Berlin Muharebesi
Berlin Savaşı hakkında bilgi
Berlin Savaşı, Sovyetler Birliği tarafından Berlin Stratejik Saldırı Operasyonuna verilen addır. Bu saldırı İkinci Dünya Savaşı'nda Avrupa cephesinde gerçekleşen son büyük saldırıydı.
Ocak-Şubat 1945 tarihinde gerçekleşen Vistul-Oder Taarruzu'nun ardından Kızıl Ordu, Berlin'in 60 km doğusunda geçici bir savunma hattı oluşturarak durakladı. 9 Mart'ta Almanya, Clausewitz Operasyonu ile Berlin için savunma planlarını hazırladı. İlk savunma hazırlıkları Berlin'in hemen dışında yeni atanan Vistül Ordu Grubu Generali Gotthard Heinrici tarafından 20 Mart'ta hazırlanmaya başlandı.
Sovyet saldırısı 16 Nisan'da yeniden başladığında, iki Sovyet ordusu grubu iki farkılı cepheden (ordu grupları doğudan ve güneyden) Berlin'e saldırmaya başladı. Bu sırada üçüncü bir Sovyet ordusu ise Berlin'in kuzeyinde konuşlanmış olan Alman kuvvetlerine saldırmaya başladı. Berlin'deki ana muharebe başlamadan önce, Kızıl Ordu Seelow Tepeleri ve Halbe Savaşları ile şehri başarılı bir şekilde tamamen kuşatmayı başardılar. 20 Nisan 1945'te Hitler'in doğum gününde, Mareşal Georgy Zhukov'un komutası altındaki 1. Belarus Cephesine bağlı birlikler doğudan ve kuzeyden ilerlemeye başlayarak şehir merkezini topçu ateşi altına aldılar. Bu sırada Mareşal Ivan Konev'in komutası altındaki 1. Ukrayna Cephesi, ise Merkez Ordu Grubunu'nun hatlarını yararak şehrin güneyindeki banliyölere doğru ilerlediler. 23 Nisan'da General Helmuth Weidling, Berlin'deki kuvvetlerin komutasını devraldı. Şehri savunmak ile görevli garnizon yorgun ve dağılmış az sayıdaki Wehrmacht ve Waffen SS'e bağlı askerler ile yetersiz eğitime ve donanıma sahip Volkssturm ve Hitler Gençliği üyelerinden oluşuyordu. Sonraki hafta boyunca Kızıl Ordu şehir merkezine doğru ilerleyerek Almanların çaresizce savunmaya çalıştıkları şehrin (evden eve yaptıkları direnişe rağmen) birçok noktasını ele geçirdiler.
Savaş sona ermeden önce, Hitler ve takipçilerinin birçoğu intihar etti. Şehri savunan garnizon sonunda 2 Mayıs'ta teslim oldu; ancak şehirdeki savaşlar, kentin kuzey-batı, batı ve güney batı bölgelerinde, Avrupa'da savaşın bittiği 8 Mayıs'a kadar devam etti ( Sovyetler Birliği'nde 9 Mayıs). Alman askerler batıya doğru ilerlemelerini sürdürerek Sovyetler yerine Batılı Müttefik Kuvvetlere teslim olmayı tercih ettiler.
Berlin Muharebesi özeti
Kızıl Ordu 12 Ocak 1945'te Narev Nehri boyunca gerçekleşecek olan Vistül-Oder saldırısına başladı. Operasyonda üç gün boyunca Varşova'dan itibaren dört Sovyet ordu grubu dört farklı noktadan Alman hatlarına yönelik olan saldırılarına başladılar. Dördüncü günde Kızıl Ordu, Alman ordusunun savunma hatlarını yararak batıya doğru günde 30-40 km ilerlemeye başladılar. Kısa süre içerisinde Doğu Prusya, Danzig ve Poznań'ı ele geçirdiler. Oder Nehri boyunca Berlin'in 60 km doğusunda savunma hattı oluşturarak durakladılar.
Reichsführer-SS Heinrich Himmler komutasındaki yeni oluşturulan Vistül Ordu Grubu, bir karşı saldırı girişiminde bulundu, ancak bu saldırı 24 Şubat'ta başarısızlık ile sonuçlandı. Kızıl Ordu daha sonra Pomerania'ya doğru yönelerek Oder Nehri'nin sağ kıyısını tamamen Almanlardan temizledi ve böylece Silezya'ya ulaştı.
Güneyde ise Budapeşte kuşatması daha da şiddetlendi. Kuşatılmış Macar başkentini kurtarmak için yapılan üç Alman saldırı girişiminde başarısızlıkla sonuçlandı ve Budapeşte 13 Şubat'ta Sovyetler Birliğince ele geçirildi. Adolf Hitler, Drau-Tuna üçgeninin tekrar ele geçirilmesi için bir karşı saldırı konusunda ısrarcıydı. Bu saldırıdaki asıl Nagykanizsa petrol sahasını güvence altına almak ve gelecekteki operasyonlar için Tuna Nehri'ne tekrar hakim olmaktı, ancak saldırı gücü tükenen yorgun Alman kuvvetlerine imkansız bir görev verildi. 16 Mart'ta Almanların Balaton Gölü Saldırısı başarısız oldu. Kızıl Ordu'nun gerçekleştirdiği karşı saldırı, Almanların on gün içerisinde elde ettikleri bütün kazanımları 24 saatte yok etti. 30 Mart'ta Sovyetler Avusturya'ya girdi; Viyana saldırısı sonucunda 13 Nisan'da şehri ele geçirdiler.
Haziran - Eylül 1944 ayları arasında Wehrmacht bir milyondan fazla asker kaybetti. Ayrıca ordunun etkili bir şekilde savaşabilmesi için gerek duydukları yakıt ve silahlardan yoksundular. Daha önce danışmanlarının bütün ısrarlarına rağmen kentte kalmaya karar veren Hitler, 12 Nisan 1945'de Amerikan Başkanı Franklin D. Roosevelt'in öldüğü haberini duydu. Bu, haber Führerbunker'de bir takım boş umutların canlanmasına neden oldu. Almanlar, Müttefikler bir bölünmenin yaşanacağını ve bu sayede Berlin'in daha önce yaşandığı gibi son dakikada kurtarılabileceğini düşünüyorlardı.
Batılı Müttefikler, şehri ele geçirmek için herhangi bir plan yapmadılar. [Batı] Müttefik Seferi Kuvvetler Genel Sekreteri General Eisenhower, Berlin için olan yarışa bütün ilgisini kaybetti. Savaştan sonra Sovyet nüfuz alanı altında kalacak olan şehre saldırmanın, hiçbir getirisi olmayacağına ve iki ordunun da aynı anda şehre saldırması durumunda dost ateşi dolayısı ile can kayıpları yaşanacağını düşünüyordu. Batılı Müttefikler'in savaşa olan en büyük katkısı 1945'te Berlin'in bombalanmasıydı. 1945 yılında Birleşik Devletler Ordusu Hava Kuvvetleri, Berlin'e yönelik çok büyük sayıda gündüz bombardıman seferi düzenledi. Art arda 36 gece boyunca Kraliyet Hava Kuvvetlerine (RAF) bağlı Mosquitos bombardıman uçakları Alman başkentini bombaladı. Bombardıman Sovyetlerin şehre girmesinden hemen önce 20/21 Nisan 1945 gecesi sona erdi.
Berlin Savaşı hazırlıkları
Daha sonra Doğu Almanya olarak anılacak olan Almanya'nın merkezine yönelik olarak gerçekleşen Sovyet saldırısının, iki amacı vardı. Stalin, Batılı Müttefikler'in savaş sonrası Sovyet kontrolü altında kalacak olan topraklara el koymayacaklarını bildirmelerinin ardından olabildiğince fazla bölgeyi ele geçirmek ve Batılı müttefiklerle biran önce buluşabilmek için geniş bir cephe hattından saldırıya başladı. Ancak Sovyetlerin öncelikli amacı Berlin'i ele geçirmekti. Bu iki amaç da birbirinin tamamlayıcısı durumundaydı. Çünkü Berlin alınmadığı sürece bu bölgenin hızlı bir şekilde ele geçirilmesi imkansızdı. Bir başka iddiaya göre ise, Sovyetlerin amacı, savaş sonrası stratejik hedeflerini gerçekleştirebilmek için Berlin'in kendisi de dahil olmak üzere, Adolf Hitler ve Alman atom bombası programını ele geçirmekti. 6 Mart'ta Hitler, Korgeneral Helmuth Reymann'ı Korgeneral Bruno Ritter von Hauenschild'in yerine Berlin Savunma Alanı komutanı olarak atadı.
20 Mart'ta General Gotthard Heinrici, Reichsführer-SS Heinrich Himmler'in yerine Vistül Ordu Grubu'nun Başkomutanlığına getirildi. Heinrici, Alman ordusunda görevli en iyi savunma taktisyenlerinden birisiydi ve hemen savunma planlarını hazırlamaya başladı. Heinrici, Sovyetlerin ana saldırı istikametinin Oder Nehri üzerinde doğu-batı otobanı (Autobahn) boyunca olacağını başarılı bir şekilde tahmin etti. Oder Nehri'nin kıyılarını hafif bir askeri çatışma dışında başka bir şeyle savunmaya çalışmamaya karar verdi. Bunun yerine, Heinrici, Oder Nehri'ne tepeden bakan ve otobanın güzergahı üzerinde bulunan Seelow Tepeleri'nde savunma hatlarının oluşturulması için mühendisler görevlendirdi. Bu savunma hatları Oder'in 17 km batısında Berlin'in ise 90 km doğusunda yer alıyordu. Heinrici, savunma hatlarının korunabilmesi için gerek duyduğu asker gücünü başka yerlerdeki savunma hatlarını incelterek sağlamaya çalıştı. Alman mühendisler, nehrin yukarısında yer alan bir barajdan suyu serbest bırakarak, bahar yağmurları ile zaten suya doymuş olan Oder Nehri'nin civarın taşkın ovasını bataklığa çevirdiler. Taşkın ovasının arkasında bulunan Seelow Tepeleri'nde Alman mühendisler, Berlin'e doğru uzanan üç kademeli büyük bir savunma hattı inşa ettiler (savunma hattı Berlin yakınlarındaki Wotan pozisyonu denen noktaya kadar uzanıyordu). Bu üç savunma hattı da çok sayıda tank hendeği, anti tank silahı pozisyonu ile geniş bir siper ve korugan ağına sahipti.
9 Nisan'da, uzun süren bir direnişten sonra, Doğu Prusya'daki Königsberg Kızıl Ordu tarafından ele geçirildi. Bu, Mareşal Rokossovsky'nin komutasındaki 2. Belarus Cephesi'ni batıdan, Oder Nehri'nin doğu kıyısına doğru ilerleyebilmesi için serbest bıraktı. Mareşal Georgy Zhukov, Frankfurt'un güneyinden, Baltık'a bölgesine kadar, Oder Nehri boyunca konuşlandırılan 1. Belarus Cephesini, Seelow Tepeleri'nin önündeki bir alanda toplamaya başladı. 2. Belerus Cephesi'ne bağlı birlikler ise Seelow Tepeleri'nin kuzeyindeki 1. Belerus Cephesi birliklerinin boşaltığı pozisyonlara geçtiler. Bu yeniden konuşlanma devam ederken, Sovyet hatları arasında bazı boşluklar kalmıştı. Danzig yakınlarındaki bir alanda sıkıştırılmış olan General Dietrich von Saucken'in komutasındaki Alman II. Ordusu'nun kalıntıları Vistula Deltası'na kaçmayı başardı. Güneyde ise, Mareşal Konev'in, komutasında ki 1.Ukrayna Cephesi'nin ana ağırlık merkezi Yukarı Silezya'nın dışına ve Neisse Nehri'nin kuzeybatısına kaydırıldı.
Üç Sovyet cephesinde 2,5 milyon asker (1. Polonya Ordusu'nda bulunan 78.556 asker dahil ), 6.250 tank, 7.500 uçak, 41.600 topçu bataryası ve havan topu, 3.255 kamyona monte edilmiş Katyusha roketatar ("Stalin'in Orgu" lakaplı) ve 95.383 Motorlu araç bulunuyordu (birçoğu ABD'de imal edilmiş).
Oder-Neisse Savaşı
Saldırı sırasında en şiddetli mücadelelerin yaşandığı son sektör ise, Berlin'in hemen dışında bulunan son savunma hattı Seelow Tepeleri idi. 16 Nisan-19 Nisan tarihleri arasında dört gün boyunca devam eden Seelow Tepeleri Savaşı, İkinci Dünya Savaşı'nın son büyük çatışmalarından biri oldu: Hemen hemen bir milyon kadar Kızıl Ordu askeri ile 20.000'den fazla tank ve topçu bataryası ''Berlin Kapılarını'' (Gates to Berlin) ele geçirmek için bölgeye getirilmişti. Yaklaşık 100.000 Alman askeri ile 1.200 tank ve topçu bataryası bölgeyi Kızıl Ordu'ya karşı savunmaya çalışacaktı. Zhukov'un komutası altındaki güçler bölgedeki savunma hatlarını şiddetli çarpışmalar sonunda yarmayı başardı. Kızıl Ordu 30.000 asker kaybederken Almanlar ise 12.000 asker kaybetmişti.
19 Nisan'da, yani dördüncü gün, 1. Belerus Cephesi'ni oluşturan Sovyet Kuvvetleri Seelow Tepeleri üzerinde yer alan son savunma hattını da kırmayı başardı. Artık Berlin ve aralarında dağınık Alman kuvvetlerinden başka bir şey kalmamıştı. Bir gün önce Forst'u ele geçiren 1. Ukrayna Cephesi, rahat bir şekilde Almanya içlerinde ilerliyordu. Gordov'un 3. Muhafız Ordusu ve Rybalko'nun 3.Tank Muhafız Ordusu ile Lelyushenko'nun 4. Muhafız Tank Ordusu, kuzeydoğu yönüne doğru dönerek Berlin'e doğru ilerlerken diğer ordular ise Birleşik Devletler Ordusu ile buluşmak için batıya doğru ilerleyerek Berlin'in güneybatısındaki Elbeye yöneldiler. Bu ilerlemeler ile Sovyet güçleri, kuzeydeki Alman Vistül Ordu Grubu ile güneydeki Merkez Ordu Grubu'nu sıkıştırmışlardı. Günün sonunda, Almanların doğu cephesi hattı, Frankfurt'un kuzeyinde Seelow civarı ile ve güneyde Forst'un civarındaki alan arasında kalan bölüm dağılmıştı. Alman savunmasının bu şekilde yarılması ile, iki Sovyet Cephesi, Alman 9. Ordusu'nu Frankfurt'un batısında geniş bir alan içerisinde kuşatmayı başardı. Alman 9. Ordusu'nun batıya doğru ilerleyerek kuşatmayı yarma çalışmaları Halbe Savaşı ile sonuçlandı. Sovyet kuvvetlerinin savaş sırasında verdikleri kayıplar çok yüksekti. 1-19 Nisan tarihleri arasında 2.807 tank kaybetmişlerdi ve bunların sadece 727 tanesi Seelow Tepelerinde kaybedilmişti.
Bu arada, Kraliyet Hava Kuvvetlerine (RAF) bağlı Mosquitoe bombardıman uçakları Berlin'de bulunan Alman savunma pozisyonlarına yönelik büyük taktiksel saldırılarda bulundular. Bun saldırılar 15 Nisan (105 bombardıman uçağı), 17 Nisan (61 bombardıman uçağı), 18 Nisan (57 bombardıman uçağı), 19 Nisan (79 bombardıman uçağı) ve 20 Nisan (bombardıman uçağı) tarihlerinde gerçekleşmişti.
Berlin kuşatması
20 Nisan 1945'te Hitler'in 56. doğum gününde, 1. Belarus Cephesi'ne bağlı Sovyet topçuları Berlin'i bombalamaya başladılar ve bombardıman şehir teslim olana kadar durmadı. Savaş sırasındaki Sovyet topçuları tarafından şehre atılan bombaların ağırlığı, Batı Müttefiklerin bombardıman uçakları tarafından şehre atılan bombaların ağırlığından daha fazlaydı. 1. Belerus Cephesi doğu yönünde ve şehrin kuzey doğusunda ilerlerken 1.Ukrayna Cephesi ise Merkez Ordu Grubu'nun kuzey kanadını oluşturan son hatları da yararak Juterbog'un kuzeyine doğru ilerlediler. Bu sayede Magdeburg'daki Elbe Nehri civarında bulunan Amerikan birlikleri ile aralarındaki mesafeyi yarılamış oluyorlardı. Stettin ve Schwedt arasındaki bölgenin kuzeyinde 2. Belerus Cephesi, Vistül Ordu Grubu'nun kuzey kanadını oluşturan Hasso von Manteuffel'in III. Panzer Ordusu'na saldırdılar. Ertesi gün Bogdanov'un 2. Muhafız Tank Ordusu, Berlin'in kuzeyinde yaklaşık 50 km ilerleyerek daha sonra Werneuchen'in güneybatısına saldırdı. Sovyet planı öncelikle Berlin'in, ardından ise IX. Ordu'nun kuşatılmasını hedefliyordu.
Forst'un kuzeyinde IX Ordu'yla beraber hapsolmuş olan Alman V. Kolordusu'nun komutanlığı IV. Panzer Ordusu'ndan IX. Ordu'ya geçti. Kolordu hala Berlin-Cottbus otoyolu üzerindeki cephe hattını tutuyordu. Feldmareşal Ferdinand Schörner'in komutasındaki Merkez Ordu Grubu, güneyden Berlin civarındaki kuşatmayı yarmak ve 1. Ukrayna Cephesi'ne bağlı birlikleri bölgeden çıkarmak için bir karşı saldırı düzenledi (Bautzen Muharebesi). Saldırı 2. Polonya Ordusu ve Kızıl Ordu'nun 52. Ordu ve 5. Muhafız Ordusu'na bağlı birlikleri hedef alıyordu. IV. Panzer Ordusu'nun eski güney kanadı, kuzeydeki 1. Ukrayna Cephesi'ne karşı düzenlenen saldırılarda yerel çapta bazı başarılar elde ettiler. Bu sırada Hitler, askeri durumun gerçekliğini kavrayabilme yetisini tamamen yitirdiğini gösteren bir takım emirler verdi. IX. Orduya Cottbus'u tutmasını ve batı yönünde yeni bir savunma hattı kurmasını emretti. Daha sonra kuzeye ilerleyen Sovyet birliklerine saldıracaklardı. Bu, saldırı güneyden gelen IV. Panzer Ordusu ile de desteklenecek ve böylece 1.Ukrayna Cephesi'ni kıskaca alıp yok edebileceklerdi. Hitler III. Panzer Ordusu tarafından güney yönünden bir saldırı başlatılacağını öngörüyordu. Bu sayede 1. Belerus Cephesi kıskaca alınacak ve SS-Generali Felix Steiner kuzeyden gelecek olan ordusu ile de Sovyet kuvvetleri yok edilecekti. İlerleyen saatlerde Steiner bu saldırıyı gerçekleştirebilecek yeterli tümene sahip olmadığını bildirdi ve Heinrici, Hitler ve diğer komuta kademesine IX. Ordu'nun derhal geri çekilmesini, aksi takdirde Sovyetler tarafından tamamen kuşatılacağını açıkça belirtti. Karargahını kuzeybatı Berlin'in kuzeybatısına taşıyıp batı yönünde geri çekilmek konusunda geç kaldığı için zaten büyük bir baskı altındaydı. Heinrici, Hitler'den batı yönünde geri çekilmesine izin vermezse, bütün komuta görevlerinden kendisini almasını istedi.
22 Nisan 1945'te öğleden sonra, askeri durumun değerlendirilmesi için yapılan konferansta Hitler, ağlamaklı bir öfke krizine girdi (2004 yılında Alman yapımı Çöküş filminde bu sahne yeniden canlandırılmıştır). Hitler bir önceki gün hazırladığı planların gerçekleşemeyeceğini anladığında büyük bir umutsuzluğa düştü. Savaşın kaybedildiğini, aldıkları yenilgiler için generallerini suçlayarak, son ana kadar Berlin'de kalacağını ve kendisini burada öldüreceğini söyledi.
General Alfred Jodl, Hitler'in öfkesini yatıştırmak için General Walther Wenck'in XII. Ordusu'nun Amerikalılarla savaşmak yerine Berlin'e ilerleyebileceğini, çünkü Elbe Nehrine ulaşan Amerikan Ordusu'nun doğuya doğru daha fazla ilerleyeceğini düşünmediğini söyledi. Bu varsayım, Almanya'nın Müttefikler arasında nasıl paylaşılacağını gösteren, ele geçirilen Eclipse belgelerinin incelenmesine dayanıyordu. Hitler hemen bu fikri benimsedi. Birkaç saat içinde Wenck'e Amerikalılardan ayrılmasını ve XII. Ordusu ile Berlin'i desteklemesi için kuzeydoğu yönünde hareket etmesini emretti. Daha sonra, kuşatılmış IX. Ordu'nun batıya doğru ilerlemesi durumunda, Wenck'in XII. Ordusu ile bağlantı kurabileceği anlaşıldı. Akşam Heinrici'ye XII. Ordu ile bağlantı kurma izni verildi.
2. Belarus Cephesi, başka bir noktada, Oder'in batı kıyısında 15 km derinlikte bir köprü başı oluşturmayı başardı ve III. Panzer Ordusu ile yoğun bir çatışma içerisine girdi. Alman IX. Ordusu Cottbus'daki mevzilerini kaybetmiş ve doğudan büyük bir baskı altına alınmıştı. Berlin'in doğusundaki Havel Nehri'nde bir öncü bir Sovyet tank birliği vardı vardı ve bir diğer öncü tank birliği ise Berlin'deki iç savunma halkasına belirli bir noktadan saldırmaya başlamıştı.
Alman başkenti şimdi tamamen sahra topçularının menzili içerisinde bulunuyordu. Sovyet Savaşı muhabiri, İkinci Dünya Savaşı sırasındaki Sovyet gazeteciliği tarzında, 22 Nisan 1945'te yerel saat ile 08:30'da gerçekleşen önemli bir olayı şu şekilde aktarıyordu:
Evlerin duvarlarında büyük bir acele ile Goebbels'in sözlerinin yazılmış olduğunu gördük: "Her Alman başkentini savunacaktır. Kızıl barbarları Berlin'in duvarlarında durduracağız. Sadece deneyin ve onları durdurun!"
Çelik koruganlar, barikatlar, mayınlar, tuzaklar, el bombalarını sıkıca kavramış intihar mangaları - hepsi büyük tsunami dalgasından önce bir kenara süpürüldü.
Çiseleyerek yağmur yağmaya başladı. Bisdorf yakınlarında ateş açmaya hazır topçu bataryaları gördüm.
Batarya Komutanına ''Hedefiniz Nedir?'' diye sordum.
'Berlin kent merkezi, Spree köprüleri ile Stettin tren istasyonları ve kuzey kısımları' dedi.
Ardından muazzam emirler birbiri ardına geldi: "Faşist Almanya'nın başkentinde ateş açın."
Saati not ettim. Saat tam olarak 22 Nisan 8.30 idi. Doksan altı top mermisi birkaç dakika içinde Berlin'in merkezine düştü.
23 Nisan 1945'te, Sovyet 1. Belerus Cephesi ve 1.Ukrayna Cephesi, Alman IX. Ordusu ile kent merkezi arasındaki son bağlantıyı da koparmak için kuşatmayı sıkılaştırmaya devam ettiler. 1.Ukrayna Cephesi'ne bağlı unsurlar batıya doğru ilerlemeye devam ettiler ve Berline ulaşmaya çalışan Alman XII. Ordusuna bağlı birlikler ile karşılaşmaya başladılar. Aynı gün Hitler Korgeneral Helmuth Weidling'i, Korgeneral Reymann'ın yerine Berlin Savunma Alanı Komutanı olarak atadı. Bu arada, 24 Nisan 1945'e gelindiğinde, 1. Belerus Cephesi ve 1. Ukrayna Cephesi'ne bağlı unsurlar şehrin etrafındaki kuşatma halkasını tamamlamışlardı. Ertesi gün 25 Nisan 1945'te Berlin'de bulunan Sovyet kuvvetleri belirli bir noktada toplanarak S-Bahn savunma halkasına saldırmaya başladılar. Günün sonunda, Almanların kentte yaptıkları savunmanın, şehrin Sovyetlerce ele geçirilmesini geciktirmekten başka bir işe yaramayacağı görüldü. Kentin kaderini belirleyecek olan savaş önceden şehrin hemen dışında yaşanmış ve kaybedilmişti. O zamana kadar, Schörner'in başlangıçta başarılı olan taarruzları Sovyetler tarafından durdurulmaya başlanmıştı. Ancak bu saldırılar Polonya ve Sovyet birliklerine önemli kayıplar verdirerek ilerlemelerini yavaşlatmıştı.
Berlin'de savaş
General Weidling'in kent savunması için kullanabileceği güçler kabaca, ciddi biçimde tükenmiş Alman Ordusu (Wehrmacht Heer) ve Silahlı SS (Waffen-SS) tümenlerine mensup yaklaşık 45.000 askerden oluşuyordu. Bu tümenler polis kuvvetleri, zorunlu olarak silah altına alınmış Hitler Gençliği üyesi çocuklar ve Volkssturm birlikleri ile takviye edilmişti. Volkssturm birliklerindeki yaklaşık 40.000 yaşlı erkeğin birçoğu gençliklerinde orduda görev yapmış olan kişilerdi. Hatta bazıları I. Dünya Savaşı gazileri idi. Hitler, Reich Şansölye binası ve Führerbunker'in de dahil olduğu merkez hükümet bölgesi Savaş Komutanı olarak SS Brigadeführer (Grup Lideri) Wilhelm Mohnke'yi atadı. Mohnke'nin komutasında 2000'den fazla adam vardı. Weidling savunma alanlarını yeniden organize ederek, daha önce birçoğunun savaş tecrübesi olamayan, her biri albay ya da general tarafından komuta edilen 'A' ile 'H' arasındaki sekiz bölüme ayırdı. Şehrin batısında, 20. Piyade Tümeni bulunuyordu. Şehrin kuzeyinde ise 9. Paraşüt Tümeni vardı. Şehrin kuzeydoğusunda ise Müncheberg Panzer Tümeni bulunuyordu. Şehrin güneydoğusunda ve Tempelhof Havaalanı'nın doğusunda, 11. SS Gönüllü Panzergrenadier Tümeni Nordland yer almaktaydı. Rezerv, 18. Panzergrenadier Tümeni ise, rezerv kuvvet olarak Berlin'in merkezinde bulunuyordu.
23 Nisan'da Berzarin'in 5. Şok Ordusu ve Katukov'un 1. Muhafız Tank Ordusu, Berlin'e güneydoğudan bir saldırı başlattı. Ancak Alman LVI. Panzer Kolordusunun karşı saldırısı ile karşılaştılar ve başarılı bir şekilde bu saldırıyı geri püskürttüler. Ardından 24 Nisan akşamında, Berlin'in S-Bahn savunma halkasının kuzeyinde yer alan Teltow Kanalı'na ulaştılar.Bu sırada, Hitler tarafından bütün Alman kuvvetlerine şehrin iç savunmasının güçlendirilmesi için genel bir emir verilmesinin ardından sadece SS Brigadeführer Gustav Krukenberg komutasındaki Fransız gönüllülerden oluşan küçük bir SS birliği şehre geldi. 25 Nisan'da Krukenberg, C sektörünün komutasına atandı. Bu nokta şehre yönelik Sovyet saldırılarının en yoğun şekilde hissedildiği yer olacaktı.
26 Nisan'da Chuikov'un 8. Muhafız Ordusu ve 1. Muhafız Tank Ordusu güney banliyöleri boyunca savaşarak S-Bahn savunma halkasının hemen içindeki Tempelhof Havaalanı'na saldırdılar. Ancak burada Müncheberg Tümeni'nin sert direnişiyle karşılaştılar. 27 Nisan'a kadar, yorgun ve güçsüz iki Alman tümeni (Müncheberg ve Nordland) savundukları güneydoğu bölgesinde şimdi beş Sovyet ordusu ile karşı karşıyaydılar. Doğudan batıya doğru sayacak olursak bunlar; 5 Şok Ordusu, 8. Muhafız Ordusu, 1. Muhafız Tank Ordusu, ve Rybalko'nun 3. Muhafız Tank Ordusu (1.Ukrayna Cephesi'nin bir parçası) idi. Bu durum karşısında Alman Tümenleri hatlarını bırakarak merkeze geri çekildiler ve Hermannplatz'da yeni savunma pozisyonları oluşturdular. Krukenberg, Genel Kurmay Başkanı General Hans Krebs'e (OKH) 24 saat içinde Nordland'ın Z sektörünün (Zentrum) merkezine çekilmesi gerektiğini bildirdi. Sovyetlerin şehir merkezine ilerlemeleri şu ana eksenler içerisinde gerçekleşmişti: Güneydoğudan Frankfurter Allee'ye kadar (Alexanderplatz'da bittiği yere kadar); güneyde Sonnenallee boyunca Belle-Alliance-Platz'ın kuzeyde bittiği yere kadar, güneyden ise Potsdamer Platz'ın bittiği yere kadar ve kuzeyde Reichstag'a kadar uzanan alanın bitimine kadar. Reichstag, Moltke köprüsü, Alexanderplatz ve Spandau'daki Havel köprüleri göğüs göğüse yaşanan en ağır mücadelelere şahit oldu. SS birliklerine mensup yabancı gönüllüler çok iyi savaşıyorlardı. Bunun nedenleri ise ideolojik olarak iyi bir şekilde motive olmaları ve eğer esir alınırlarsa yaşamalarına izin verilmeyeceği düşüncesi idi.
Reichstag Savaşı
29 Nisan'da erken saatlerde Sovyet 3. Şok Ordusu, Moltke köprüsünü geçti ve köprüyü çevreleyen sokaklara ve binalara girmeye başladı. İçişleri Bakanlığı'da dahil olmak üzere binalara yönelik yapılan ilk saldırılar, yetersiz topçu desteği nedeni ile başarısızlıkla sonuçlandılar. Hasar gören köprüler onarılana ve topçu bataryaları yakına getirilene kadar birliklere topçu desteği vermek mümkün olmadı. Saat 04:00'da Führerbunker'da Hitler, son vasiyetnamesini imzaladı ve kısa bir süre sonra Eva Braun'la evlendi. Şafak vakti Sovyetler güneydoğudaki saldırılarını yoğunlaştırdılar. Yaşanılan çok ağır bir çarpışmadan sonra Sovyet Kuvvetleri Prinz-Albrechtstrasse'de bulunan Gestapo karargahını ele geçirmeyi başardılar, ancak Waffen-SS'e mensup birliklerin gerçekleştirdiği karşı saldırı sonrasında Sovyet kuvvetleri binadan çekilmeye mecbur kaldılar. Güneybatıda ise, 8. Muhafız Ordusu Landwehr kanalı boyunca ilerleyerek Tiergarten'e kuzeyden saldırdı.
Ertesi gün 30 Nisan'da kadar Sovyetler köprüler ile ilgili olan sorunlarını çözdüler ve topçu desteğiyle saat 06.00'da Reichstag'a yönelik bir saldırı başlattılar. Ancak bina çevresindeki Alman siperleri ve 2 km uzaklıkta bulunan, Berlin Hayvanat Bahçesi'nde yer alan, Hayvanat Bahçesi Uçaksavar kulesindeki 12,8 cm'lik toplardan açılan ateş nedeni ile Sovyet birliklerinin akşama kadar binaya girmeleri mümkün olmadı. Reichstag, Şubat 1933'te meydana gelen yangından beri kullanılmıyordu ve iç kısmı bir hükümet binasından daha çok bir moloz yığınını andırıyordu. İçerideki Alman birlikleri bu durumu mükemmel bir şekilde kullandılar ve sağlam bir biçimde binaya yerleştiler. Bunun üzerine iki taraf arasında şiddetli bir odadan-odaya savaş yaşandı. Bu sırada, bodrum katında Kızıl Ordu'ya yönelik bir karşı saldırı başlatan büyük bir Alman askeri birliği mevcuttu. 2 Mayıs 1945'te Kızıl Ordu binayı tamamen kontrol altına aldı. Sancaklarını binanın çatısına diken iki askerin Sovyet askerinin ünlü fotoğrafı, binanın ele geçirilmesinden bir gün sonra yeniden canlandırılarak çekildi. Bu fotoğraf ile temsil edilen olay, Sovyetler'e göre kazanılan Berlin Savaşı ile Doğu Cephesi'nde yaşanan bütün çarpışmaların Sovyet Zaferi ile sona erdiğini simgeliyordu. 756. Alay Komutanı Zinchenko, Tabur Komutanı Neustroev'e "... Yüce Yüksek Komuta Kademesi... ve tüm Sovyet Halkı, kazandığımız zaferi temsil eden bayrağımız Berlin'de çatının (Reichstag) üzerinde dalgalanıyor" diye bildirdi.
Merkez savaşı
Weidling, 30 Nisan'ın erken saatlerinde Hitler'e, bizzat şehri savunan birliklerin büyük ihtimalle gece boyunca süren çarpışmalar nedeni ile muhtemelen mühimmatlarını tükettiklerini bildirdi. Hitler ona birliklerini çevreleyen Kızıl Ordu hatlarını yarma girişiminde bulunması için gerekli olan izni verdi. O öğleden sonra, Hitler ve Braun intihar ettiler ve bedenleri saklandıkları sığınağa yakın bir noktada, yakıldı. Hitler'in ardında bıraktığı vasiyetnamesine göre Amiral Karl Dönitz yeni kurulan Flensburg hükümetinde "Almanya Cumhurbaşkanı" (Reichspräsident) olacaktı. Joseph Goebbels ise Almanya'nın yeni Şansölyesi (Reichskanzler) oldu.
Şehri savunan birlikler geri çekildikçe giderek daha küçük bir alanda savunma yapmak zorunda kalıyorlardı. En sonunda şehir merkezinde küçücük bir alana sıkışmış durumda kaldılar. Şimdiye kadar, her yönden saldırıya uğrayan şehir merkezinde yaklaşık 10.000 kadar Alman askeri sıkışıp kalmıştı. Sovyetlerin saldırdıkları bir diğer nokta ise, Wilhelmstrasse'de, Hava Bakanlığı'nın üzerine inşa edilen sağlam beton bina idi. Bu bina büyük kalibreli Sovyet topçuları tarafından ağır ateş altına alınmıştı. Hermann von Salza taburuna bağlı kullanılabilir durumdaki geri kalan Tiger tankları ise Tiergarten'in doğusunda savunma pozisyonu alarak merkezi Kuznetsov'un 3. Şok Ordusuna karşı savunmaya çalışıyorlardı ( Reichstag'ın etrafında yoğun çatışmalara maruz kalmalarına rağmen Sovyet kuvvetleri Tierganten'in kuzeyine ilerleyerek bölgeyi kuşattılar). 8. Muhafız Ordusu ise Tiergarten'in güneyinde ilerliyordu. Bu bölgede bulunan Sovyet güçleri, Almanlar tarafından tutulan sosis şeklindeki bölgeyi etkili bir şekilde ikiye bölmüşlerdi. Bu durum merkezde bulunan Alman birliklerinin batıya doğru kaçma imkanlarını daha da zorlaştırdı.
1 Mayıs'ın erken saatlerinde Krebs, Sovyet 8. Muhafız Ordusu Komutanı General Chuikov'a Hitler'in ölümünü bildirdi ve şehrin hangi şartlarda teslim edileceğini belirlemek için görüşmek isteğini belirtti. Sovyetler şehrin sadece koşulsuz şartsız teslim olması durumunda ateşkesi kabul edeceklerini bildirdiler. Krebs ise bu teklifi kabul etme yetkisine sahip olmadığını belirterek herhangi bir antlaşma yapamadan görüşmeden ayrıldı. Goebbels teslim olmaya karşıydı. Öğleden sonra Goebbels ve karısı (çocuklarını öldürdükten sonra) intihar ettiler. Goebbels'in ölümü, Weidling'in şehri savunan garnizon ile teslim etmesi yolundaki son engeli de ortadan kaldırmıştı. Fakat Weidling şehirdeki birliklerin gece karanlığından faydalanarak şehirden kaçabilmeleri için teslim antlaşmasını ertesi sabaha kadar imzalamadı.
Berlin'den kaçış
1/2 Mayıs gecesi, Berlin'de bulunan garnizondan geriye kalanların çoğu şehir merkezinden üç farklı yöne doğru kaçmaya başladılar. Yalnızca Tiergarten üzerinden batıya doğru ilerleyerek Charlottenbrücke'yi (Havel'in üzerinden bir köprü) geçerek Spandau'ya ulaşanlar Sovyet hatlarını aşmayı başardılar. İlk kaçış harekatından sağ kurtulanların sadece bir kısmı, Batı Müttefiklerin hatlarına ulaşmayı başardılar. Geri kalanların bir çoğu ise şehrin dışında bulunan Kızıl Ordu birliklerince ya yakalandılar ya da öldürüldüler. 2 Mayıs sabahının erken saatlerinde Sovyetler, Reich Şansölyelik binasını (Reichskanzlei) ele geçirdiler. Askeri tarihçi Antony Beevor, bir gece önceki kaçış harekatı sırasında binadan çok sayıda Alman birliğinin ayrıldığını bu nedenle bina içerisindeki Alman direnişinin Reichstag'ın içerisindekinden çok daha az olduğunu iddia etmiştir. General Weidling, komuta kademesi ile saat 06:00'da teslim oldu. Saat 08:23'de General Vasily Chuikov ile görüşmesi için götürüldü. Weidling, şehri savunan birliklerin Sovyet kuvvetlerine teslim olmalarına karar verdi. General Chuikov ve Vasily Sokolovsky'nin yönetiminde Weidling teslim olma emrini yazıya geçirdi.
Hayvanat bahçesindeki uçaksavar kulesinde bulunan 350 kişilik garnizon binadan kaçtı. Bazı SS birlikleri teslim olmayı reddederek birkaç izole binada dağınık bir şekilde savaşa devam ettiler. Ancak Sovyet kuvvetleri bu binaları moloz haline getirdiler.
Berlin dışında savaş
28 Nisan'da veya 29 Nisan'da, General Gotthard Heinrici, Vistül Ordu Grubu Komutanı Hitler'in her ne pahasına olursa olsun Berlin'in savunulması yönündeki emrine uymayarak geri çekildiği iddiası ile görevden alındı. Yerine General Kurt Student atandı. General Kurt von Tippelskirch, Student karargaha ulaşıp komutayı ele alıncaya kadar geçici olarark Heinrici'nin yerine refakat etmekle görevlendirildi. Tarihçiler arasında komutanın gerçekten kimde olduğuna dair bir anlaşmazlık vardır. Bazıları Student'in, İngilizler tarafından yakalandığını ve komutayı hiçbir zaman ele alamadığını iddia etmektedir. Gerçekte ise Von Tippelskirch'in ya da Student'in Vistül Ordu Grubu'nun komutasını ele alıp almaması savaşın zaten son anlarında Alman ordusunun yaşamış olduğu bozgun durumu ve koordine eksikliğini değiştirmeyecekti.
29 Nisan akşamı Krebs, General Alfred Jodl (Yüksek Ordu Komutanı) ile telsiz aracılığıyla temasa geçti:
"Krebs, Jodl'dan derhal bir durum raporu ister. İlk olarak Wenck'in XII. Ordusuna bağlı öncü birliklerin nerede olduğunu sorar. İkinci olarak planlanan saldırının ne zaman gerçekleşeceğini sorar. Üçüncü olarak IX. Ordu'nun konumunu öğrenmek ister. Dördüncü olarak IX. Ordu'nun kuşatmayı yarmak için hangi noktadan saldırıya geçeceğini. Beşinci olarak ise General Rudolf Holste'nin öncü birliklerinin yerini sorar."
30 Nisan sabahının erken saatlerinde Jodl, Krebs'e şu cevapları verir:
"Öncelikle, Wenck'in öncü birlikleri Schwielow Gölü'nün güneyinde oldukları yerde saplanıp kaldılar. İkincisi, XII. Ordu bu nedenle Berlin'e ulaşmak için saldırıya devam edemiyor. Üçüncü olarak, IX. Ordu'nun büyük kısmı kuşatılmış durumda. Dördüncü olarak Holste'nin Kolorduları savunma düzeni almış durumdalar."
Kuzey cephesi
1. Belarus Cephesi ve 1. Ukrayna Cephesi'ne bağlı birlikler Berlin'i kuşatarak şehir savaşına başladıkları sırada, Rokossovsky'nin komutasındaki 2. Belerus Cephesi ise Berlin'in kuzeyine bir saldırı başlattı. 20 Nisan'da Rokossovsky'nin 2. Belerus Cephesi, Stettin ve Schwedt arasındaki noktada, III. Panzer Ordusu tarafından tutulan Vistül Ordu Grubu'nun kuzey kanadına saldırmaya başladı. 22 Nisan'da, 2. Belarus Cephesi, III. Panzer Ordusu ile yaşadıkları ağır mücadeleler sonrasında Oder Nehri'nin doğu yakasında 15 km derinliğinde bir köprü başı oluşturmayı başardılar. 25 Nisan'da 2. Belerus Cephesi'ne bağlı birliker, Stettin'in güneyindeki köprü başı civarında III. Panzer Ordusu'nun hatlarını yararak Randowbruch Bataklığı'nı geçmeyi başardılar. Daha sonra batı yönünde ilerleyerek Montgomery'nin 21. İngiliz Ordu Grubu'na ve kuzeydeki Baltık kıyısında bir liman kenti olan, Stralsund'a doğru rahat bir şekilde hareket ettiler.
Berlin'in kuzeyinde bulunan Alman III. Panzer Ordusu ve Alman XXI. Ordusu, Rokossovsky'nin 2. Belarus Cephesi'nden gelen acımasız baskı altında batı yönünde geri çekilmeye başladılar. Sonunda Elbe Nehri'nden kıyıya kadar uzanan 32 km genişliğinde bir alanda sıkıştırıldılar. Batı taraflarındaki alanlara Britanyalı 21. Ordu Grubu (1 Mayıs'ta Elbe'deki köprü başlarından ayrılarak Wismar ve Lübeck'i ele geçirmek için sahile doğru ilerlemeye başladılar), doğu taraflarındaki alanlara Rokossovsky'nin 2. Belarus Cephesi, güney taraflarındaki alanlara ise Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı 9. Ordu Grubu, Ludwigslust ve Schwerin kadar doğuya nüfuz etmişti.
Güney cephesi
Savaşın ilk dokuz gününde 1.Ukrayna Cephesi'ne bağlı birlikler, 25 Nisan'a kadar, Berlin'in güneyindeki ve güneybatısındaki alanların büyük bölümünü başarılı bir şekilde işgal etmişlerdi. 1. Ukrayna Cephesi'ne bağlı öncü birlikler, şehri kuşatmayı tamamlayarak Berlin'in batısında 1. Belerus Cephesi'ne bağlı unsurlar ile buluşmuşlardı. Bu arada, 1.Ukrayna Cephesi'ndeki 5. Muhafız Ordusuna bağlı 58 Tüfekli Muhafız Tümeni Elbe Nehri üzerindeki Torgau yakınlarında Birleşik Devletler I. Ordusuna bağlı 69'uncu Piyade Tümeni (Birleşik Devletler) ile temas kurdular. Bu manevralar Berlin'in güneyindeki Alman kuvvetlerini üç parçaya bölmüştü. Almanların IX. Ordusu Halbe civarında kuşatılmıştı. Wenck'in XII. Ordusu, Hitler'in 22 Nisan'daki emrine uyarak, güney-batıdan Berlin'e zorla girmeye çalışmıştı. Ancak Potsdam civarındaki 1.Ukrayna Cephesi'ne bağlı birliklerin sert direnişi ile karşılaşmışlardı. Schörner'in Merkez Ordu Grubu ise Çekoslovakya'ya giden haberleşme hatları boyunca Berlin Savaşı'ndan geri çekilmeye zorlanmıştı.
24 Nisan ve 1 Mayıs arasında IX. Ordu, Kızıl Ordu kuşatmasını kırmak ve XII. Ordu ile bağlantı kurmak için umutsuz bir girişimde bulundu. Hitler kuşatmanın başarılı bir şekilde yarılmasından sonra IX. Ordu ile XII. Ordu'nun güçlerini birleştirebilir ve Berlin'i rahatlatabilirdi. Generalleri Heinrici, Busse veya Wenck'in bu hamleyi uygulanabilir olarak görmekten uzak oldukları düşünülmektedir. Bununla birlikte, Hitler IX. Ordu'ya Sovyet kuşatmasını yarması için gerekli olan izni verdi. Bu sayede birçok Alman askeri batıya kaçarak Birleşik Devletler Ordusuna teslim oldu.
28 Nisan şafak vakti Clausewitz, Scharnhorst ve Theodor Körner isimli gençlik tümenleri, güneybatıdan Berlin yönünde saldırıya başladılar. Bu birlikler Wenck'in XX. Kolordusunun birer parçasıydılar. Subay eğitimi veren okullarında okuyan genç erkeklerden oluşuyorlardı, bu da onları Almanların sahip oldukları en iyi rezerv birlikleri yapıyordu. Potsdam'ın güneybatısındaki Schwielow Gölü yakınlarında Berlin'den 32 km uzakta durdurulmadan önce, yaklaşık 24 km'lik bir alanı ele geçirdiler. General Wenck, gece boyunca Fuerstenberg'deki Alman Yüksek Ordu Komutanlığına XII. Ordu'nun tüm cephe boyunca geri çekilmeye zorlandığını bildirdi. Wenck'e göre, Berlin'e yönelik herhangi bir saldırı mümkün değildi. Bu noktada, artık IX. Ordu'nun desteği artık beklenemezdi. Bu arada, IX. Ordu'daki yaklaşık 25.000 Alman askeri, binlerce siville birlikte Halbe'deki kuşatmayı yarmayı başararak XII. Ordu'nun hatlarına ulaşmayı başardılar. Her iki tarafın da kayıpları çok yüksekti. Halbe'deki mezarlığa savaştan sonra yaklaşık 30.000 Alman gömüldü. Kızıl Ordu'nun yaklaşık 20.000 askeri de yarma harekatını durdurmaya çalışırken öldü; çoğu Baruth-Zossen yolunun yanındaki bir mezarlığa gömüldü. Bunlar bilinen ölüler, ancak savaşta ölenlerin kalıntıları her yıl bulunmakta olup ölenlerin gerçek sayısı asla bilinmemektedir. Kaç sivilin öldüğünü kimse bilmiyor, ancak 10.000'e kadar çıkmış olabileceği tahmin ediliyor.
Berlin'e girmeyi başaramamış olan Wenck'in XII. Ordusu, IX. Ordu'dan hayatta kalanlara fazladan nakliye imkanı sağlayarak Elbe'deki Amerikan hatlarına yönelik büyük bir gerilme harekatı içerisine girdi. 6 Mayıs'a kadar birçok Alman Ordusu birimi Elbe Nehri'ni geçerek ABD 9. Ordusuna teslim olmuştu. Bu arada XII. Ordu'nun komuta merkezininde bulunduğu Schönhausen'deki parkta dahil olmak üzere oluşturdukları köprübaşı, ağır Sovyet topçu bombardımanı altına alındı ve buradaki Alman birlikleri sekiz ila iki kilometre arasındaki bir alana sıkıştırıldı (beşte biri ve çeyrek mil).
Berlin'in düşüşü
2-3 Mayıs gecesi III. Panzer Ordusu Komutanı General Hasso von Manteuffel ve XXI. Ordu Komutanı General Kurt von Tippelskirch ABD Ordusu'na teslim oldu. Berlin'in kuzey doğusundaki Vistül Deltası'nda savaşan Von Saucken'in II. Ordusu, 9 Mayıs'ta Sovyetlere teslim oldu. 7 Mayıs sabahı, XII. Ordu'nun köprübaşı çökmeye başladı. Wenck Elbe'yi o öğleden sonra hafif silah ateşi altında geçerek Amerikan 9. Ordusuna teslim oldu.
Berlin Savaşı sonuçları
Grigoriy Krivosheev'in açıklanan arşiv belgeleri üzerinde yaptığı çalışmalara göre, Sovyetler Seelow Tepeleri Savaşı ve Halbe Çarpışmaları da dahil olmak üzere bütün Berlin Muharebesi boyunca 81.116 asker kaybetmiştir. Muharebe boyunca 280.251 kişinin yaralandığı veya hasta olduğu rapor edilmiştir. Telafi edilemez kayıpların sayısı tam olarak bilinmese de, muharebe sırasında Sovyetler yaklaşık 2.000 kadar zırhlı araç kaybetmiştir (veya hasar almışlardır). Sovyetler tarafından yapılan ilk açıklamaya göre muharebe sırasında 458.080 Alman ölmüş ve 479.298 kişi ise esir alınmıştır. Ancak Alman araştırmacılar yaptıkları çalışmalar ile, ölü sayısının yaklaşık 92.000 - 100.000 kişi olduğunu iddia etmişlerdir. Muharebe sırasında kaç sivilin hayatını kaybettiği tam olarak bilinmemektedir. Yaklaşık 125 bin kişinin öldüğü tahmin edilmektedir.
Sovyetler tarafından ele geçirilen ve şehir merkezinde hakimiyet altına alınan alanlarda, Sovyet yetkililer halkın yaşayabilmesi için gerekli olan temel hizmetlerin yeniden sağlanabilmesi için gerekli tedbirleri hemen aldılar. Şehrin içinde ve dışındaki bütün ulaşım sistemleri hemen hemen çalışamaz duruma getirilmişti. Bombalanmış alanlarda hasar gören kanalizasyon şebekesi nedeni ile lağım suları şehir suyuna karışmıştı. Sovyetler her bir şehir bloğunun başına yerel halktan birer Alman görevli atadılar ve hemen temizlik hareketlerini organize ettiler. Ayrıca Kızıl Ordu, kent sakinlerini beslemek için büyük çaba gösterdi. Çoğu Alman, hem asker hem de siviller, Albay General Nikolai Berzarin'in emri üzerine başlayan Kızıl Ordu çorba mutfaklarından verilen yemeklerden dolayı Kızıl Ordu'ya minnettar oldular. Almanların teslim olmasından sonra Sovyetler, ev ev gezerek itfaiyeciler ve demir yollarında çalışanlarda dahil olmak üzere üniforma giyen herkesi tutukladılar.
Muharebe sırasında ve sonrasında intikam arayışı içerisinde olan Sovyet birimlerinin (çoğunlukla geri hizmet birimleri) karıştığı bir çok toplu tecavüz, yağma ve cinayet olayı rapor edilmiştir. Moskova Ekonomi Yüksek Okulu tarihçisi Oleg Budnitskii, BBC Radyosuna verdiği bir demeçte, Kızıl Ordu askerlerinin Almanya'ya vardığında hayretler içerisinde kaldıklarını söyledi. "Hayatlarında ilk kez sekiz milyon Sovyet vatandaşı yurt dışına çıktı, Sovyetler Birliği kapalı bir ülke idi. Yabancı ülkeler hakkında bildikleri tek şey buralarda işsizlik, açlık ve sömürünün var olduğuydu. Avrupa'ya geldiklerinde Stalinist Rusya'dan, ... özellikle Almanya'da, düşündüklerinden çok farklı şeyler gördüler. Bir çoğu gerçekten öfke içerisindeydi, zengin olmanın ne demek olduğunu veya Almanların Rusya'ya neden geldiğini bir türlü anlayamıyorlardı.
Sovyetlerin şehre gıda tedarik etme ve şehri yeniden inşa etme çabalarına rağmen açlık şehir genelinde büyük bir sorun oldu. Teslimden bir ay sonra, Haziran 1945'te ortalama bir Berlinlinin, günlük 1.240 kaloriye ihtiyacı vardı. Fakat bu miktarın yalnızca yüzde 64'ü elde edebiliyorlardı. Ayrıca, şehir genelinde bir milyonun üzerinde insan evsiz durumdaydı.
Berlin Savaşını anma törenleri
22 Nisan'dan 2 Mayıs 1945'e kadar Berlin'in ele geçirilmesinde yer alan 1.100.000 Sovyet personeline "Berlin'in Ele Geçirilmesi Dolayısıyla" özel olarak hazırlanan madalyalar verildi.
Sovyet Zafer Günü kutlamaları için kullanılacak olan Zafer Sancağı, 7 Mayıs 2007'de Rusya'da çıkarılan bir federal kanunla belirlenmiştir. Bu tasarımda Reichstag'da göndere çekilen bayrağın bir kopyası (çekiç, orak ve yazıt olan) kabul edilmiştir.
Polonya'nın resmi Bayrak Günü, her yıl 2 Mayıs'ta Berlin'de gerçekleşen savaşın son günü düzenleniyor. Bu günde Polonya Ordusu, Polonya bayrağını Almanya'da bulunan Berlin Zafer Sütunu'nun üzerine asmıştır.
