Kızıl Meydan

Kızıl Meydan nerede?

Kızıl Meydan (Rusça: Красная площадь, Krasnaya ploşad), Moskova, Rusya'da bir şehir meydanıdır. Bu meydan, eski kraliyet kalesi ve hali hazırda Rusya Cumhurbaşkanı'nın resmi konutu olan Kremlin'i, Kitai-gorod olarak bilinen tarihi ticaret semtinden ayırır. Kızıl Meydan, genellikle, Moskova'nın ana meydanı olarak kabul edilir, çünkü Moskova'yı Rusya'nın ana kara yollarına bağlayan büyük caddeleri, bu meydandan başlar.

Kızıl Meydan ne demek?

Kızıl Meydan adı, ne çevredeki yapıların tuğlalarının renginden (aslında belirli periyotlarda beyaza boyanmıştır) ne de kırmızı renk ile komünizm arasındaki bağlantıdan kaynaklanmaktadır. Bilakis, bu ad Rusçadaki красная (Krasnaya) sözcüğünden ortaya çıkmıştır, çünkü bu sözcük hem "kırmızı" hem de "güzel" anlamına gelmektedir. Aziz Basil Katedrali, Kremlin'in Spassky Kulesi ve  herald'ın platformu olarak isimlendirilen Lobnoe Mesto (bilinenin aksine asla bir idam yeri olmadı) arasındaki küçük bir alanı kapsamaktaydı. Çar Alexei Mikhailovich bu ismi, daha önce Pozhar ya da bir meydan oluşturmak için pek çok binanın mecburen  yakılması gerçeğine binaen "yangın yeri" denilen, tüm meydana resmi olarak  genişletmiştir. Suzdal, Yelets ve Pereslavl- Zalessky gibi pek çok Rus kasabası da Krasnaya ploschad adlı kendi ana meydanlarına sahiptir.

Kızıl Meydan tarihi

Kızıl Meydan'ın zengin tarihi, Vasily Surikov, Konstantin Yuon ve diğerleri tarafından birçok tabloya yansıtılmıştır. Meydanın, Moskova'nın ana pazar yeri olması amaçlanmıştı. Aynı zamanda çeşitli halk törenleri ve halk duyurularının yapıldığı bir yer ve bazen de Rusya'nın Çarları için bir taç giyme yeri oldu. Meydan bulunduğu noktadan itibaren yavaş yavaş inşa edildi ve kurulduğu günden bu yana tüm Rus hükümetleri tarafından resmi törenler için kullanıldı.

18. yüzyıldan önce Kızıl Meydan

Kızıl Meydan'a bitişik olan ve  Moskva nehri ile bugün yer altına alınan Neglinnaya Nehri arasında kurulan, Kremlin üçgeninin doğu yakası nehirler tarafından korunmadığı için, Kremlin'in saldırıya karşı en savunmasız tarafı olarak görülüyordu. Diğer taraflarında olduğu gibi ne nehirler tarafından nede doğal engeller tarafından korunuyordu. Bu nedenle, Kremlin duvarları bu kısımda en yüksek şekilde inşa edildi. Bu tahkimatı yapan İtalyan mimarlar,  Büyük Ivan'ı duvarların dışını yapılardan temizleyerek atış alanı yapması için ikna etti. İlgili kararnameler 1493 ve 1495 yılında çıkarıldı. Duvara 234 metredeki tüm binaların yıkımı emrediliyordu.

1508'den 1516'ya kadar, İtalyan mimar Aloisio the New (Rus Sarayındaki adaşı Aloisio ile karışmaması için the New :yeni denmiştir), doğu yakasındaki duvarın önüne bir hendek inşa etmek için düzenlemeler yaptı. Bu hendek Moskva ve Neglinnaya nehirlerini birbirine bağlayacak ve Neglinnaya'dan gelen su ile dolacaktı. Alevizov hendeği olarak bilinen bu hendek, 541 metre uzunluğunda, 36 metre genişliğinde ve 9,5 ila 13 metre derinliğe sahipti. Hendek kireç taşı ile kaplandı ve 1533 yılında her iki tarafından alçak, 4 metrelik kalın tırtıllı tuğlalı çitlerle çevrildi. Bu hendek duvarlarına 3 tane meydan kapısı  açılmıştı, bu kapılar 17. yüzyılda Konstantino-Eleninsky, Spassky ve Nikolsky olarak adlandırılmaktaydı (isimler Kurtarıcı Constantine ve Helen ikonlarına ve onların üzerinde duran St.Nicholas ikonuna dayanır). Son iki tanesi Kızıl Meydan'ın tam karşısındayken,  Konstantino-Elenensky kapısı ise Aziz Basil Katedrali'nin arkasında bulunuyordu. 19. yüzyılın başlarında, Konstantino-Elenensky kapısının kemeri tuğlalarla döşendi, ancak Spassky Kapısı Kremlin'in ana ön kapısıydı ve kraliyet girişleri için kullanılıyordu. Bu kapıdan, ahşap ve (17. yüzyıldan sonraki gelişmelerden sonra) taş köprüler hendek üzerinde uzanıyordu. Köprü üzerinde kitaplar satılırdı ve yan taraflara silahlar ''Raskats'' için taş platformlar inşa edilmişti. Çar Topu, Lobnoye mesto  platformu üzerinde dururdu.

Meydan, Veliky Torg (Büyük pazar) veya basitçe Torg (Pazar) olarak adlandırılırdı. Daha sonra 1571'deki Tatar işgali sırasında meydana gelen büyük yangında yanıp küle dönen küçük Troitskaya (Trinity: Baba, Oğul, Kutsal Ruh) Kilisesi'nden ötürü Troitskaya olarak bilindi. Daha sonra, meydan "yanmış" anlamına gelen Pozhar adıyla da anıldı. 1661-62 yılına dek bugünkü  adı Krasnaya'dan  "Kırmızı" ilk kez bahsedilene kadar aynı kaldı.

Kızıl Meydan, Moskova'nın iskelesi ve ticaret merkezi idi. Büyük İvan, ticaretin yalnızca kişiden kişiye yapılması gerektiğine karar verdi ancak zamanla bu kural gevşedi ve meydanda daimi pazar binaları ortaya çıkmaya başladı. 1547'de çıkan bir yangın sonrasında Korkunç Ivan, Doğu tarafındaki ahşap dükkan hatlarını pazar hatlarına dönüştürerek yeniden dizayn etti. Ilyinka ve Varvarka sokakları, yukarı hatlara (şimdi GUM mağazası), Orta hatlara ve Alt hatlara bölündü, ancak Alt hatlar zaten Zaryadye'de bölünmüştü.

Birkaç yıl sonra IV. Ivan yönetiminde hendek üzerinde, genelde Aziz Basil'in Katedrali olarak bilinen, Meryem'in Şefaati Katedrali inşa edildi. Bu bina, meydana bugünkü karakteristik siluetini veren ilk yapıydı (Kremlin kuleleri üzerindeki piramidal çatılar henüz inşa edilmemişti). 1595 yılında ahşap pazar hatları taştan yapılarak değiştirildi. Aynı dönemde, Çar'ın fermanlarını ilan etmek için Lobnoye Mesto olarak bilinen bir tuğla platform da inşa edildi.

Kızıl Meydan kutsal bir mekan olarak kabul edildi. Çeşitli geçit törenleri orada düzenlendi. Palm Sunday esnasında meşhur ''eşek üzerinde geçiş'' töreninde bir eşeğe binen Patrik, ona eşlik eden Çar ve halk hep birlikte Kremlindeki Aziz Basil Katedraline giderlerdi.

Polonyalıların 1612'de Moskova'dan çıkartılması sırasında, Prens Dmitry Pozharsky Kremlin'e meydandan girdi. Bu olayın ve ordusunun bu mücadelede kendisini izlemesinin anısına, Kazan Katedrali'ni  Tanrı'nın Annesi Kazan Ikonu'nun onuruna inşa etti.

Aynı dönemde (1624-1625), Spasskaya kulesi bugünkü çatı kaplamalarına sahip oldu. Bu iş, yeni saat kulesini tasarlamak için davet edildiğinde, saat kulesinin üzerindeki çatının, yapılmasını tavsiye eden ve düzenleyen İskoçyalı Christopher Galloway'ın önerisi ve taslağına göre yapıldı. Yüzyılın ortalarında yaldızlı çift başlı bir kartal kulenin üstüne yerleştirildi. Bundan sonra, meydan Krasivaya ("güzel") olarak bilinir oldu.

17. yüzyılın sonlarında (1679-1680) meydan tüm ahşap yapılardan temizlendi. Daha sonra Kremlin'in Nikolskaya kulesi haricindeki tüm kulelerine çatı kaplamaları yapıldı. Kızıl Meydan'ın üstündeki duvara da (Tsarskaya Kulesi olarak adlandırılan ve Çar'ın meydandaki törenleri bu noktadan izleyebilmesi için) bir çatı monte edildi. Çatı kaplamaları ayrıca Kitai-Gorod duvarı üzerine bina edilmiş Voskresensky (İber) kapılarına da inşa edildi. Bunlar, Neglinnaya Nehri üzerindeki Voskresensky Köprüsü'ndeki müstahkem kapılardı.

1697 ve 1699'da, Voskresensky Köprüsü'nün iki tarafındaki kapılar, büyük taş yapılar olarak yeniden inşa edildi. Bu binalar Mint ve Zemsky prikaz (kentsel işler ve polis işlerinden sorumlu bölümler) idi. Eski adıyla Zemsky prikaz ( Bugünkü Tarih Müzesi'nin bulunduğu yerde) daha sonra  Ana ilaçhane olarak bilinen yer Büyük Peter'ın emriyle kuruldu. 1755 yılında kurulan ilk Rus Üniversitesi, Manege Meydanının ilerisindeki, Mokhovaya caddesindeki daha iyi tanınan binasına taşınmadan önce, Zemsky prikaz'ın binasını kullanmıştır. Aynı dönemde, Alevizov Hendeği (Daha sonra tamamen boşaltılmıştır), şifalı bitkiler yetiştirmek için Devlet Eczane Bahçesi olarak kullanılmaktaydı.

18. yüzyılda Kızıl Meydan

1702'de Rusya'daki ilk halk tiyatrosu Nikolsky kapısının yakınında inşa edildi; 1737'de bir yangında yok olduğu tarihe kadar ayakta kaldı. 1730'larda, eski binanın önüne Gubernskoye pravlenie (İl Kurulu) adlı yeni büyük bir bina inşa edildi.

Hükümdarlığı boyunca, Büyük Katerina Meydanı geliştirmek için kararlar aldı. 1786 yılında pazar hatlarının üst katı taştan yapıldı. Bu hat, meydanın karşı tarafında, Spasskaya ve Nikolskaya kulelerinin arasındaki hendek yakınında inşa edildi. Ardından mimar Matvey Kazakov, yeni Lobnoye mesto'yu (Eski biçimiyle), daha önce bulunduğu yerin hafifçe batısında, kesme  taştan inşa etti.

19. ve 20. yüzyılın başlarında Kızıl Meydan

1804 yılında tüccarların talebi üzerine meydana taş döşendi. 1806 yılında Nikolskaya Kulesi, Gotik tarzda yeniden inşa edildi ve çatısına kaplama yapıldı. Meydandaki gelişmelerin yeni evresi, 1812'deki yangın ve Napolyon istilasından sonra başladı. Hendek 1813 yılında doldurularak, üzerine sıra sıra ağaçlar dikildi. Yangın sonrasında harap olan hendek boyundaki pazar hattı yıkıldı ve Doğu yönünde, Joseph Bové tarafından İmparatorluk tarzında yeni hatlar inşa edildi. 1818'de Minin ve Pozharsky anıtları, savaş sırasında vatansever bilincin yükselişini simgelemek üzere inşa edildi.

1874'de Zemsky prikaz'ın tarihi binası yıkıldı. Yerine İmparatorluk Tarihi Müzesi pseudo-Rus tarzında inşa edilmiştir. Bové'nin hatları yıkıldıktan sonra 1888 ile 1893 yılları arasında da üst hatlar (Gum Katlı Mağazası) ve orta hatlar şeklinde pseudo- Rus tarzında yeni büyük binalar inşa edildi. Üst hatlar perakende satış amaçlıydı ve aslında Moskova'daki ilk katlı mağazayı oluşturdu. Orta hatlar toptan ticaret için tasarlandı. Aynı dönemde (1892'de) meydan elektrikli fenerlerle aydınlatıldı. 1909'da meydanda ilk kez bir tramvay göz önüne çıktı.

Sovyet dönemi ve modern çağda Kızıl Meydan

Sovyet döneminde Kızıl Meydan önemini sürdürdü ve yeni devlet için bir odak noktası haline geldi. Sovyet hükümetinin resmi adresi olmanın yanı sıra, 1919 yılından itibaren askeri geçit törenleri için bir vitrin olarak da ünlendi. Lenin'in Mozolesi, 1924 yılından itibaren, meydanın bir yapısal parçası oldu ve bütün ulusal kutlamalarda önemli görevlilerin tribünü oldu. 1930'larda Resurrection (Diriliş) kapısı Kazan Katedrali ve Iverskaya Şapeli, meydandan geçen ağır askeri araçlara yer açmak için yıkıldı (her ikisi de Sovyetler Birliği'nin yıkılmasından sonra tekrar inşa edildi). Daha büyük bir meydan elde edebilmek için Moskova'nın en tanınmış binası olan Aziz Basil Katedrali'nin yanısıra Devlet Tarihi Müzesi'nin de yıklıması için planlar yapılmıştı. Rivayete göre, Lazar Kaganovich, Stalin'in iş arkadaşı ve Moskova'nın yeniden yapılanma planının müdürü, katedralin çıkartılabileceği Kızıl Meydan'ın özel bir modelini hazırladı ve katedralin geçit töreni ve trafik için bir engel olduğunu göstermek için Stalin'e getirdi. Fakat katedrali modelden çıkardığında, Stalin oldukça ünlü repliğiyle itiraz etti: "Lazar! Geri koy!"

Kızıl Meydan'daki en önemli askeri törenlerden ikisi, 7 Kasım 1941'de kentin Almanlar tarafından kuşatıldığı ve Sovyet güçlerinin cepheye gitmek için şehirden ayrılırken meydandan geçişleri ve 1945'teki yenilgiye uğratılmış Nazi ordularının sancaklarının Lenin'in mozolesinin ayaklarının altına atıldığı zaman yapılan zafer geçişleri. Sovyetler Birliği, May day (Mayıs Günü), Victory Day (Zafer Günü) ve October Revolution (Ekim Devrimi) için Kızıl Meydan'da, propaganda, bayraklar, işçi gösterileri, birliklerin yürüyüşü, tankların ve füzelerin sergilenmesinden oluşan birçok geçit töreni düzenledi. 1945, 1965, 1985, 1990 ve 2015 Zafer Günü'nde askeri yürüyüşlerin yanında geçit törenleri de vardı.

1963 yılında bir grup Afrikalı öğrenci, tıp öğrencisi Edmund Assare-Addo'nun öldürüldüğü iddiasıyla Kızıl Meydan'da bir protesto gösterisi düzenledi. Bu, 1920'lerin sonlarından beri Kızıl Meydan'da kaydedilen ilk siyasi protesto oldu.

28 Mayıs 1987'de, Mathias Rust adlı bir Batı Alman pilotu, Kızıl Meydan'ın yanında Aziz Basil'e bir Cessna 172 hafif uçak indirdi ve Sovyet Hava Savunma Güçleri'nde büyük bir skandala neden oldu.

1990'da Kremlin ve Kızıl Meydan, SSCB'nin (Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği) UNESCO'nun Dünya Mirası Listesine eklenen ilk alanlarıdır.

Kızıl Meydan, yüksek profilli konserlerin yapıldığı bir mekan olarak da görev yapmaktadır. Linkin Park, The Prodigy, t.A.T.u., Shakira, Scorpions, Paul McCartney, Roger Waters, Red Hot Chili Peppers ve diğer ünlüler orada konserler verdiler. 2006, 2007 ve 2008'de yeni yıl kutlamaları için Kızıl Meydan'da bir paten pisti kuruldu. Paul McCartney'nin performansı bir çokları için tarihi bir andı, Beatles'ın veya herhangi bir üyesinin canlı konser vermesini önlemek için, Beatles Sovyetler Birliği'nde yasaklanmıştı. Sovyetler Birliği Beatles albümlerinin satışını da yasaklamıştı. McCartney'nin performansı tarihi bir an iken, Rusya'da konser veren ilk Beatles üyesi değildi. Eski Beatle Ringo Starr ve onun All Starr orkestrası da Ağustos 1998'de Moskova'da Russian Hall'da konser verdi.

Ocak 2008'de, Iverski kapısının yakın zamanlardaki restorasyonu, Tarih Müzesi boyunca olan mevcut girişlerden birini ağır araçların geçişi için kapattığından, bunu gerçekleştirmek karmaşık hale gelmesine rağmen, Rusya Kızıl Meydan'dan askeri araçlarla geçit törenlerine yeniden başlayacağını duyurdu. 

Mayıs 2008'de Rusya, Yıllık Zafer Günü geçit töreni düzenledi ve II. Dünya Savaşı'nda Nazi Almanyasını mağlup etmesinin 63. yıl dönümünü kutladı. 1991'de SSCB'nin dağılmasından bu yana ilk kez, Rus askeri araçları Meydan boyunca geçit töreni yaptı. 4 Aralık 2008'de  KHL (Kontinental buz hokeyi ligi), Kızıl Meydan'da 10 Ocak tarihinde ilk açık hava all star oyununu düzenleyeceklerini duyurdu.

9 Mayıs 2010'da, 1945 yılında Almanya'nın teslim olmasının 65. yıl dönümünü anmak için Fransa, Birleşik Krallık ve Birleşik Devletler silahlı kuvvetleri, tarihte ilk kez Moskova'da Zafer Günü geçit töreninde yürüdü.

Kızıl Meydan'da neler var?

Meydanı çevreleyen binaların tümü bir bakıma önemlidir. Örneğin, Lenin'in Mozolesi, Sovyetler Birliği'nin kurucusu Vladimir İlyiç Lenin'in mumyalanmış vücudunu içermektedir. Güney istikametine yakın olan parlak kubbeli itinayla yapılmış Saint Basil Katedrali ve saraylar ile Kremlin'in katedralleri vardır.

Meydanın doğu tarafında GUM mağazası ve yanında restore edilmiş Kazan Katedrali vardır. Kuzey tarafı, dış tarafına Kremlin kulelerinin yansımaları vuran Devlet Tarihi Müzesi tarafından kuşatılmıştır. Kuzeybatıda ise yeniden inşa edilen İber Kapısı ve Şapel mevcuttur.

Daha önce 1987 yılına kadar Sovyet Cumhuriyetleri'nin bayrakları Meydanda dalgalanırdı. 1990'ların sonlarında bayrak direkleri kaldırıldı.

Meydandaki tek anıt, 1612'de sıkıntılı dönemlerde Moskova'yı Polonya işgalcilerinden temizlemeye yardım eden Kuzma Minin ve Dmitry Pozharsky'nin bir bronz heykelidir. Yakınlarda, halka açık törenlerin yapıldığı dairesel bir platform olan Lobnoye Mesto vardır. Hem Minin hem de Pozharskiy heykeli ve Lobnoye Mesto, bir zamanlar Kızıl Meydan'da daha merkezdeydi, ancak Sovyet döneminin büyük askeri törenlerini kolaylaştırmak için bugünkü yerine taşınmıştı. Meydan 330 metre uzunluğunda ve 70 metre genişliğindedir.

Kızıl Meydan Dünya Mirası Listesinde 

Kremlin ve Kızıl Meydan birlikte, 13. yüzyıldan beri Rusya tarihinin ayrılmaz parçaları olmaları nedeniyle 1990'da UNESCO Dünya Mirası olarak kabul edilmiştir.

Kızıl Meydan'da spor

2011'de başlayarak, Moskova Patrikliğinin ödülü için, tüm Rusların oynadığı yıllık bir çocuk bandy (hokey vari bir oyun) turnuvası yapılmaktadır. Bununla birlikte, saha tam boy bandy alanı değildir. Yani daha çok bir buz pateni sahası etkinliğidir.