Filipinler Milletler Topluluğu

Filipinler Milletler Topluluğu nedir?

Filipinler Milletler Topluluğu, Filipinler'de 1935-1946 yılları arasındaki hükumet yönetimidir. II.Dünya Savaşı sırasında, 1942 ile 1945 yılları arasında, Japonya'nın işgaliyle beraber sürgüne gönderilen hükumet ile yönetim kesintiye uğramıştır. Yerine, Tydings–McDuffie Yasasıyla beraber, Amerika'nın bölgesel idaresi altında kurulan Adalar Hükumeti gelmiştir. Filipinler Milletler Topluluğu, ülkenin tam bağımsızlığa geçiş sürecinde, geçici bir hükumet olarak kurulmuştur.

Filipinler Milletler Topluluğu on yıldan uzun süren yönetiminde, güçlü bir hükumet ve yüce divan oluşturuldu. Nacionalista Partisi idaresindeki yasama organı, başlarda tek ve daha sonraları da iki meclis ile temsil edildi. Ulusal dilin temelini oluşturan ve Manila ve civar ilçelerde kullanılan Tagalogca, 1937'de hükumet tarafından resmi dil olarak ilan edildi, fakat genel tabana yayılması yıllar aldı. Kadınlara oy kullanma hakkı verildi ve ekonomi güçlendirilerek, 1942'deki Japon işgaliyle başlayan buhran öncesindeki seviyeye geldi.

Filipinler Milletler Topluluğu hükumeti, 1942 ile 1945 yılları arasında, Filipinler Japon işgali altındayken sürgüne gönderildi. 1946'da, Filipinler Milletler Topluluğu sona erdi ve Filipinler, 1935 Anayasasının XVIII. Maddesi uyarınca tam bağımsızlığına kavuştu.

Filipinler Milletler Topluluğu adı

Filipinler Milletler Topluluğu, "Philippine Commonwealth" ya da sadece "the Commonwealth" olarak da anılıyordu. Resmi adları, Tagalogca: Pilipinas Kómonwélt ve İspanyolca: Mancomunidad de Filipinas idi. 1935 anayasasında ülkenin adı kısaca "Filipinler" olarak belirtilmiştir ve "Filipinler Adaları" tabiri, yalnızca 1935 öncesi statü ve kurumlara atıfta bulunmak için kullanmıştı. Adalar Hükumeti idaresinde (1901-1935) her iki isim de resmi olarak kullanılıyordu.

Filipinler Milletler Topluluğu tarihi

Kuruluşu

1935 öncesi ABD bölgesel idaresi veya Adalar Hükumeti, Birleşik Devletler başkanı tarafından atanan bir genel vali tarafından yönetiliyordu. Aralık 1932'de ABD Kongresinde kabul edilen Hare–Hawes–Cutting yasasıyla beraber, Filipinler'in bağımsızlığı kabul edildi. Yasa tasarısında, Birleşik Devletlerin birkaç askeri ve deniz üssü bulundurmasının yanı sıra Filipinler'in ihracatına ilişkin dayatılan tarifeleri ve kotaları da içeriyordu. Başkan Herbert Hoover, imzalaması için kendisine gönderilen Hare-Hawes-Cutting yasasını veto etti, ancak Amerikan Kongresi, 1933'te Hoover'ın vetosunu hükümsüz kıldı ve Hoover'ın itirazlarına rağmen tasarıyı kabul etti. Bununla birlikte, yasa tasarısı, Filipinler Senato Başkanı Manuel L. Quezon'un itirazıyla beraber, Filipinler Senatosu tarafından reddedildi.

Bu durum, Tydings-McDuffie Yasası veya Filipinler'in Bağımsızlık Yasası olarak bilinen yeni bir yasanın çıkmasına yol açtı ve tam bağımsızlığa geçiş süreci olarak on yıl süren Filipin Milletler Topluluğu kurulmuş oldu. Filipinler Milletler Topluluğu'nun onuncu yıl dönümünde, 4 Temmuz'da Filipinler tam bağımsızlığını elde etti.

30 Temmuz 1934'te Manila'da bir Anayasa Konvansiyonu toplandı. 8 Şubat 1935'te Filipinler Topluluğu 1935 Anayasası, 177'ye karşı 1 oyla kabul edildi. Anayasa, Başkan Franklin D. Roosevelt tarafından 23 Mart 1935'te onaylandı. 14 Mayıs 1935'te yapılan genel oylamayla yürürlüğe girdi.

17 Eylül 1935'te başkanlık seçimleri yapıldı. Adaylar arasında eski başkan Emilio Aguinaldo, Iglesia Filipin Independiente lideri Gregorio Aglipay ve diğerleri yer aldı. Nacionalista Partisinin kazandığı seçimlerde Manuel L. Quezon başkan ve Sergio Osmeña da başkan yardımcısı oldu.

Milletler Topluluğu, 15 Kasım 1935 sabahı, Manila Yasama Binasının merdivenlerinde düzenlenen törenle açıldı. Etkinliğe yaklaşık 300 bin kişilik bir kalabalık katıldı.

Savaş öncesi dönem

Yeni hükumet, ekonomik ve politik bağımsızlığa hazırlık amacıyla iddialı bir ulusal inşa politikasını başlattı. Bu girişimler arasında, ulusal savunma (ülkede askerlik hizmetini zorunlu kılan 1935 Milli Savunma Yasası gibi), ekonomi üzerinde daha fazla kontrol, demokratik kurumların iyileştirilmesi, eğitim reformları, ulaştırmanın iyileştirmesi, yerel sermayenin geliştirilmesi , Sanayileşme ve Mindanao'nun sömürgeleştirilmesi yer aldı.

Bununla birlikte, özellikle Güneydoğu Asya'daki diplomatik ve askeri durumdaki belirsizlikler, Filipinler Cumhuriyetinin ABD'ye olan taahhüdü ve Büyük Buhran nedeniyle ekonomideki belirsizlikler, büyük sorunları ortaya çıkardı. Quezon'un altı yıllık bir dönem için seçilmesinden sonra, Osmea ve Quezon arasındaki iktidar savaşı ve kırsal kesimlerde beliren huzursuzluklarla beraber durumlar daha karmaşık bir hale geldi.

II. Dünya Savaşı sırasında Japon istilası ve işgali nedeniyle, yürütülen politikaların başarılı veya başarısız olduğu yönünde değerlendirme yapmak zordur.

2. Dünya Savaşı

Japonya, 8 Aralık 1941'de Filipinler'de sürpriz bir saldırı başlattı. Filipinler Topluluğu hükumeti, Filipinler Ordusunu, Japon işgaline karşı savunma amaçlı ABD Uzak Doğu Ordu Kuvvetleri Komutanlığı'na gönderdi. Manila, açık şehir olarak ilan edilerek yıkımın önüne geçmesi amaçlandı ve  sonrasında Japonlar tarafından 2 Ocak 1942'de işgal edildi. Bu arada, Japonlara karşı yürütülen savaşlar, Bataan Yarımadası, Corregidor ve Leyte'de; Birleşik Devletler Filipinler güçlerinin, Mayıs 1942'de nihai teslimine kadar devam etti. 

Japon birlkleri, Quezon ve Osmeña'yı Manila'dan alıp Corregidor'a götürdüler ve oradan da Avustralya'ya gönderdiler. Daha sonra, ABD'ye giden Quezon ve Osmeña, Washington DC'de bulunan Shoreham Otelinde bir sürgün hükumeti kurdular. Bu hükumet Pasifik Savaşı Konseyi ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinde yer aldı. Quezon tüberküloza yakalanıp bu hastalıktan ölünce, Osmeña başkan oldu.

Filipinler Milletler Topluluğu Ordusunun Ermita, Manila'da yer alan ana karargahı dağıtıldıktan ve 24 Aralık 1941'de kapatıldıktan sonra, Japon İmparatorluk kuvvetleri 02 Ocak 1942'de, Manila'yı işgal ettiler ve başkentteki Filipinler Milletler Topluluğu Ordusunun dağılmış karargahını ele geçirip kontrol altına aldılar. Japon İşgalinin ardından, 03 Ocak 1942 ile  30 Haziran 1946 yılları arasında, Milletler Topluluğu Ordusunun genel karargahı ve askeri kamp ve üsleri, Filipinler takımadalarının tüm bölgelerinde, özellikle Luzon, Visayas ve Mindanao ilçelerinde kurulmaya başlandı ve Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında, Japon İşgaline karşı yerel askeri savunma ve operasyonlar düzenledi.

Bu arada, Japon ordusu Filipinler'de ikinci Filipinler Cumhuriyeti olarak bilinen ve cumhurbaşkanı José P. Laurel'in yönettiği yeni bir hükumet kurdu. Japon yanlısı hükumet hiç rağbet görmedi.

Filipinler'de Japon işgaline karşı direniş devam etti. Bu direnişler arasında ''Hukbalahap'' (Japon İşgaline karşı Halk Direniş Ordusu) olarak adlandırılan ve Luzon'un büyük bir kısmını kontrol altında tutan 30.000 kişilik silahlı grup da yer aldı. Filipinler Ordusundan geriye kalanlar, Japonlara karşı gerilla savaşı ile başarıyla direniş gösterdi ve sonuçta 48 ilin 12'sini kurtardı.

General Douglas MacArthur'un ordusu 20 Ekim 1944'te Leyte'ye çıktı ve kurtarıcı olarak sevinçle karşılandı. Filipinler Topluluğu Ordusu amfibi birlikleri de diğer bazı bölgelere çıkartma yaptı. Filipinler Polis Güçleri, İkinci Dünya Savaşı sonrasında, 28 Ekim 1944 ile 30 Haziran 1946 arasında yeniden kurulan Filipinler Topluluğu Ordusu ile birlikte aktif göreve gönderildi. Filipinler'in en uzak bölgelerine kadar her yerde yapılan savaşlar, Japonya'nın Ağustos 1945'te teslim olmasıyla sonuçlandı ve  2 Eylül'de Tokyo Körfezinde barış imzalandı. Savaşta ölen Filipinlilerin tahmini sayısı bir milyona ulaştı ve şehri terk etmeleri Japon Yüksek Komutanlığınca emredilen Japon deniz birlikleri, ister istemez Manila'yı terk ederken, şehri yakıp yıktılar.

Filipinler Savaşından sonra Filipinler Milletler Topluluğu tekrar yürürlüğe geçti ve bağımsızlık için bir yıllık geçiş dönemi başladı. Seçimler Nisan 1946'da yapıldı ve bağımsız Filipinler Cumhuriyetinin ilk başkanı Manuel Roxas ve başkan yardımcısı da Elpidio Quirino oldu. Japonya'nın işgal dönemine rağmen, Filipinler tam olarak on yıl önce, 4 Temmuz 1946'da planlandığı tarihte bağımsızlığa kavuştu.

Filipinler'in bağımsızlığı

Filipinler'in bağımsızlığı, planlandığı gibi 4 Temmuz 1946'da kabul edilince, Filipinler Milletler Topluluğu dönemi sona erdi. Bununla birlikte, Filipinler Ticaret Kanunu olarak da bilinen Bell Ticaret Kanunu uyarınca, Birleşik Devletler'den alacağı savaş sonrası ıslah hibelerinin bir ön koşulu olarak Filipinler'in ekonomi ABD'ye bağımlı kaldı.

Filipinler Milletler Topluluğu politikaları

İtirazlar ve tarım reformu

O dönemde, kiracı çiftçiler, çoğunlukla tarım ürünlerinin ortaklığından kaynaklanan borçlanmayla ilgili şikayetlerini dillendirmeye başladı ve nüfusun hızla artması da çiftçi aileler üzerindeki ekonomik baskıyı arttırdı. Bu şikayetlerin sonucunda, Filipinler Topluluğu yönetimi bir tarım reform programı başlattı. Bununla birlikte, kiracılar ve arazi sahipleri arasındaki devam eden tartışmalar nedeniyle programın başarısı azaldı.

Bu tartışmalara örnek olarak Benigno Ramos tarafından Sakdalista hareketi ile başlatılan ve vergi indirimleri, arazi reformları, büyük mülklerin veya çiftliklerin bölünmesi ve Amerikan bağlarının koparılmasını savunan bir önerge gösterilebilir. 1935 yılının Mayıs ayında Luzon merkezinde meydana gelen ayaklanmanın yaklaşık 100 kişinin ölümüyle sonuçlandığı iddia edilir.

Filipinler Milletler Topluluğu ulusal dili

Filipinler'deki dillerin çeşitliliği nedeniyle, 1935 Anayasasında mevcut yerel lehçelere dayanan ortak bir ulusal dilin geliştirilmesi ve benimsenmesi için bir program hazırlandı. Filipinler Topluluğu, başkan Quezon önderliğinde, çeşitli etnik gruplardan altı üyenin temsiliyle Surián ng Wikang Pambansà adı verilen Ulusal Dil Enstitüsü kuruldu. Konu üzerine düşünülüp, yaygın bir edebi geleneğe sahip olan Tagalogca, ulusal dillerin temeli olarak seçildi ve "Pilipino" (Filipince) olarak adlandırıldı.

1940'da Filipinler Topluluğu yönetimi, bir dil bilgisi ve sözlük oluşturulması yönünde karar aldı. Aynı yıl, Filipinler Topluluğu , 570 sayılı kanunu mecliste onayladı ve bağımsızlığın ardından, ''Filipino'' (Tagalogca) resmi dil olarak kabul edildi.

Filipinler Milletler Topluluğu ekonomisi

Filipinler Topluluğu'nun ekonomisi çoğunlukla tarıma dayalıydı. Tarımsal ürünler arasında abaka, hindistan cevizi yağı, şeker ve kerestelik ağaç yer alıyordu. Filipinliler, iç tüketime yönelik, daha birçok bitki ve hayvan yetiştirdi. Diğer harici gelir kaynakları arasında, Filipinler'deki, Luzon adasında Subic Körfezi ve Clark Hava Üssü (1919 dan beri ABD Ordusu uçaklarının konuşlandığı yer) gibi  Amerikan askeri üslerinde yapılan harcamalardan elde edilen gelirler yer aldı.

Çeşitli tarım ayaklanmalarının körüklemesine rağmen ekonominin performansı ilk başlarda iyiydi. Güçlü hindistan cevizi endüstrisinden alınan vergilerle altyapı ve diğer kalkınma projelerine ödenek sağlanarak ekonomi canlandırıldı. Bununla birlikte, II. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla beraber büyüme durdu.

Filipinler Milletler Topluluğu nüfusu

1939'da Filipinler'de bir nüfus sayımı yapıldı ve nüfusun 16.000.303 olduğu tespit edildi. Bu nüfusun, 15,7 milyonu melez, 141,8 bin'i Sarı, 19,3 bin'i Beyaz, 29,1 bin'i siyahi, 50,5 bin'i Karışık ve bin kişiden az bir kısmı "Diğerleri" olarak sınıflandırıldı. 1941'de Filipinler'in tahmini nüfusu 17.000.000'e ulaştı; 117.000 Çinli, 30.000 Japon ve 9.000 Amerikalı vardı. 1939 Sayımına göre, nüfusun %26,3'ü İngilizce konuşuyordu. 1920'lerden itibaren İspanyolca, İngilizcenin önüne geçti ve seçkinler ve hükumetin konuşma dili oldu. Daha sonra Japon işgali sırasında yasaklandı.

En yaygın olarak konuşulan diller ve bu dilleri konuşanların sayıları:

• Cebuano (Sebuanca): 4.620.685
  
• Tagalog (Tagalogca): 3.068.565 
  
• Ilocano: 2.353.518 
  
• Hiligaynon: 1.951.005 
  
• Waray (Varayca): 920.009 
  
• Kapampangan: 621,455 
  
• Pangasinan: 573.752 
  

Filipinler Milletler Topluluğu hükümeti

Filipinler Topluluğu 1973 yılına kadar geçerli olan kendi anayasasına sahipti ve dış politika ve askeri meseleler Birleşik Devletlerin sorumluluğunda olmasına rağmen kendi kendini yönetiyordu ve bazı yasalar Amerikan başkanının onayını gerektiriyordu.

1935-41 döneminde, Filipinler Topluluğu'nda tekli yasama sistemiyle idare edilen Ulusal Meclise dayalı çok güçlü bir hükumet ve üyelerinin tamamen Filipinlilerden oluştuğu anayasa mahkemesi vardı. Günümüzde Porto Riko'da uygulandığı gibi, bölgenin yerlisi olan bir meclis üyesi Birleşik Devletler Temsilciler Meclisi vekili olarak seçiliyordu. Amerikan Yüksek Komiseri ve Amerikan Askeri Danışmanı Douglas MacArthur, II. Dünya Savaşından önce, 1937 ile 1941 yılları arasında Mareşal rütbesiyle, Filipinler Ordusuna başkanlık etti. 1946'dan sonra, Filipinler'deki askeri rütbelerden mareşallik çıkarıldı. 

1939 ve 1940 yılları arasında, Filipinler Topluluğu hükumeti anayasasında bir değişiklik yapıldı ve Senato ve Temsilciler Meclisinden oluşan iki temsilli meclis uygulamasına geçildi.

Filipinler Milletler Topluluğu politikaları

Quezon Yönetimi (1935-44)

Quezon, Filipinler'de 1935 yılında yapılan ilk ulusal başkanlık seçimini, Nacionalista Partisi'nin bayrağı altında kazandı. Başlıca iki rakibi olan Emilio Aguinaldo ve Bishop Gregorio Aglipay'a karşı oyların yaklaşık %68'ini aldı. Quezon, Kasım 1935'te açılış merasimiyle göreve başladı. Filipinler'in ikinci başkanı olarak bilinir. Manuel L. Quezon 1935'te Filipinler Devlet Başkanı olarak göreve başladığında, 1898'de kurulan İlk Filipinler Cumhuriyetinin başkanı Emilio Aguinaldo'dan sonra Filipinler hükumetine başkanlık eden ikinci Filipinli oldu. Ancak Ocak 2008'de Oriental Mindoro bölgesinin Kongresi üyesi Rodolfo Valencia, Aguinaldo'nun ardından, 1901 yılında görev yapan Bill Miguel Malvar'ın Filipinler'in ikinci başkanı olduğunu beyan etmişti.

Filipinler anayasasına göre, Quezon'un, seçimlere ikinci bir kez katılma hakkı yoktu. Bununla birlikte, 1940'da anayasal değişiklikler yapılarak seçimlere tekrar katılabilmesinin yolu açıldı ve 1943 yılında sona erecek bir dönem için adaylığını koydu. 1941'de yapılan başkanlık seçimlerinde Quezon, eski Senatör Juan Sumulong'un yerine yaklaşık %82 oyla yeniden seçildi.

Quezon, ABD Yüksek Komiserliği görevini yapan Paul V. McNutt ile işbirliği içinde yaptığı dikkate değer bir insancıl eylem ile; Avrupa'daki faşist rejimlerden kaçan Yahudi mültecilerin Filipinler'e girişini kolaylaştırdı.  Quezon, aynı zamanda, Mindanao'da mültecilerin yerleşmesi için gerçekleştirilen bir projeyi teşvik ve organize etti.

Quezon, tüberküloza yakalandı ve son yıllarını tedavi amaçlı, Saranac Lake, New York'ta bir kır evinde geçirdi ve 1 Ağustos 1944'te orada öldü. İlk etapta Arlington Ulusal Mezarlığında gömüldü. Daha sonraları, USS Princeton gemisiyle Manila'ya getirilen naaşı, Manila Kuzey Mezarlığına getirildi ve en son olarak Quezon Şehrine, Quezon Abidesinin içindeki anıt mezara nakledildi.

Osmea Yönetimi (1944-46)

Osmeña Quezon'un 1944'te ölümünden sonra Filipinler Topluluğu başkanı oldu. Aynı yıl General Douglas MacArthur ve kurtuluş ordusuyla beraber Filipinler'e döndü. Osmeña, savaştan sonra, Filipinler Topluluğu hükumetini ve çeşitli yürütme organlarını yeniden uygulamaya geçirdi. Filipinler'in bağımsızlık mücadelesini sürdürdü.

1946'daki başkanlık seçimi sırasında Osmeña, Filipinler halkının kendisini 40 yıldan beri tanıdığını, dürüstlüğünü ve sadakatini bildiğini söyleyerek seçim kampanyası yapmadı. Fakat, oyların %54'ünü alarak Filipinler Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı seçilen Manuel Roxas karşısında seçimleri kaybetti.

Roxas Yönetimi (28 Mayıs 1946 - 4 Temmuz 1946)

Roxas, 28 Mayıs 1946'da Filipinler Topluluğu hükumetinin başkanı oldu ve 4 Temmuz 1946'da bağımsız Filipinler Cumhuriyeti kurulana kadar, kısa bir süreyle bu görevi yürüttü. Roxas, Senato Başkanı olarak Senatör José Avelino ve Temsilciler Meclisi Üyesi olan Kongre üyesi Eugenio Pérez'in de yardımıyla, Kongre tarafından desteklenen (25 Mayıs 1946'da yeniden örgütlendi) özgür ve bağımsız bir Filipinler Cumhuriyetine geçişin zemini hazırladı. Roxas, 3 Haziran 1946'da, Kongrenin ortak oturumundan önce ilk kez konuşma yaparak ulusa seslendi. Diğer bazı konuların yanı sıra, Kongre üyelerine Filipinler'in karşı karşıya olduğu ciddi problemleri ve güçlükleri anlattı ve bağımsızlığı onaylayan ABD'ye yaptığı özel gezisinin raporunu verdi.

21 Haziran'da, Kongrenin bir başka ortak oturumda tekrar konuşma yaptı ve 30 Nisan 1946'da ABD Kongresi tarafından, Filipinler ile ilgili, meclisten geçen iki yasa tasarısının kabul edilmesinde ısrarcı oldu. Bu iki yasa tasarısı; Filipinler'in Islahat Yasası ve Filipinler Ticaret Yasası idi. Her iki tavsiye Kongre tarafından kabul edildi.