Endemik

Endemizm ve endemik nedir?

Endemizm, bir türün; bir adanın, ulusun, ülkenin ve diğer tanımlanmış bölge veya yaşam alanı türü gibi belirli bir coğrafi bölgeye özgü olmasıyla tanımlanan ekolojik durumdur. Bir yere özgü organizmalar, başka yerlerde de bulunursa, bu yere özgü değildir. Endemizmin en zıttı kozmopolit dağılımdır. Endemik olan bir tür için alternatif terim, belirli bir coğrafi alanla sınırlandırılmış türler (ve belirli kategoriler) için kullanılan presinktiftir (bölgeci).

Endemik teriminin kökeni

Endemik kelimesi, Yeni Latin endēmicus'tan, Yunanca ενδήμος'den (endēmos) gelir, anlamı "yerli"dir. Endēmos, "içinde" anlamına gelen ''en'' ve "insanlar" anlamına gelen dēmos'dan oluşur. Bölgeci terimi, bazı bilim adamları tarafından önerildi ve ilk olarak 1917'de MacCaughey tarafından botanikte kullanıldı. "Endemizm" in eş anlamlısıdır. Bölgecilik, belki de ilk kez Frank ve McCoy tarafından kullanılmıştır. 1900'lü yıllarda Hawai fauna'sında David Sharp tarafından ortaya atılmış gibi görünüyor: "Ben bölgeci sözcüğünü tartışmalı bölgeyle sınırlı anlamında kullanıyorum... bölgeci formlar sözü edilen alanla sınırlı olan biçimleri ifade eder " dedi. Bu tanım, başka bölgelerdeki botanik bahçelerinde veya hayvanat bahçelerinde örneklerin insanlar tarafından yapay olarak kapatılmasını kapsamamaktadır.

Endemizm hakkında bilgi

Fiziksel, iklimsel ve biyolojik faktörler endemizme katkıda bulunabilir. Turuncu göğüslü güneş kuşu, sadece Güney Afrika'nın güneybatısında, fynbos bitki örtüsünün hakim olduğu bölgede bulunur. Buzul ayısı yalnızca Güneydoğu Alaska'daki sınırlı yerlerde bulunur. Siyasi faktörler, bir türün bir alanda korunması, veya aktif bir şekilde avlanması şeklinde rol oynayabilir.

Endemizm için iki alt kategori vardır: Paleoendemizm ve neoendemizm. Paleoendemizm, daha önce yaygın olan fakat şimdi daha küçük bir alanla sınırlı olan türlere atıfta bulunmaktadır. Neoendemizm, uzaklaşma ve üreme izolasyonu yoluyla veya bitkilerde melezleştirme ve polipoidi yoluyla yeni ortaya çıkmış türlere atıfta bulunmaktadır.

Özellikle Hawaii, Galapagos Adaları ve Sokotra vb. adalar ve uzak ada grupları gibi coğrafi ve biyolojik olarak izole edilmiş bölgelerde endemik türler veya türlerin gelişme ihtimali yüksektir. Etiyopya'nın yaylaları ya da Baykal Gölü gibi diğer göllerden uzakta olan büyük su birikintileri gibi biyolojik açıdan yalıtılmış bölgelerde eşit derecede gelişebilirler.

Endemikler, kısıtlı habitatları değişirse, özellikle yeni organizmaların dahil olmasıyla sonuçlanan insan eylemlerinden dolayı, nesilleri tükenmekte ya da yok olmaktadır. On yedinci yüzyılın başlangıcında, bölgede yerleşimin başladığı sırada, Bermuda'da milyonlarca Bermuda petreli ve "Bermuda sedirleri" vardı. Yüzyılın sonuna gelindiğinde, petreller tükenmişti. Zaten yüzyıllarca gemi yapımı nedeniyle tahrip olan sedirler, 20. yüzyılda bir parazitin varlığıyla neredeyse tükenmeye başlamıştı. Bermuda petrelleri ve sedirleri artık nadirdir, Bermuda'ya özgü diğer türler de nadirdir.

Endemik bölgelere yönelik tehditler

Yüksek derecede endemik ekosistemlerde yaşam alanlarının bozulması ve kaybedilmesinin başlıca nedenleri arasında tarım, kentsel büyüme, yüzey madenciliği, mineral ekstraksiyonu, tomrukçuluk faaliyetleri ve kesme-yakma tarım faaliyetleri bulunmaktadır.