Çöplük

Çöplük nedir?

Çöp sahası (çöplük, çöp toplama alanı olarak da bilinir), atık malzemelerin gömülerek ortadan kaldırıldığı bir alandır ve çöp yönetiminin en eski şeklidir. (Çöpler, yığınlar halinde bırakılır veya çukurlar içine atılır.) Tarihsel olarak çöp sahaları, çöplerin düzenli olarak yok edilmesinde kullanılan en yaygın yöntemdir ve bu yöntem dünya genelinde kullanılmaktadır.

Bazı çöp sahaları, atık malzemelerin geçici olarak depolanması, konsolidasyonu ve nakledilmesi veya işlenmesi (ayırma, işleme veya geri dönüşüm) gibi atık yönetimi amacıyla da kullanılırlar.

Çöp sahası, atık maddeler yerine kaya parçaları ile doldurulmuş olan sahayı da ifade edebilir. Bu sahalar, apartman binaları gibi belirli bir amaç için kullanılabilirler. Desteklenip sağlamlaştırılmadığı sürece, bu alanlarda büyük bir deprem sırasında yer şiddetle sallanabilir veya zemin akışkan hale gelebilir.

Çöplük operasyonları

Tipik olarak tehlikesiz atıkları iyi yönetilen çöp sahalarının operatörleri, bazı teknikler uygulayarak önceden tanımlanmış şartları yerine getirirler:

• Atığı mümkün olduğunca küçük bir alanla sınırlandırmak
  
• Hacmi azaltmak için atıkları sıkıştırmak 
  
• Atıkları (genellikle günlük olarak) toprak tabakasıyla örtmek 
  

Atık gömme işlemleri sırasında, atık yığınları bir terazi veya kantar ile tartılır ve araçlara yüklenir. Personel, çöp sahasının atık kabul kriterlerine uymayan atıkları ayırmak için yükleri denetleyebilir. Ardından, atık toplama araçları atığı, mevcut yol ağını kullanarak boşaltılacak alana götürürler. Yükler boşaltıldıktan sonra silindir veya buldozerler, atığı çalışma alanına yayabilir ve sıkıştırabilirler. Çöp sahalarını terk etmeden önce, atık toplama araçları bir tekerlek temizleme tesisi içinden geçebilir. Gerekirse, yük olmadan yeniden tartılmak için kantara geri dönerler. Tartım süreci, günlük olarak gelen atık tonajı hakkında veritabanları için istatistikler oluşturabilir. Bazı çöp sahaları kamyonlara ek olarak, demir yolu konteynırlarını kullanmak için ekipmana sahip olabilirler. Demir yolu taşımacılığının kullanılması, kamyon yolculuğu ile ilgili birçok sorunlar olmadan, çöp sahalarının daha uzak yerlerde yer almasını mümkün kılar.

Tipik olarak, çalışma alanında sıkıştırılmış atıklar, her gün toprak veya alternatif malzemelerle örtülmektedir. Alternatif atık örtme malzemeleri, yontma ağaç veya diğer yeşil atıkları, çeşitli püskürtmeli köpük ürünleri, kimyasal olarak sabit biyolojik katı maddeleri ve geçici örtüleri içerir. Örtüler geceleri örtülebilir ve ertesi gün atıkları yerleştirmeden önce kaldırılabilir. Sıkıştırılmış atık ve örtü malzemesinin günlük olarak konulduğu alana, günlük hücre denir. Atık sıkıştırma, çöp sahasının ömrünü uzatmada kritik önem taşır. Atıkların sıkıştırılabilirliği, atık katmanının kalınlığı ve sıkıştırma silindirinin atık üzerindeki geçiş sayısı gibi faktörler, atık yoğunluklarını etkilerler.

Çöplüklerin faydaları

Çöp sahaları, özellikle ABD gibi büyük açık alanları olan ülkelerde, atıkların yok edilmesi için en uygun maliyetli yoldur. Kaynakların geri dönüştürülmesi ve yakılması, altyapıya geniş yatırımlar yapılmasını gerektirirken, malzemelerin geri dönüştürülmesi, kapsamlı insan gücünü gerektirir. Çöp sahalarının daha az sabit veya sürekli maliyeti vardır. Buna ek olarak, çöplük gazı, potansiyel bir gelir kaynağı olan doğal gaza dönüştürülebilir. Başka bir avantaj da, yok edilmeden önce geri dönüştürülebilir tüm malzemeleri ayırmak için atıkların işlenebilmesi ve atıkların yok edilmesi için izlenebilen belirli bir yere sahip olmasıdır.

Çöplüklerin sosyal ve çevresel etkileri

Çöp sahalarının bir takım sorunlara neden olma potansiyeli vardır. Ağır araçlar ulaşım yollarına zarar vererek altyapı bozulmaları meydana getirebilirler. Çöp sahasından çıkan araçların tekerleklerinin kirli olması sebebiyle yerel yolların ve su yollarının kirlenmesi önemli olabilir. Bu tehlike tekerlek yıkama sistemleri ile azaltılabilir. Yer altı sularının veya akiferlerin kirlenmesi veya toprak kirlenmesi gibi yerel çevrenin kirlenmesi de mümkündür.

Çöplük sızıntıları

Yeraltısuyu akiferlerine ulaşmadan önce çöp sahalarından sızan suyu yakalamak ve işlemek için kapsamlı bir çaba sarf edilir. Ancak mühendislik dolgularının ömrü, her zaman 100 yıl veya daha fazla olabilir. Sonunda, her çöp sahası dolgusu zayıflar ve sızan sular yeraltı sularını kirletir. Esnek kaplamalı ve toprak bariyeri içeren karma dolguların kurulması, sızıntı suyunun tutulmasının sağlaması için EPA (Environmental Protection Agency (Çevre Koruma Kuruluşu)) tarafından zorunlu kılınmıştır.

Çöplüklerdeki tehlikeli gazlar

Çürük yiyecekler ve diğer bozulan organik atıklar, metan ve karbondioksitin yerden yükselerek havaya sızmasına sebep olur. Metan güçlü bir sera gazıdır ve tehlike oluşturabilir. Çünkü yanıcı ve potansiyel olarak patlayıcıdır. Düzgün yönetilen çöp sahalarında, gaz toplanır ve kullanılır. Bu, metan gazının kontrollü olarak yakılmasından, çöp gazının kullanılmasına kadar değişebilir. Karbondioksit, en çok üretilen sera gazıdır. Atmosferdeki ısıyı yakalar ve iklim değişikliğine katkıda bulunur.

Çöplük enfeksiyonları

Kötü yönetilen çöp sahaları, sıçanlar (fareler) ve sinekler gibi bulaşıcı hastalıklara neden olabilecek vektörler nedeniyle dert haline gelebilirler. Bu gibi vektörlerin ortaya çıkışı, günlük örtü kullanımı ile azaltılabilir.

Diğer olası sorunlar, vahşi yaşam tahribatını, toz, koku ve gürültü kirliliğini ve yerel mülk değerlerinin azalmasını içerir.

Depolama gazı

Gazlar, çöplüklerdeki mikropların sebep olduğu anaerobik çürümeden ötürü üretilmektedir. Düzgün yönetilen bir çöp sahasında, bu gaz toplanır ve kullanılır. Kullanımı, gazın yakılmasından elektrik üretimine kadar uzanır. Çöplük gazı izleme, çalışanları, zararlı bir seviyeye kadar biriken gazların varlığına karşı uyarır. Bazı ülkelerde, çöplük gazı dönüştürme işlemi kapsamlıdır. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri'nde 850'den fazla çöp sahası, aktif çöplük gazı geri dönüşümü sistemine sahiptir.

Bölgesel uygulama

Kanada

Kanada'daki çöp sahaları, il çevre kuruluşları ve çevre koruma yasaları (EPA) tarafından düzenlenir. Daha eski tesisler, mevcut standartlara girme eğilimindedirler ve sızıntıyla ilgili izlenirler. Bazı eski çöp sahaları, park alanına dönüştürülmüştür.

Avrupa Birliği

Avrupa Birliği'nde, münferit devletler Avrupa Çöp Sahası Yönergesi'nin gereklilik ve yükümlülüklerini yerine getirmek için yasal düzenlemeleri yapmakla yükümlüdürler. İngiltere'de bu, Atık Uygulama Programı'dır.

Birleşik Krallık

İngiltere'de çöp sahası uygulamaları, son yıllarda Avrupa Çöp Sahası Yönergesi'nin şartlarını yerine getirmek için değişmek zorunda kalmıştır. İngiltere artık, çöp sahalarına bırakılan biyolojik olarak parçalanabilen atıklarla ilgili olarak çöp vergisi almaktadır. Buna ek olarak, İngiltere'de yerel yönetimlerin çöplük kontenjanlarını satmaları için Çöplük Ödeneği Satış Planı oluşturulmuştur. Galler'de farklı bir sistem işletilmektedir. Burada, yerel yönetimler kendi aralarında ticaret yapamazlar, ancak Çöplük Ödenek Planı olarak bilinen ödenekleri vardır. 

Amerika Birleşik Devletleri

ABD'deki çöp sahaları, her eyaletin asgari kuralları belirleyen çevre koruma kuruluşu tarafından düzenlenir. Ancak bu standartların hiçbiri Birleşik Devletler Çevre Koruma Kurumu (EPA) tarafından belirlenenlerin altına düşmez.

Bir çöp sahasına ruhsat verilmesi, genel olarak 5 ila 7 yıl sürer; milyonlarca dolara mal olur ve yerel çevresel kaygıları ve güvenlik kaygılarını gidermek için titiz bir yerleşimi, mühendislik ve çevre çalışmalarını gerektirir.

Mikrobiyal konular

Bir çöp sahasının mikrobiyal yoğunluk durumu, çöplerin çürüme etkinliğini belirleyebilir.

Çöp sahalarında, plastikleri parçalayan (çürüten) bakteri bulunmuştur.

Geri dönüşüm malzemeleri

Çöp sahaları, canlı (yaşayan) ve bol miktarda malzeme ve enerji kaynağı olarak kabul edilebilir. Gelişmekte olan ülkelerde atık toplayıcılar, çoğunlukla hala kullanılabilir malzemeler için çöpleri ayırmaktadırlar. Ticari bağlamda çöp sahaları, şirketler tarafından keşfedilmiştir ve şirketlerin birçoğu malzeme ve enerji toplamaya başlamıştır. İyi bilinen örnekler gaz geri kazanım tesisleridir. Diğer ticari tesisler arasında, yerinde malzeme geri dönüşümü yapan atık yakma tesisleri bulunmaktadır. Bu malzeme geri dönüştürme, filtrelerin (elektro filtre, aktif karbon ve potasyum filtresi, söndürme, HCl yıkayıcı, SO2-yıkayıcı, alt kül ızgarası vb.) kullanılmasıyla mümkündür.

Çöplüklere alternatifler

Atık azaltma ve geri dönüşüm stratejilerine ek olarak, atıkların yakılmasıyla enerji üretimi, anaerobik çürüme, organik gübre elde etme, mekanik biyolojik arıtım, piroliz (sıcak tesiriyle eritme) ve plazma ark gazlaştırma gibi çöp sahaları için birçok alternatif vardır. Piyasada bunların hepsinin kendi tesisleri kurulmaya başlanmıştır. Bunlar, yerel ekonomi ve teşviklere bağlı olarak, mali açıdan çöp sahalarından daha cazip hale getirilebilirler.

Kısıtlamalar

Almanya, Avusturya, İsveç, Danimarka, Belçika, Hollanda ve İsviçre gibi ülkeler, işlenmemiş atıkların çöp sahalarına bırakılmasını yasaklamışlardır. Bu ülkelerde, sadece yakma kaynaklı kül veya mekanik biyolojik işleme tesislerinin sabit çıktıları hala çöp sahasına bırakılabilmektedir.