çukur= içe bombeli) ve alt tarafta düzdürler. Tibia kondilleri (interkondiloid fossa) arasındaki küçük çöküntülere (fossae) bağlanırlar ve merkeze doğru birbirlerine temas etmeden, ince kabuk şeklinde daralırlar. Menisküsün kan akımı çevreden (dış) merkez menisküse doğrudur. Kan akımı yaşla birlikte azalır ve merkezi menisküs yetişkinlikle avascular (kemiklerin kanlanması sonucu dokunun bozulması) olur, bu da iyileşme oranlarının çok düşük olmasına neden olur.
Menisküs'ün görevi
Menisküs, vücudun ağırlığını dağıtmak ve hareket sırasında sürtünmeyi azaltmak için vazife görür. Femur ve tibia kondilleri bir noktada [fleksiyon (esneme) ve extension (uzama) sırasında değişir buluştuğundan, menisküs vücut ağırlığının yükünü dağıtmaktadır. Kemik dokusundan yapılmış ve esasen yakınındaki tendonu (kas kemik bağı) korumak ve mekanik etkisini artırmak işlevine sahip olan sesamoid (Boğumlu) kemiklerden farklıdır.
Menisküs yırtığı
Spor ve ortopedi alanında, insanlar bazen "yırtık kıkırdak" dan söz ederler ve aslında menisküslerden birinin yaralanmasına atıfta bulunurlar. İki genel menisküs yaralanması şekli vardır; bunlar çoğunlukla travma sonucu ortaya çıkan ağır yırtıklar, spor yaralanması ve süreğen veya aşınma-yıpranma tipli yırtıklardır. Ağır yırtıklar birçok farklı şekle (dikey, yatay, radyal, eğik, karmaşık) ve boyutlara sahiptir. Nadiren kendi başlarına iyileştiklerinden, ancak hastanın yaşına bağlı cerrahi onarımlarla tedavi edilirler. Süreğen yırtıklar, iğneli veya iğnesiz fizik tedavi ve iltihap önleyici ilaçlarla semptomatik (etkileri ortadan kaldıran) olarak tedavi edilir. Eğer yırtığı devam edip ağrı, şişme veya diz işlevsizliğine neden oluyorsa, yırtık cerrahi olarak çıkarılabilir veya onarılabilir. ''Unhappy Triad (Mutsuz Üçlü)" yaygın şekilde, birlikte oluşan ve orta menisküste meydana gelen diz sakatlıklarıdır.
Ameliyatsız menisküs tedavisi
Cerrahi olmayan tedavi, cerrahi onarıma uygun görünmeyen daha küçük veya kronik bir yırtık için ilk tedavi olarak kabul edilir. Hareket değişimi, güçlendirme ve hareket kabiliyeti için fizik tedavi, elektro-akupunkturdan oluşur.
Menisküs ameliyatı
Menisküsün iki ameliyatı en yaygın olanıdır. Yırtık tipine ve konumuna, hastanın yaşı ve hekim tercihine bağlı olarak, yaralı menisküs genellikle kısmen veya tamamen (meniskektomi ile) tamir edilir veya çıkarılır. Her birinin avantajı ve dezavantajı vardır. Birçok araştırma, menisküsün bir amaca hizmet ettiğini ve bu nedenle doktorların mümkün olduğunca onarmayı denemesi gerektiğini göstermektedir. Bununla birlikte, menisküsün kan akışı zayıftır ve bu nedenle iyileşme zor olabilir. Geleneksel olarak, eğer iyileşme şansı olmadığı düşünülüyorsa, hasarlı ve işlevsiz menisküsü almak en doğrusudur; buna karşın en azından bir araştırma göstermiştir ki, eğer bir meniskektomi yapılırsa azda olsa önemi vardır. Bununla birlikte, Yırtık kapanarak dizin kilitlenmesine neden olabileceğinden, yüksek yoğunluklu aktivitelere geri dönülmesi ameliyat olmaksızın imkansız olabilir.