Almanya Şansölyesi

Almanya Şansölyesi ne demek?

Almanya Hükumetinin başında Almanya Şansölyesi bulunmaktadır. Almanca resmi unvanı Bundeskanzler (tam anlamıyla Federal Şansölye) dir. Kanzler olarak da kısaltılmıştır. Orta çağ döneminden kalan bu terim Latin terimlerinden türetilmiştir.

Alman siyasetinde Şansölye diğer birçok ülkede ki bir başbakan ile eşdeğerdir. Almanca'nın iki başbakan, Premierminister ve Ministerpräsident tercümeleri bulunuyor. Premierminister çoğunlukla yabancı ülkelerin hükumet başkanlarına (örneğin Birleşik Krallık) atıfta bulunurken, Ministerpräsident ayrıca birçok Alman devletinin hükumet başkanına atıfta bulunabilir.

Günümüzde mevcut Şansölye üçüncü dönem görevde olan Angela Merkel'dir. İlk bayan şansölye olan Merkel, bu nedenle Almanca'da Bundeskanzlerin olarak biliniyor (söz konusu sözcük Merkel'den önce gramatik ve düzenli olarak resmi bir şekilde kullanılmadı).

Şansölyenin modern ofisi, 1867'de Kuzey Almanya Konfederasyonundaki Otto von Bismarck için oluşturulan konumdan evrimleşti. Konfederasyon, Almanya'nın 1871 Birleşmesi ile bir Alman ulus devletine dönüştü. Şansölye rolü, Almanya'nın modern tarihi boyunca büyük ölçüde değişti. Bugün Şansölye, ülkenin etkili lideridir.

Şansölyeliğin tarihçesi

Şansölye ofisi, uzun süren bir tarihe sahiptir ve Alman İmparatorluğunun ofisi genellikle Mainz Başpiskoposu tarafından tutulan Kutsal Roma İmparatorluğu'na uzanır. Ünvan, zaman zaman, Almanca konuşulan Avrupa'nın çeşitli eyaletlerinde kullanılmıştır. Şansölyenin modern ofisi, 1867'de Otto von Bismarck'in Başbakan olduğu Kuzey Almanya Konfederasyonu ile kuruldu. 1871'de Almanya'nın Birleşmesinden sonra, büro Almanca olarak Reichskanzler (aydın "Şahsen Başbakanı") olarak bilinirken, ancak İngiliz Başbakan olarak atıfta bulunmaya devam etti. Almanya'nın 1949 anayasası ile Bundeskanzler (Federal Şansölye) unvanı Almanca olarak yenilendi.

Çeşitli dönemlerde Şansölyenin rolü değişmiştir. 1871-1918 yılları arasında Şansölye yalnızca İmparator'a karşı sorumluydu. 1918'de Cumhuriyetin kuruluşu ve Anayasa reformuyla Parlamento Reichskanzler'i görevden alma hakkına sahip oldu. 1919 Weimar Anayasasına göre Şansölye Başkan tarafından atanmış ve Parlamento ve Başkan'a karşı sorumlu olmuştur. Naziler 30 Ocak 1933'te iktidara geldiğinde, aslında Weimar Anayasası bir kenara bırakıldı. 1934'te Cumhurbaşkanı Hindenburg'un ölümünden sonra Nazi Almanyası'nın diktatör hükumet ve devlet başkanı (yeni cumhurbaşkanı seçilmedi) Adolf Hitler'e resmen Führer und Reichskanzler (gerçek anlamda "Bölgenin Lideri ve Şansölyesi") adı verildi.

1949 anayasası, Başkanın rolünü büyük ölçüde azaltırken Başbakan'a Weimar Cumhuriyeti'ndekinden çok daha fazla güç verdi. Bugün Almanya genelde "Şansölye Demokrasisi" olarak adlandırılıyor ve Şansölyenin hükumet politikasının tüm alanlarına ilişkin yönergeleri oluşturmak için anayasal yetkiye sahip olan ülkenin başkanı olma rolünü yansıtıyor.

1867 yılından bu yana, 33 kişi Almanya'nın hükumet başkanları ya da selefi Kuzey Almanya Konfederasyonu olarak görev yapmıştır. Bunların çoğu Şansölye başlığı idi. Yönetim görevlerinden dolayı, Carolingian İmparatorluğu döneminde bir İmparatorluk Sarayı Şapelindeki din adamlarının başındakine Şansölye (Latin'den: cancellarius) adı verildi. Şapel'in heyeti İmparatorun şansölyesi olarak tapu ve kapitülasyonlar düzenledi. Alman Louis döneminden bu yana, Mainz Başpiskoposu, 1806'da Kutsal Roma İmparatorluğu'nun sonuna kadar tuttuğu bir pozisyon olan Alman Başkonsolos'tu ve Köln Başpiskoposu İtalya Başbakanı ve Trier Başpiskoposu idi. Bu üç Prens-Başpiskopos, İmparatorluğun Romalıların Kralı'nı seçen Prens-seçmenleri idi. Orta çağda Almanya İmparatoru Frederick Barbarossa'nın başpiskoposu Willigis (Başbakan 975-1011, Almanya Kralı III. Otto, Almanya 991-994) ve Rainald von Dassel (Şansölye 1156-1162 ve 1166-1167) gibi politik güçler vardı.

1559 yılında İmparator Ferdinand, Mainz başpiskoposunun nominal otoritesi altında bir Başbakan yardımcısının başkanlığında, Viyana Hofburg Sarayı'nda bir İmparatorluk Başkonsolosu Ajansını (Reichshofkanzlei) kurdu. İmparator II. Ferdinand, Beyaz Saray'daki 1620 Savaşı üzerine, Habsburg Monarşisinin iç ve dış ilişkilerinden sorumlu bir Avusturya Mahkemesi Başbakanının ofisini kurdu. 1753 yılından itibaren, Avusturya Devlet Şansölyesinin ofisi, Prens Kaunitz tarafından tutuldu. İmparatorluk rektörü önemini yitirmiş ve Maria Theresa ve II. Joseph günlerinden itibaren sadece kağıt üzerinde var olmuştu. Kutsal Roma İmparatorluğunun dağılmasından sonra Prens Metternich, Avusturya İmparatorluğunun Devlet Şansölyesi (1821-1848) ve Prens Hardenberg'in de Prusya şansölyesi (1810-1822) olarak görev yapmasını sağladı.

1867'den 1871 yılına kadar, Bundeskanzler (federal şansölye), Kuzey Alman Konfederasyonu zamanında yine Almanca dilinde kullanıldı. 1871-1945 yılları arasında, büroya Reichskanzler (İmparatorluk Şansölyesi) adı verildi. 1949 yılından bu yana, Almanca dilinde büro unvanı bir kez daha Bundeskanzler oldu.

7 Ekim 1949'dan 3 Ekim 1990'a kadar var olan fakat günümüzde olmayan Alman Demokratik Cumhuriyeti'nde (Eski Almanya'nın toprakları Federal Almanya Cumhuriyeti ile birleşince), Şansölye'nin konumu mevcut değildi. Eşdeğer pozisyon, Bakan Vekili (Ministerpräsident) veya DDR Bakanları Konseyi Başkanı (Vorsitzender des Ministerrats der DDR) olarak anılıyordu. 

Kuzey Almanya Konfederasyonu Şansölyesi (1867-1871)

1 Temmuz 1867'de kurulan Kuzey Almanya Konfederasyonu federal hükumetinin başında Bundeskanzler unvanı vardı. Ofisi tutan tek kişi Prusya Başbakanı Otto Graf von Bismarck-Schönhausen (daha çok Otto von Bismarck olarak biliniyordu) idi.

Prusya Kralı, 18 Ocak 1871'de Versailles Sarayı'ndaki Salonda Alman İmparatoru olarak ilan edildiyse de, 1871'de Almanya'nın Anayasası yürürlüğe girinceye kadar Kuzey Almanya Konfederasyonu sona ermedi. Üç ay sonra, 16 Nisan'a kadar Bismarck, Konfederasyon Şansölyesi olarak kaldı. Bu aylarda, Kuzey Almanya Konfederasyonu'na, (Avusturya hariç) Güney Alman devletleri katıldıktan sonra da Alman Konfederasyonu olarak anıldı.

Şansölye Prusya Kralı tarafından Kuzey Almanya Konfederasyonu başkanlığı görevine atandı. Rolü ve yetkileri, 1871'den Almanya Başbakanlığı görevine çok benziyordu.

Alman İmparatorluğu Şansölyesi (1871-1918)

1871 Alman İmparatorluğunda İmparator Şansölyesi (Reichskanzler) hem imparatorun birinci bakanı hem de Alman parlamentosunun üst odası olan Federal Almanya'nın başkan yardımcısı olarak görev yapıyordu. Parlamentoya (Reichstag) ne seçildi ne de sorumluydu. Bunun yerine, Şansölye İmparator tarafından atandı.

Federal Hükumet şunlardan oluşur;

• Federal bir konsey olan Bundesrat, federal devletlerin temsilcilerinden oluşur ve Prusya Kralı başkanlık eder
  

• Reichstag adı verilen bir parlamento
  

• İlk defa Otto tarafından yönetilen, Fürst von Bismarck, Prusya'nın Bakanı-Başkanı, kişisel bir birliğin İmparator Şansölyesi olarak liderlik eden ilk federal bir yönetici
  

Teknik olarak, imparatorluk devletlerinin dış işleri bakanları eyaletlerinin Federal Konseyin (Bundesrat) vekillerine talimat verdi ve bu nedenle Şansölyeyi geçti. Bu nedenle, Fürst von Bismarck (1871'den itibaren olduğu gibi) imparatorluğun Şansölyesi olarak neredeyse tüm görev süresince Prusya'nın başbakanlığı ve dışişleri bakanı olarak görev yapmaya devam etmiştir; çünkü bu yetkiyi kullanmaya devam etmek istiyordu. Berlin, Federal Konseye 17 oy verdiği için Bismarck, küçük devletlerle anlaşma yaparak davayı etkin bir şekilde kontrol edebildi.

Şansölye dönemi, federal devlet başkanlarının aksine Federasyonun yeni Şansölyesi tam teşekküllü bir başbakan olmaması gerekçesiyle bu kurumun devletlerin hükumetleriyle karşılaştırıldığında düşük önceliğine işaret etti. Şansölyenin başlığı ayrıca, örneğin von Hardenberg'in Prusya geleneğinde olduğu gibi, güçlü bir monarşik-bürokratik ve nihayetinde antiparliamenter bileşeni sembolize etti.

Bu iki yönden de, Federasyonun yürütme organı; 1867/71 yılında kurulan İmparatorluk, 1848/49 devrimci yılların İmparatorluk Bakanlığı'ndan kasıtlı olarak farklıydı ve Başbakan, Millet Meclisi tarafından seçilmişti.

1871'de federal şansölye kavramı, yeni kurulan Alman İmparatorluğunun idaresine aktarıldı ve şimdi ise Güney Almanya devletlerini içermektedir. Burada da Başbakan ve Federal Ajans (Bakanlık veya Hükumet karşıtı olarak) şartları, federal devletlerin hükumetlerine kıyasla federal idarenin daha düşük önceliğini önermiştir. Bu nedenle, Şansölye veya emir altındaki imparatorluk bölümlerinin liderleri 1918 yılına kadar Bakanın unvanını kullanmamıştır.

Almanya anayasası, Parlamentoya Şansölyeyi reddetme hakkı verildiğinde 29 Ekim 1918 idi. Bununla birlikte, değişim birkaç gün sonra devrimin patlak vermesini engelleyemedi.

Devrimci dönem şansölyesi (1918-1919)

9 Kasım 1918'de Şansölye Max von Baden, Şansölye bürosunu Friedrich Ebert'e teslim etti. Ebert Kasım 1918'de Alman İmparatorluğu'nun bitişi ile Şubat 1919'da Ulusal Meclisin ilk toplantısı arasındaki üç ay boyunca Devlet Başkanlığına devam etti, ancak Şansölye unvanını kullanmadı.

Bu süre zarfında Ebert, 29 Aralık 1918'e kadar Bağımsız Sosyal Demokrat Hugo Haase ile birlikte "Halk Yardımcıları Konseyi" başkanlığını da yaptı.

Weimar Cumhuriyeti Şansölyesi (1919-1933)

Şansölye ofisi Weimar Cumhuriyeti'nde devam etti. Şansölye (Reichskanzler) Cumhurbaşkanı tarafından atandı ve Reichstag'dan sorumluydu.

Weimar Cumhuriyeti'nde Şansölye oldukça zayıftı. Fransız meslektaşı gibi, bir başkanlık görevinde bulundu. Bakanlar Kurulu kararları çoğunluk oylamasıyla alındı. Aslında, Weimar hükümetlerinin birçoğu Parlamentoda çoğunluğu bulma güçlüğü nedeniyle Başkan'ın işbirliğine büyük ölçüde bağımlıydı.

Nazi Almanya Şansölyesi (1933-1945)

Adolf Hitler 30 Ocak 1933'te Paul von Hindenburg tarafından Almanya Başbakanı olarak atandı. Göreve başladıktan sonra, Hitler derhal iktidar ve Şansölye niteliğini değiştirmeye başladı. Göreve gelmesinden iki ay sonra ve Reichstag binasının yakılması sonrasında Reichstag organı, Reich Şansölyesine dört yıllık bir süre için tam yasal güçler kazandıran Etkinleştirme Yasası'nı kabul etti. Şansölye, parlemontaya danışmadan herhangi bir yasayı yürürlüğe koyabildi. Şansölye yetkileri görevdeki Başkan Paul von Hindenburg öldüğünde Ağustos 1934'e kadar büyümeyi sürdürdü. Hitler, Reich Şansölyesinin ofisini, Başkan bürosuyla birleştirerek Führer yeni bir büro oluşturmak için Devreden Çıkarma Yasasını kullandı. Bürolar birleşmiş olmasına rağmen Hitler, "Führer und Reichskanzler" olarak ele alınmaya devam edildi. Devlet Başkanının ve Hükumet Başkanının aynı kişinin elinde olmasına rağmen halen ayrı pozisyonlar olduğunu belirtti. Bu ayrılma, Nisan 1945'te Hitler'in ölümünde Führer'in görevinin dağılmasına ve yeni bir Başkan ve Şansölye olacağı yönünde talimat verdiğinde daha belirginleşti. Hitler, 30 Nisan 1945'te intihar ettiği zaman, Joseph Goebbels tarafından Başbakan olarak kısaca Hitler'in irade ve vasiyetnamesinde belirtildiği şekilde başarılı oldu. Goebbels Hitler'in intiharını takiben, iktidar dizginleri Büyük Amiral Karl Dönitz'e Almanya Cumhurbaşkanı olarak geçti. Dönitz, sırasıyla Partizan olmayan muhafazakar Say Schwerin von Krosigk'i Başbakan unvanı ile hükumet başkanı olarak atadı. Dönitz ve Schwerin von Krosigk Müttefiklere teslim olmayı görüştüler.

Almanya Federal Cumhuriyeti Şansölyesi (1949'dan beri)

1949 Alman anayasası olan Temel Hukuk (Grundgesetz), Başbakanı (Alman ve Bundeskanzler) hükumet politikasını başlatmak için geniş yetkilerle donatıyordu. Bu nedenle, bazı gözlemciler Alman siyasi sistemini "şansölye demokrasisi" olarak adlandırıyorlardı. Büyük partinin (CDU / CSU veya SPD) şansölyeyi hangi ülkede kurduğu da dahil olmak üzere, genel olarak "şansölye adayı" (Kanzlerkandidat) federal seçimdeki lider adayı çağırıyordu. Federal Hükumet (Bundesregierung) Şansölye ve bakanlardan oluşuyordu.

Şansölye yetkisi, Temel Yasanın hükümlerinden ve pratikte federe parlamentoda çoğunlukta olan partinin (veya partilerin koalisyonunun) lideri olarak statüsünden kaynaklanmaktadır. Şansölye, Helmut Schmidt dışında, kendi partisinin genel başkanlığını da yürütmüştür. 1999 yılında Şansölye Gerhard Schröder'in davası, 2004'te SPD'nin başkanlığından istifa etmesine kadar devam etmiştir.

Şansölye erkek ise, Alman Şansölyesine resmiyette "Herr Bundeskanzler" adı verilir. Bir zamanlar Forbes Dergisi tarafından dünyadaki en güçlü kadın olarak görülen Başbakan Angela Merkel, şansölyenin  kadınsı formu olan "Frau Bundeskanzlerin" olarak isimlendirilmek istendi. Karışık "Frau Bundeskanzler" formunun kullanımı, 2004 yılında hükumet tarafından kaba olduğu düşünülerek önerilmedi.