CEO

CEO ne demek?

CEO (chief executive officer: baş icra sorumlusu/baş yönetici), bir organizasyonun yönetiminden sorumlu en kıdemli kurumsal görevli, yönetici, lider veya idarecinin konumunu ifade eder. CEO'lar, kamu ve özel şirketler, kar amacı gütmeyen kuruluşlar ve hatta bazı devlet kuruluşları (örneğin Crown şirketleri) dahil olmak üzere bir dizi organizasyonu yönetirler. Bir kurum veya şirketin CEO'su, genellikle yönetim kuruluna rapor verir ve şirket veya kurum varlığının değerini en yüksek düzeye çıkarmakla yükümlüdür. Bu, hisse fiyatını, pazar payını, gelirleri veya başka bir ögeyi en üst düzeye çıkarmayı içerebilir. Kar amacı gütmeyen kuruluşlarda ve hükümet sektöründe, CEO'lar tipik olarak yoksulluğun azaltılması, okur yazarlığın geliştirilmesi gibi örgüt misyonuyla ilgili sonuçları elde etmeyi amaçlarlar. Başta CEO olmak üzere bu pozisyon için kullanılan diğer unvanlar; başkan, icra başkanı (chief executive (CE)) ve  genel müdürdür (managing director (MD)).

CEO'nun görevleri

Bir kuruluşun CEO'sunun sorumlulukları, kuruluşun yasal yapısına bağlı olarak, kuruluşun yönetim kurulu veya diğer yetkililer tarafından belirlenir. Çok kapsamlı veya oldukça sınırlı olabilirler ve tipik olarak yetkili bir resmi delegasyonda yer alırlar. Tipik olarak sorumluluklar, strateji ve diğer kilit politika konularında karar verici olmayı, lider olmayı, yönetici olmayı ve yürütmeyi gerçekleştiren kişi olmayı içerir. İletişimci rolü basına ve dış dünyadaki diğer kişilere konuşmanın yanı sıra kuruluşun yönetimine ve çalışanlarına konuşmayı da içerebilir. Karar verici rolü politika ve strateji ile ilgili üst düzey kararlar vermeyi içerir. Şirketin lideri olarak  CEO / MD, yönetim kuruluna tavsiyelerde bulunur, çalışanları motive eder, şirket içindeki değişimleri yönlendirir. Bir yönetici olarak, CEO / MD, kuruluşun günlük operasyonları üzerinde başkanlık eder. Terim operasyon, pazarlama, iş geliştirme, finans, insan kaynakları gibi faaliyetin bütün alanlarını ve sektörlerini içeren şirketle ilgili bütün kilit kararları veren kişiyi ifade eder.

CEO özellikleri

MIT'den Carola Frydman tarafından yapılan bir araştırmaya göre, 1936'dan 2000'li yılların başlarına kadar MBA tutan CEO'ların payında hızlı bir artış bulunmaktadır. 1960'da CEO'ların payı yaklaşık %10 iken, yüzyılın sonunda %50'den fazla hale gelmiştir. Yüzyılın başlarında, üst düzey yöneticilerin, bilim, mühendislik veya hukuk alanında teknik dereceye sahip olma olasılığı daha yüksekti. 2016 yılı itibariyle  S&P'nin 500 şirketinin 20 kadın CEO'su vardı (yaklaşık % 4).

Ünlü CEO'lar

Edward Bernays ve müşterisi John D. Rockefeller'ın zamanından bu yana iş dünyası yayıncıları ve Henry Ford için kurumsal yayıncılar daha başarılı bir şekilde "ünlü CEO" kavramını teşvik ettiler. İş dünyası gazetecileri, özellikle imalat alanında kurumsal başarıların, eşsiz yetenekli kişiler, özellikle "kahraman CEO"lar tarafından üretildiğini varsayan bu yaklaşımı benimsemişlerdir. Gerçekte, gazeteciler belirgin stratejik eylemlerde bulunan bir CEO'yu överler. "Model; eğlence, spor ve siyasetteki ünlü kişidir. Bu bireyler kendiliğinden ortaya çıkmaktan ziyade eylemlerindeki, kişiliklerindeki ve hatta özel hayatlarındaki önemli dinamikleri ve çağdaş iş atmosferindeki gerilimleri simgelemek üzere sembolik olarak işlev gören bir noktayı yaygın bir medyanın açığa çıkardığı bir süreç tarafından yaratılmışlardır" şeklinde iddia etmektedir. Böylece gazetecilik, CEO'nun önemini abartmaktadır ve tanımlaması daha zor, daha geniş kurumsal faktörleri ihmal etme eğilimindedir. Gerçekten işi yapan, karmaşık biçimde düzenlenmiş teknik bürokrasiye pek dikkat edilmez. CEO, şöhreti içselleştirip  karmaşık kararlar vermek konusunda kendinden emin bir hale geldiğinde kibir devreye girer. Aslında, ünlülerin haberlerini yapan gazetecileri cezbeden karar türlerine vurgu yapılabilir.

CEO'nun uluslararası kullanımı

Bazı Avrupa Birliği ülkelerinde, iki ayrı kurula sahip ikili bir kurul sistemi vardır: Günlük işler için bir yönetim kurulu ve kontrol amaçlı bir denetleme kurulu (hissedarlar tarafından seçilir). Bu ülkelerde CEO, yönetim kuruluna, ve başkan da denetleme kuruluna başkanlık eder. Bu iki rol her zaman iki farklı kişiye aittir. Bu, yönetim kurulu tarafından yapılan yönetim ve denetleme kurulu tarafından denetim arasında bir ayrım yapılmasını sağlar. Bu, açık bir otorite çizgisi sağlar. Amaç, bir çıkar çatışmasını ve gücün bir kişinin elinde çok fazla yoğunlaşmasını önlemektir.

Birleşik Devletler'de, yönetim kurulu (hissedarlar tarafından seçilir) çoğunlukla denetim kurulu ile eşdeğer iken, yönetim kurulu çoğunlukla yürütme komitesi olarak da bilinir (bölüm/yardımcı başkanlar ve doğrudan CEO'ya rapor veren C-seviyeli görevliler).

Amerika Birleşik Devletleri'nde ve iş dünyasında, icra başkanları genellikle bir şirketin en üst düzey yetkilileridir ve CEO, bunların en çok tanınan türüdür. Tanım değişebilir. Örneğin, Kaliforniya Kurumsal Bilgilendirme Yasası, "icra başkanları" nı, yönetim kurulunda oturmayan, en fazla ücret alan beş görevli olarak tanımlar. Tek mülkiyet söz konusu olduğunda, bir icra başkanı tek sahiptir. Bir ortaklık söz konusu olduğunda, bir icra başkanı, ortak yönetici, üst düzey ortak veya idari ortaktır. Sınırlı sorumlu bir şirket söz konusu olduğunda, icra başkanı herhangi bir üye, yönetici veya görevlidir.

CEO pozisyonu

Tipik olarak, bir CEO'nun, her birine üst düzey yöneticiler, icra başkanları veya şirket yöneticileri olarak atıfta bulunan belirli işlevsel sorumlulukları olan birkaç ast yöneticisi vardır. Ast yöneticilere farklı organizasyonlarda farklı unvanlar verilir, ancak ast yönetimin tek genel kategorisi başkan yardımcısıdır (VP:  Vice-President). Bir kuruluşun her biri farklı bir sorumluluk alanıyla görevli birden fazla başkan yardımcısı olabilir (örneğin, finans başkan yardımcısı, insan kaynakları başkan yardımcısı, araştırma geliştirme başkan yardımcısı vb.). Bazı kuruluşların, COO (Baş İşletme Sorumlusu), CFO (Baş Finans Sorumlusu) ve CTO (Baş Teknoloji Sorumlusu) gibi, unvanlarında "Baş" kelimesine sahip oldukları alt düzey icra başkanları vardır.

Amerika'da CEO

ABD'de, icra yöneticisi terimi öncelikli olarak kar amacı gütmeyen sektörde kullanılırken, baş icra sorumlusu/baş yönetici (CEO) terimi öncelikli olarak iş dünyasında kullanılır. Bu terimler genelde karşılıklı olarak özeldir ve farklı yasal görev ve sorumluluklara atıfta bulunur. Bu unvanların kullanımında ima edilen, halkın yanlış yönlendirilmemesi ve kullanımlarıyla ilgili genel standartların sürekli uygulanmasıdır.

İngiltere'de CEO

İngiltere'de, "icra başkanı (CE)" ve "baş icra sorumlusu (CEO)" unvanları, hem iş dünyasında hem de hayır işleri sektöründe (kâr amacı gütmeyen sektör) kullanılmaktadır. 2013'ten itibaren, normalde icracı olmayan (ücret almayan) rollerdeki bir yardım işleri yöneticisi veya mütevelli ile ilişkili yasal görev ve sorumluluklarla karıştırılmaması adına, üst düzey yardım işleri personeli için dönem yöneticisi unvanının kullanılması önerilmemektedir. Birleşik Krallık'ta, baş sorumlu yerine dönem yöneticisi kullanılır.